Πριν από μερικούς μήνες επισκέφθηκα τη Σουηδία, όπου ζει ο αδελφός μου και άλλοι συγγενείς μετανάστες. Η χώρα αυτή έχει έκταση και πληθυσμό περίπου όσο και η Ελλάδα. Είναι μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όπως κι εμείς. Έχει δώσει, όμως, μεγάλη σημασία στην ανάπτυξη του τουρισμού της, με θεαματικά αποτελέσματα από κάθε πλευρά.

 

Η επίσκεψη στη χώρα αυτή δείχνει στον καθένα τι σημαίνει τουριστική υποδομή και νομίζω ότι θα ήταν χρήσιμο να μεταφέρω αυτή μου την εμπειρία στους φίλους συμπολίτες κατοίκους της Πιερίας, με τις αναγκαίες επισημάνσεις και συγκρίσεις, μιας και ο τουρισμός αποτελεί σημαντικό παράγοντα ανάπτυξης για την περιοχή μας και για τη χώρα μας γενικότερα, αφού είναι η «βαριά μας βιομηχανία».

Αποφάσισα λοιπόν να γνωρίσω τη Σουηδία νοικιάζοντας εκεί αυτοκίνητο και διαμορφώνοντας μόνος μου το πρόγραμμα της περιήγησής μου. Και δεν έκανα λάθος. Ολόκληρη η χώρα σου δίνει την εικόνα ότι έχει οργανωθεί ώστε να εξυπηρετείται ιδανικά ο επισκέπτης, ειδικά αυτός που τη γνωρίζει για πρώτη φορά.

Το πρώτο πράγμα που μου έκανε εντύπωση είναι ότι σε κάθε τόπο με τουριστικό ενδιαφέρον υπάρχει ένα κέντρο πληροφόρησης (information center). Εκεί βρίσκεις δωρεάν ό,τι σου χρειάζεται για να γνωρίσεις την περιοχή: τοπικούς χάρτες με τη θέση των αξιοθέατων, έντυπο υλικό με λίστες ξενοδοχείων και εστιατορίων, τηλεφωνικό κέντρο, πεντακάθαρες τουαλέτες με ζεστό νερό (αντρικές, γυναικείες, παιδικές, και για ΑΜΕΑ), μίνι μάρκετ, αναμνηστικά σουβενίρ κ.λ.π. Εξυπηρετικοί υπάλληλοι, συχνά ντυμένοι με τις παραδοσιακές ενδυμασίες, με μεγάλη υπομονή και ένα ειλικρινά ευγενικό και εγκάρδιο χαμόγελο, συζητούν και προτείνουν στον κάθε επισκέπτη το ιδανικότερο πρόγραμμα ανάλογα με τις προτιμήσεις του και το χρόνο που διαθέτει. Μετά από μερικά λεπτά σ’ αυτό το κέντρο πληροφόρησης ξέρεις τα πάντα με κάθε λεπτομέρεια, τι πρέπει να επισκεφτείς, πώς θα το επισκεφτείς, πόσο χρόνο θα χρειαστείς, και πόσο θα σου στοιχίσει.

Σκεφτείτε πόσα αξιοθέατα (που παραμένουν συνήθως αθέατα) θα είχε να προτείνει ένα παρόμοιο τέτοιο κέντρο στην ευρύτερη περιοχή των δικών μας Δήμων στην Πιερία, αυξάνοντας το χρόνο παραμονής των επισκεπτών και μετατρέποντάς τους σε “ζωντανές” διαφημίσεις. Για παράδειγμα, να, δύο από αυτά, που ίσως ούτε εμείς έχουμε δώσει σημασία και δεν τα έχουμε επισκεφτεί:

1)    Το μοναστήρι Οσίου Εφρέμ, στην Κονταριώτισσα. Απέχει μόλις 12 χλμ. από την Κατερίνη. Εξαιρετική πανοραμική θέα του γνωστού σε όλο τον κόσμο Ολύμπου και του Θερμαϊκού Κόλπου, δύο βυζαντινές εκκλησίες, υπαίθριο βαπτιστήριο, αρχονταρίκι, πανέμορφος κήπος με λουλούδια που φροντίζουν οι καλόγριες, τεράστιος πλάτανος, πρατήριο παραδοσιακών προϊόντων, ζωολογικός κήπος με παγώνια, κ.ά. Μπορεί να συνδυαστεί με επίσκεψη στη γραφική βυζαντινή εκκλησία στο λόφο του χωριού, στα ορειχάλκινα «άλογα του Μεγάλου Αλεξάνδρου», στο γραφικό ποταμάκι και την Αγία Κόρη, στις ταβέρνες του γειτονικού χωριού Καρίτσα, και στα αρχαία του γειτονικού Δίου.

