Γράφει η Μαρία Φραγκοπούλου- Μωλιώτη, εκπαιδευτικός- νομικός

Ο Γρηγόρης ήταν ένας επιτυχημένος επαγγελματίας με γοητευτική προσωπικότητα.  Πίσω όμως από την επιφανειακή ευτυχία του κρυβότανε η ανασφάλεια, ο φθόνος, ο φόβος, η έντονη αντιπάθεια και συνεχής κριτική για όλους – ιδιαίτερα στις γυναίκες – αποτέλεσμα όπως έλεγε της εγωιστικής και αδιάφορης συμπεριφοράς της μητέρας του. Για 10 χρόνια κατάφερε να επιβληθεί στη γυναίκα του και στα δυό του παιδια με ψυχολογικό εκβιασμό και φυσική βία.  Μετά την ενηλικίωση τους εξακολούθησε να τα καταστρέφει ψυχολογικά με συκοφαντικές κατηγορίες ενάντια στη μητέρα τους, την οποία θεωρούσε υπεύθυνη για τις εξωσυζυγικές του σχέσεις και τη διάλυση του γάμου του.  Κι όταν ο δεύτερος γάμος του ναυάγησε, έλεγε πως κάποιος άλλος έφταιγε.   Στα 72 του χρόνια, ο Γρηγόρης άφησε πίσω του καταστροφή – μια γυναίκα με γκρεμισμένα όνειρα, χαμηλή αυτοεκτίμηση, και ανίατες ενοχές, παιδιά κι εγγόνια με σοβαρά ψυχολογικά προβλήματα.

Στο γνωστό του βιβλίο Οι ‘Ανθρωποι του Ψεύδους (People of Lies), ο ψυχολόγος-συγγραφέας Dr. Peck αναφέρεται στη πολύχρονη εμπειρία του με κατάδικους.  Πιστεύει πως αναμφισβήτητα είναι  επικίνδυνοι γιατί χαρακτηρίζονται από ανεξέλεγκτη οργή,  επιθετικότητα, ή έλλειψη συνείδησης.  Σπάνια όμως τους θεωρεί «διαβολικά» άτομα.  Οι κατάδικοι που έχει γνωρίσει ισχυρίζονται πως «Οι πραγματικοί εγκληματίες ζούνε πάντα έξω από τη φυλακή.»   Ο Dr.  Peck γράφει πως η κακία κι ο δόλος κρύβονται συχνά πίσω από ένα γνωστό μας πρόσωπο και μια φωνή που έχουμε μάθει να εμπιστευόμαστε.  Κυκλοφορούν ανάμεσά μας, έξω από τη φυλακή.  Χωρίς εμφανή ελαττώματα χαρακτήρα και συχνά με κάποια κοινωνική υπόσταση καταστρέφουν ζωές, χωρίς απαραίτητα να έχουν καταπατήσει τον νόμο.

Οι ψυχολόγοι λένε πως σπάνια πρέπει να καταδικάσουμε έναν άνθρωπο για κακία και δόλο βασιζόμενοι αποκλειστικά σε μια μεμονωμένη πράξη του.  Η κρίση μας πρέπει να βασίζεται σ΄ένα συνεχές πρότυπο κακής και ύπουλης συμπεριφοράς, στα κίνητρα και στον συγκεκριμένο τρόπο που ενεργεί κανείς.  Κακία υπάρχει όταν κάποιος, αντί ν’ αναλάβει την ευθύνη για τις δικές του αποτυχίες, προσπαθεί να σε βλάψει.  Σκοτώνοντας ύπουλα τη ζωντάνια, την ελεύθερη σκέψη, και την αγάπη, επιβάλλει μ’εξαναγκασμό την δική του θέληση.

