Είναι αγνωμοσύνη σε κάθε κοινωνία, μεγάλα επιτεύγματα, που κατέκτησε μια γενιά με θυσίες, οι γενιές που ακολουθούν να τα αγνοούν παντελώς. Το 2017 είναι μια ιστορικά σημαντική χρονιά. Σηματοδοτεί την 500η επέτειο της Ευαγγελικής Μεταρρύθμισης, που έφερε τη Βίβλο στο προσκήνιο. Στην ΄Εξοδο 1:8 διαβάζουμε: «Και ένας καινούργιος βασιλιάς σηκώθηκε στη διακυβέρνηση της Αιγύπτου, που δεν γνώριζε τον Ιωσήφ». ΄Ετσι, όπως ο νέος βασιλιάς δεν γνώριζε τον μεγάλο ευεργέτη και άρχοντα της Αιγύπτου, τον Ιωσήφ, παρόμοια και η πλειοψηφία των σημερινών χριστιανών γνωρίζουν περισσότερα για τον Μάρτιν Λούθερ Κινγκ, παρά για τον Μαρτίνο Λούθηρο. ΄Οσον αφορά δε τους άλλους πρωτεργάτες της Μεταρρύθμισης (Καλβίνος, Ζβίγγλιος κ.ά.), ελάχιστοι θυμούνται τα ονόματά τους και πολύ λιγότεροι το έργο και τη δράση τους. Στο περασμένο τεύχος της ΦτΕ εξετάσαμε το θέμα της Μεταρρύθμισης, που, αν και άλλαξε πολλά από τα κακώς έχοντα στον χώρο της εκκλησίας του Μεσαίωνα, σήμερα ένα μεγάλο μέρος των εκκλησιών, που είναι κάτω από την ομπρέλα της, έχουν ξεστρατίσει από τις αρχές της Μεταρρύθμισης κι έτσι υπάρχει επείγουσα ανάγκη επιστροφής στα πιστεύω της Αποστολικής Εκκλησίας.
Με την ευκαιρία της επετείου των 500 χρόνων της Θρησκευτικής Μεταρρύθμισης πολλά έχουν γραφτεί γι’ αυτό το σημαντικό κοσμοϊστορικό γεγονός. Κεντρικό πρόσωπο της Μεταρρύθμισης ήταν ο Μαρτίνος Λούθηρος. Το κύριο χαρακτηριστικό της ζωής και του έργου του ήταν η κεντρική θέση που έδωσε στην Αγία Γραφή. Ασφαλώς, η Μεταρρύθμιση δεν ήταν επίτευγμα ανθρώπινο, αλλά ήταν έργο του Κυρίαρχου Θεού, μέσω του Λόγου του. Ο Λούθηρος ήταν το όργανο που χρησιμοποίησε ο Θεός. Και ο Λούθηρος και οι συνεργάτες του είχαν πλήρως υποταχθεί στην αυθεντία και μοναδικότητα της Βίβλου, που αποτέλεσε τη βάση σε όλα όσα έκαναν και δίδασκαν. Ένα από τα κύρια συνθήματα της Μεταρρύθμισης ήταν « Sola Scriptura» (μόνο η Γραφή). Οι άλλες μεγάλες Ομολογίες του Χριστιανισμού πιστεύουν ότι ισόκυρη με τη Βίβλο είναι και η Παράδοση. Η Ευαγγελική εκκλησία δεν απορρίπτει συλλήβδην κάθε χριστιανική παράδοση. Δέχεται μόνο κάθε παράδοση που συμφωνεί με τη Βίβλο.
Η Βίβλος ήταν σημαντική στη Μεταρρύθμιση επειδή:
1) Ο Λούθηρος αναγεννήθηκε μέσω της Βίβλου.
Η Βίβλος άλλαξε ριζικά τον Λούθηρο και τον έκανε μεγάλο μεταρρυθμιστή, παρόλο που κάτι τέτοιο δεν ήταν στα σχέδιά του. «Ήμουν είκοσι χρονών», είπε, «όταν είδα για πρώτη φορά μια Αγία Γραφή». Η ανακάλυψη και η μελέτη της Βίβλου, που τον είχε συναρπάσει, τον απελευθέρωσε από τις βαθιές πνευματικές ανησυχίες, που τον βασάνιζαν.