 

2)    Το πλάτωμα στον Άγιο Βασίλειο Καρίτσας, στους πρόποδες του Ολύμπου. Απέχει μόνο 18 χλμ. από Κατερίνη (άσφαλτος ευθεία 3 χλμ. από Καρίτσα), έχει εξαιρετική πανοραμική θέα στον Όλυμπο και το Θερμαϊκό Κόλπο, τρεχούμενο νερό, ποτάμι με καταπράσινα δέντρα, μονοπάτι δίπλα στο ποτάμι, γραφικό ξωκλήσι, κιόσκι για πικ-νικ, κ.ά. Μπορεί να συνδυαστεί με επίσκεψη στα δύο εργαστήρια ζαχαροπλαστικής στο χωριό με παραδοσιακά γλυκά (πουτίγκα, σιροπιαστά, κ.ά.), με μια ανάβαση στον Όλυμπο μέχρι τον καταρράκτη, ή μια επίσκεψη στο αρχαιολογικό μουσείο, το αρχαίο θέατρο και τα άλλα αρχαία στο γειτονικό Δίον, ή τις τοπικές ταβέρνες με αρνί, κοκορέτσι και κοντοσούβλι στα κάρβουνα και τον παιδότοπο κάτω από τα πλατάνια. Θα μπορούσε ακόμα να περιλαμβάνει επίσκεψη σε ένα από τα πολλά περιβόλια με ακτινίδια της περιοχής – οι ξένοι δείχνουν πάντα ενδιαφέρον για αυτό γιατί στη χώρα τους δεν υπάρχει κάτι τέτοιο.

 

Η Σουηδία δεν έχει μακραίωνη ιστορία. Τα μουσεία της φιλοξενούν κυρίως στοιχεία του πολιτισμού του μεσαίωνα και πολύ λίγα των Βίκινγκς. Κάποιος που έχει συνηθίσει να ταξιδεύει στην Ελλάδα ίσως και να χαμογελάσει ειρωνικά μπροστά στα… αρχαία τους, διότι, απλά, οι Σουηδοί δεν έχουν αρχαία όπως εμείς. Κι όμως, καταφέρνουν πραγματικά και “βγάζουν από τη μύγα ξύγκι”. Όσα λίγα αξιοθέατα έχουν να επιδείξουν, τα παρουσιάζουν τόσο οργανωμένα, με τόση αξιοπρέπεια και καλαισθησία, που τελικά σε κερδίζουν.

Για παράδειγμα, ακόμα και μια απλή ογκώδης πέτρα γρανίτη από την εποχή των Βίκινγκς μπορεί να αποκτήσει μεγάλο τουριστικό ενδιαφέρον. Την περιφράσσουν με καλαίσθητα φυτά και λουλούδια, έχουν παντού ενημερωτικές πινακίδες, σου δίνουν δωρεάν στη γλώσσα σου ενημερωτικά φυλλάδια, στον γύρω χώρο υπάρχει πάρκινγκ για τα αυτοκίνητα, κιόσκι με αναμνηστικά, αναψυκτήριο, κλπ.

 Τα μουσεία της Σουηδίας δε μοιάζουν με τα δικά μας. Δεν έχουν αρχαία. Σε όλα όμως τα μουσεία που έχουν, κυρίως λαογραφικά, υπάρχει μια αίθουσα που χρησιμοποιείται για την ακρόαση ενός τοπικού μύθου με τη συνοδεία ηχητικών και οπτικών εφέ ή για την παρακολούθηση ενός ολιγόλεπτου ντοκιμαντέρ με θέμα την ιστορία της περιοχής. Και βέβαια η σύγκριση είναι αναπόφευκτη: η δική μας Πιερία έχει μεν πλούσια ιστορία και λαϊκό πολιτισμό, διαθέτει όμως ανάλογης αξίας χώρους παρουσίασής τους;

Για το σχεδιασμό της Σουηδίας οι διαδρομές με το αυτοκίνητο δεν είναι αναγκαίο κακό αλλά τουριστικό προϊόν. Στους τοπικούς χάρτες υπάρχει ξεχωριστή σήμανση για τους δρόμους που περνάνε μέσα από ιδιαίτερης φυσικής ομορφιάς τοπία. Πολλές φορές τους προτείνουν, ακόμα και αν δεν είναι οι πιο σύντομοι. Για την εξυπηρέτηση των ταξιδιωτών, διαμορφώνουν τακτικά δίπλα στο δρόμο χώρους για φαγητό και ξεκούραση, με καλαίσθητες βρύσες πόσιμο νερό, μικρό πλυσταριό και φυσικά… τουαλέτες και πεντακάθαρους σκουπιδοτενεκέδες που καθαρίζονται καθημερινά.