Κοινά Χαρακτηριστικά των Κακών και Φθονερών Ανθρώπων

• Καταστροφή – Προγραμματίζουν και καταστρέφουν τις ανθρώπινες σχέσεις.  Σκοτώνουν ή επιδιώκουν να σκοτώσουν ενσυνείδητα όχι το σώμα αλλά την ψυχή με πράξεις ή γλώσσα «βιτριόλι».  Σπρώχνουν ευαίσθητα άτομα στον γκρεμό.  Γκρεμίζουν όνειρα, αφαιρούν την ελπίδα, καταστρέφουν ζωές.  Αφήνουν πίσω τους προβλήματα, πόνο και μιζέρια.
• Πλεονεξία – Είναι εξαιρετικά πλεονέκτες.
• Υπερηφάνεια – Έχουν κόμπλεξ ανωτερότητας και πιστεύουν πως είναι αναμάρτητοι.  Θέλουν να είναι το κέντρο του κόσμου, και ασκούν κάθε επιρροή για να το επιτύχουν.
• Κατηγορούν και καταδικάζουν τους άλλους – Επειδή αρνούνται την αυτοκριτική και θεωρούν τον εαυτό τους άψογο, επιτίθενται και καταδικάζουν αυτούς που τολμούν να τους κρίνουν.
• Ενοχές – Η κακία τους πηγάζει όχι από την έλλειψη ενοχής αλλά μάλλον από την προσπάθεια αποφυγής της.  Αρνούνται να έχουν ενοχές γιατί δεν μπορούν ν’ ανεχτούν τον πόνο της δικής τους συνείδησης.
• Εξαπάτηση – Αποκρύπτουν τα κίνητρά τους με συνεχή ψέματα σε σημείο που δεν ξέρεις ποια είναι η αλήθεια. Μη πιστεύεις τίποτα απ΄αυτά που λένε.
• Η διατήρηση της τέλειας εικόνας που έχουν για τον εαυτό τους – Προσπαθούν συνέχεια να προβάλουν στον κόσμο την εικόνα μιας ηθικής και άψογης ζωής, μιας ζωής υπεράνω κάθε κριτικής και ντροπής.
• Κοινωνική υπόσταση – Είναι πρόθυμοι να υποστούν μεγάλες δοκιμασίες προκειμένου ν’αποκτήσουν και να διατηρήσουν μια σταθερή κοινωνική θέση. 
• Εξουσία πάνω στα θύματά τους – Διοχετεύουν τον πόνο και την αποτυχία τους μέσα από την εξουσία που έχουν στο άμεσο περιβάλλον τους.  Η πιο χαρακτηριστική σχέση εξουσίας είναι αυτή που ασκεί ο γονιός στο παιδί του.  Τα παιδιά είναι αδύναμα, χωρίς άμυνα, παγιδευμένα στην εξουσία των γονιών τους.  Δεν έχουν την ελευθερία ή την δύναμη να ξεφύγουν.  Αντίθετα, οι ενήλικες είναι θύματα μόνο όταν είναι ανίκανοι ν’ αντισταθούν (όταν κάποιος σε σημαδεύει με όπλο) ή απλά όταν δεν έχουν το θάρρος να ξεφύγουν.  

Πως Μπορείς να τους Αναγνωρίσεις

• Πρόσεξε την «μεταμφίεση» που χρησιμοποιούν, μας λέει ο Dr.Peck.  Το ψέμα μπορεί να γίνει αντιληπτό πριν την πράξη.  Βλέπουμε το χαμόγελο που καλύπτει το μίσος, την ήπια και κολακευτική συμπεριφορά που καλύπτει την οργή, το βελούδινο γάντι που καλύπτει τη γροθιά.  Με την έμπειρη αυτή μεταμφίεση είναι συχνά αδύνατο να εντοπίσουμε την ύπουλη συμπεριφορά τους.
• Μάθε να εμπιστεύεσαι το ένστικτό σου, ιδιαίτερα όταν συναντάς άτομα που ισχυρίζονται πως τα προβλήματα λύνονται όταν ασκείς έλεγχο στους άλλους, όταν καταφεύγεις στη βία ή στον πόλεμο ή ακόμη όταν καταπατάς κάποιο ηθικό κώδικα.
• Πριν εμπλακείς σοβαρά σε κάποια σχέση σκέψου καλά.  Ένα ψέμα ή ακόμη και η αθέτηση κάποιας υπόσχεσης μπορεί να οφείλεται απλά σε παρανόηση.  Το δεύτερο ψέμα μπορεί να σημαίνει κάποιο σοβαρό λάθος.  Το τρίτο ψέμα όμως προέρχεται από ένα παθολογικό ψεύτη και είναι προμήνυμα απάτης.  Κόψε τη σχέση άμεσα και φύγε.  Κι΄αν ακόμη είναι δύσκολο, είναι πιο εύκολο να το κάνεις τώρα παρά αργότερο που το κόστος θα είναι μεγάλο.
• Οι «άνθρωποι του ψεύδους» μισούν το φώς – το φώς της καλωσύνης που τους ξεσκεπάζει, το φως του λεπτομερούς ελέγχου που τους εκθέτει, το φως της αλήθειας που αποκαλύπτει την απάτη τους.  Αυτοί οι άνθρωποι δεν ανταποκρίνονται άμεσα στην καλωσύνη ή στην οποιαδήποτε προσπάθεια πνευματικής εκπαίδευσης.  Είναι αιχμάλωτοι κάποιας δύναμης που είναι καταστρεπτική όχι μόνο στα παιδιά τους αλλά ακόμη και στους ίδιους.  Είναι ένας τυφώνας που σαρώνει τα πάντα στο πέρασμά του.

Κι ενώ οι κακοί άνθρωποι προκαλούν φόβο, είναι απόλυτα αξιολύπητοι.  Με την συνεχή τους προσπάθεια ν΄αποφύγουν το φως της αλήθειας και την φωνή της δικής τους συνείδησης, καταλήγουν να είναι τα πιο τρομαγμένα άτομα.  Ζουν μια ζωή σε συνεχή τρόμο – τον τρόμο της αποκάλυψης.  Η υπερηφάνεια τους όμως δεν τους επιτρέπει να το παραδεχτούν.