Καθώς μεγάλωνε στην ατμόσφαιρα του Καθολικισμού του Μεσαίωνα, ήταν ικανοποιημένος μ’ αυτά που του πρόσφερε η εκκλησία για τη σωτηρία του. Μάλιστα, για να είναι σίγουρος για τη σωτηρία του, έγινε μοναχός. «Μπορώ να πω», είπε, «ότι, αν ποτέ ένας μοναχός θα πήγαινε στον ουρανό εξαιτίας του καλογερικού σχήματος, αυτός θα ήμουν εγώ». Αυτό ωστόσο δεν βοήθησε στη θεραπεία της «αγωνίας του πνεύματός του, που ήταν αποξενωμένο από τον Θεό».
Η απελευθέρωση του Λούθηρου ήρθε με τη μελέτη των Γραφών, μετά την αναγόρευσή του ως καθηγητή στο Πανεπιστήμιο της Βιτεμβέργης. Η Δαμασκός του ήταν το εδάφιο: «δικαιοσύνη γαρ Θεού εν αυτώ αποκαλύπτεται εκ πίστεως εις πίστιν καθώς γέγραπται ο δε δίκαιος εκ πίστεως ζήσεται» (Ρωμ. 1:17). Αυτή ήταν η εμπειρία της αναγέννησής του και ο σπόρος που έφερε το δέντρο της Μεταρρύθμισης.
2) Ο Λούθηρος στάθηκε ακλόνητος στην αυθεντία και μοναδικότητα της Βίβλου.
Πίστευε ότι η Βίβλος αποτελεί τη μόνη αυθεντική πηγή της αποκάλυψης του Θεού στον άνθρωπο. Στη συζήτηση που είχε με τον Ιωάννη Εκκ στη Λειψία, αν και το θέμα ήταν τα συγχωροχάρτια, ο Λούθηρος ανέδειξε το θεμελιώδες θέμα της παπικής εξουσίας. Δήλωσε: «΄Ενας απλός λαϊκός οπλισμένος με την Αγία Γραφή είναι πιο πιστευτός από έναν Πάπα ή μια Σύνοδο, που δεν έχουν τη Γραφή». Όσον αφορά την απόφαση του Πάπα για τα συγχωροχάρτια, είπε ότι «ούτε η εκκλησία ούτε ο Πάπας μπορούν να επιβάλλουν άρθρα της πίστης. Αυτά πρέπει να αντλούνται από την Αγία Γραφή, χάρη στην οποία θα πρέπει να απορρίψουμε τον Πάπα και τα Συμβούλια».
Στη Δίαιτα της Βορμς, το 1522, όταν προσκλήθηκε από τον Εκκ να αποκηρύξει τα «λάθη» του, είπε: «Αν δεν πειστώ από την Αγία Γραφή και την κοινή λογική, δεν δέχομαι την εξουσία των Παπών και των Συμβουλίων που αλληλοαναιρούνται. Η συνείδησή μου είναι αιχμαλωτισμένη από τον Λόγο του Θεού. Δεν μπορώ και δεν θα αναιρέσω τίποτα. Αν πάω ενάντια στη συνείδησή μου, αυτό δεν είναι ούτε σωστό ούτε ασφαλές. Θεέ μου, βοήθα με. Αμήν». ΄Αλλοι λένε ότι είπε: «Εδώ στέκομαι, δεν μπορώ να κάνω διαφορετικά».
3) Ο Λούθηρος έδωσε την Αγία Γραφή στον λαό.
Η αγάπη που ο Λούθηρος είχε για την Αγία Γραφή και η άγνοια που ανακάλυψε ότι υπήρχε ανάμεσα στους απλούς ανθρώπους, σφυρηλάτησε την αποφασιστικότητά του να δώσει τη Βίβλο στον λαό. Ήθελε και οι άλλοι να γευτούν τη χαρά που δοκίμασε ο ίδιος από τον Λόγο του Θεού. Έβαλε στόχο να μεταφράσει τη Βίβλο. Η Καθολική εκκλησία χρησιμοποιούσε τη Λατινική Βουλγκάτα (μετάφραση της Βίβλου που έγινε στα τέλη του 4ου αιώνα). Οι λειτουργίες της εκκλησίας γίνονταν στα λατινικά. Η μελέτη των Γραφών στην κοινή γλώσσα θεωρούνταν αίρεση.