Συχνά με σημείο εκκίνησης αυτούς τους χώρους δημιουργούν μονοπάτια για μικρές ή μεγάλες πεζοπορίες μέσα στη φύση (εναλλακτικός τουρισμός). Αν υπάρχουν στο δρόμο σημεία με όμορφη θέα κατασκευάζουν μικρές εξέδρες (view points) απ’ όπου ο επισκέπτης μπορεί να αγναντέψει το τοπίο και να βγάλει αναμνηστικές φωτογραφίες. Όλα αυτά είναι εύκολο να τα επισημάνεις γιατί οι σχετικές πινακίδες έχουν ένα ιδιαίτερο καφέ χρώμα.

 

Σκέφτομαι τώρα, για παράδειγμα, ότι οι διαδρομές Κατερίνη – Ελατοχώρι,  Μεθώνη – Αλυκή, Λιτόχωρο – Πριόνια, κλπ. είναι από τις ομορφότερες στην Ελλάδα, με πάμπολλες δυνατότητες για “view points” και χώρους ξεκούρασης – τα οποία λείπουν. Οι ίδιες αυτές διαδρομές στη Σουηδία θα ήταν οι μεγάλες τουριστικές ατραξιόν της περιοχής, οργανωμένες, ελκυστικές, εύκολες στην πρόσβαση και πραγματική ευχαρίστηση για τον τουρίστα.

Στενοχωριέμαι όταν συλλογίζομαι ότι οι ηγέτες του τόπου μας, προκειμένου να καλύψουν τις ευθύνες της απραξίας τους ή της αδυναμίας αναπτυξιακού σχεδιασμού, έχουν καταφέρει να μας πείσουν ότι για όλα φταίνε οι άλλοι. Δε βλέπουν ότι το μεγάλο πλεονέκτημα της περιοχής μας είναι η φύση της;

Στενοχωριέμαι επίσης γιατί οι περισσότεροι ήδη υπάρχοντες ελάχιστοι χώροι ξεκούρασης στις διαδρομές με αυτοκίνητο, δεν είναι τίποτε άλλο από άθλιες υπαίθριες τουαλέτες και μικροί σκουπιδότοποι (και δεν φταίει ο κόσμος γι’ αυτό).

 

Και μια και το έφερε η κουβέντα, ας ασχοληθούμε περισσότερο με το θέμα: στη Σουηδία υπάρχουν δημόσιες τουαλέτες παντού όπου κυκλοφορεί κόσμος. Σε πλατείες, σε πλαζ, σε πάρκα, σε όλα τα αξιοθέατα. Δεν θα ταξιδέψεις πάνω από μισή ώρα χωρίς να συναντήσεις ανάλογες εγκαταστάσεις. Αν δεν έχουν τη δυνατότητα να χτίσουν, τότε “στήνουν” χημικές τουαλέτες. Δεν είναι μόνο τουριστικό το ζήτημα. Είναι κυρίως θέμα καθαριότητας και αξιοπρέπειας, θέμα πολιτισμού.

Αλήθεια πόσες ακριβώς δημόσιες τουαλέτες διαθέτουμε εμείς στις πολυσύχναστες παραλίες μας στη Μεθώνη, Μακρύγιαλο, Αλυκή, Κορινό, Παραλία, Ολυμπιακή Ακτή, Βαρικό, Γρίτσα, Πλάκα Λιτοχώρου, Λεπτοκαρυά, Σκοτίνα, Πλαταμώνα, Πόρους;

 

Πόσες δημόσιες τουαλέτες έχουμε στην Κατερίνη;

 

Ζούμε σε ένα τόπο γνωστό παγκόσμια, που έρχονται να τον επισκεφτούν από την άκρη του κόσμου. Είναι ευλογημένος από το Θεό, από τους ομορφότερους στον κόσμο. Εντούτοις, τον αφήνουμε να μαραζώνει μέρα με τη μέρα, παραδομένος στη μοιρολατρία. Η έλλειψη στοιχειώδους προγραμματισμού ανάπτυξης και δημιουργίας υποδομών είναι τραγική, αν αναλογιστούμε τα πλεονεκτήματα που έχει αυτός ο ευλογημένος τόπος μας.

 

Θα συνεχίσουμε έτσι;

Ή θα κάνουμε κάτι;