Πως Μπορείς να Προστατεύσεις τον Εαυτό σου

Μια ψυχολόγος, εξιδεικευμένη στις ανθρώπινες σχέσεις, συμβουλεύει.

Ο καλύτερος τρόπος προστασίας απ’ αυτά τα άτομα είναι να τα αποφύγεις.  Τι συμβαίνει όμως όταν το πρόσωπο αυτό είναι μέλος της οικογένειας ή κάποιος συνάδελφος με τον οποίον πρέπει να συνεργαστείς;

• Ξεκαθάρισε  τα όρια της σχέσης σου και εφάρμοσέ τα αυστηρά.  Μετά προσπάθησε ν’απομακρυνθείς το ταχύτερο δυνατό.
• Μη χάσεις την ψυχραιμία σου και εμπλακείς σε κάποια αντιδικία ή επιχειρήματα.
• Αν παραμείνεις σ΄αυτή τη σχέση με την ελπίδα πως κάτι θ’ αλλάξει ή για ν΄αποδείξεις πως είσαι καλός, απλά σπαταλάς χρόνο κι ενέργεια χωρίς κανένα θετικό αποτέλεσμα.
• Απομόνωσέ τους για να μη μπορέσουν να σε βλάψουν ξανά, ξέχνα εντελώς την ύπαρξή τους και συνέχισε τη ζωή σου ήρεμα και χωρίς κακία.

Τι Πιστεύουν οι Ψυχολόγοι

H κακία είναι μια διαταραχή της προσωπικότητας. Χαρακτηρίζεται από πνευματική διαβολικότητα, με αυξημένη πιθανότητα μιας ήπιας μορφής σχιζοφρένειας – όπως η διαταραχή της ικανότητας σκέψης σε περιόδους μεγάλης ψυχολογικής έντασης.

Η ανθρώπινη κακία σχεδόν πάντα μπορεί να εντοπιστεί σε μεγάλο βαθμό στις περιστάσεις της παιδικής ηλικίας, τις αμαρτίες των γονιών, και την κληρονομικότητα.  Σύμφωνα όμως με τους  ψυχολόγους, η κακία είναι μια ενσυνείδητη επιλογή – μια σειρά από προσωπικές επιλογές που τελικά επηρεάζουν την ψυχική μας υγεία.

Αυτοί που έχουν επιτρέψει τις δυνάμεις του σκότους να κυριεύσουν τη ψυχή τους παίρνουν το νόμο στα χέρια τους.  Στόχος τους είναι να σκοτώσουν την ζωή, την ζωντάνια, την ελπίδα, και τα όνειρα των άλλων προκειμένου να ικανοποιήσουν την δική τους εικόνα του νάρκισσου.   Σύμφωνα με τους ψυχολόγους, η κακία είναι μια μορφή ψυχικής αρρώστειας που πρέπει ν’αντιμετωπιστεί επιστημονικά με την ελπίδα πως κάποια μέρα μπορεί να θεραπευτεί αποτελεσματικά.   Η θεραπεία πρέπει να βασίζεται στο γέλιο και στην αγάπη – αγάπη για την αλήθεια,  αγάπη για τον συνάνθρωπο, αγάπη για την ίδια την ζωή.

Τι Λέει η Αγία Γραφή

Η ανθρωπότητα αντιμετωπίζει μια τιτάνια μάχη ανάμεσα στις δυνάμεις του καλού και του κακού, ανάμεσα στον Θεό και στον διάβολο.  Το αντικείμενο αυτής της μάχης είναι η ανθρώπινη ψυχή.  Ποιος θα την κερδίσει;   Για να μπορέσεις ν΄αντισταθείς στις δυνάμεις του κακού προσευχήσου, «Γιατι ο Θεός βλέπει τους δικαίους κι ακούει τις προσευχές τους.  Εναντιώνεται όμως σ΄αυτους που κάνουν το κακό.» Α Πέτρου 3.8.12.  «… Για να μπορέσουμε να προβάλουμε αντίσταση όταν έλθει η ώρα της σατανικής επίθεσης, πρέπει να  φορέσουμε την πανοπλία του Θεού.» (Εφ. 6.12, 13).

Στη ζωή έχουμε δύο επιλογές.  Υποταγή στον Θεό και το καλό, ή υποταγή στην δική μας θέληση που μας φυλακίζει αυτόματα στις δυνάμεις του κακού.  Η κακία κι΄ο φθόνος σκοτώνουν την ανθρώπινη ψυχή.  Είναι η κινητήριος δύναμη που στρέφεται ενάντια στην αγάπη, στην καλωσύνη, στην ζωή.

Τελικά πρέπει ν’αποφασίσουμε.   Θ’ ανήκουμε στο Θεό ή στο διάβολο;   Η επιλογή είναι δική μας.

 

ΜΑΡΙΑ ΦΡΑΓΚΟΠΟΥΛΟΥ-ΜΩΛΙΩΤΗ

Αύγουστος, 2013