Ενώ ήταν κλεισμένος στον πύργο Βάρτμπουργκ, ξεκίνησε πρώτα τη μετάφραση της Καινής Διαθήκης στα γερμανικά από το αρχέτυπο κείμενο. Ολοκλήρωσε την πρόχειρη μετάφρασή της, μέσα σε ένδεκα εβδομάδες. Με τη βοήθεια του Μελάγχθωνα, του συνεργάτη του, βελτίωσε τη μετάφρασή του. Με τη νέα τότε τεχνολογία της τυπογραφίας εκτύπωσε 3.000 αντίτυπα (Σεπτέμβριος 1522) στη Βιτεμβέργη. Όλα τα αντίτυπά της εξαντλήθηκαν γρήγορα και ανατυπώθηκε τον Δεκέμβριο. Σιγά σιγά κυκλοφόρησαν εκατοντάδες χιλιάδες αντίτυπα και σήμερα η κυκλοφορία φτάνει σε εκατομμύρια αντίτυπα σε όλον τον κόσμο. Ο Λούθηρος μετέφρασε και την Παλαιά Διαθήκη και έγραψε πολλά βιβλία, που η κυκλοφορία τους, ακόμα και σήμερα, είναι μεγάλη. «Θα προτιμούσα, είπε, όλα τα βιβλία μου να εξαφανιστούν και μόνο η Αγία Γραφή να μείνει και να μπορεί να διαβάζεται».
4) Ο Λούθηρος χρησιμοποίησε τη Βίβλο για να φέρει αλλαγή.
Ο Λούθηρος δεν χρησιμοποίησε βία για να μεταρρυθμίσει την Εκκλησία, αλλά προσπάθησε να πείσει τους ανθρώπους με τη Βίβλο καθώς και με το απλό και ξεκάθαρο κήρυγμα. Πίστευε ότι ο Λόγος του Θεού πρέπει πρώτα να πείσει τους ανθρώπους και στη συνέχεια να γκρεμίσει τις σάπιες παλιές δομές. Ποτέ δεν είχε σχέδιο ούτε κάποιο μεγάλο πρόγραμμα για την εξάπλωση της Μεταρρύθμισης. Απλώς ήθελε να αποδεσμεύσει τον Λόγο του Θεού. Ξανάγραψε τη Θεία Λειτουργία στη γλώσσα του λαού, εισήγαγε την υμνωδία όλου του εκκλησιάσματος, έστειλε ιεροκήρυκες σε άλλες πόλεις και έγραψε κατήχηση. Πίστευε ότι όλοι θα έπρεπε να απομνημονεύουν την κατήχηση. Εργάστηκε με πολλούς τρόπους. Υπολογίζεται ότι ακόμη και οι δεκαπεντάχρονοι από τη Βιτεμβέργη γνώριζαν περισσότερα από τον Λόγο του Θεού απ’ ό,τι όλα τα πανεπιστήμια και οι διδάκτορες.
Συνόψισε τα επιτεύγματα της Μεταρρύθμισης ως εξής: «Εγώ δεν έκανα τίποτα. Η Βίβλος τα έκανε όλα». Ήταν η εκπλήρωση των λόγων του Κυρίου: «Δεν είναι ο λόγος μου σαν φωτιά; λέει ο Κύριος· και σαν σφυρί που κατασυντρίβει τον βράχο» (Ιερ. 23:29). Ο Λόγος του Θεού, που μεταδόθηκε μέσα από το κήρυγμα και τα γραπτά του Λούθηρου, έγινε το σφυρί που συνέτριψε τον βράχο των ψευδοδιδασκαλιών της Καθολικής εκκλησίας, που είχαν σφιχτοδεμένες τις καρδιές των ανθρώπων. Ο διάβολος είναι ο μεγάλος εχθρός του Λόγου του Θεού. Με τις επιθέσεις του προσπαθεί να σβήσει το φως και να τυφλώσει τις διάνοιες των αμαρτωλών. Γι’ αυτό, στη σημερινή υλιστική και εκκοσμικευμένη κοινωνία, αλλά ακόμη και στην εκκλησία, χρειάζονται τολμηροί μεταρρυθμιστές που θα αντλούν τα πιστεύω και τις αρχές τους από τη Βίβλο. Και η Βίβλος θα είναι οδηγός τους σε θέματα πίστεως και ζωής. Επιθυμία και οραματισμός μας ας είναι η μετάδοση, με κάθε τρόπο, της Βίβλου στον λαό και ας ζήσουμε σύμφωνα με τον Λόγο του Θεού.
Σημ.: Τα τέσσερα σημεία και μερικά άλλα στοιχεία είναι από άρθρο του John Murray.