του Αντρέα Φούρναρη, Εκπαιδευτικού
Απάντηση σε ερωτήματα σκεπτικιστών για την Παλαιά Διαθήκη Το να είναι κανείς σκεπτικιστής δεν είναι λάθος. Απεναντίας, εκείνοι που είναι υπερβολικά εύπιστοι, μπορεί στο τέλος να το μετανιώνουν οικτρά. Οι άνθρωποι που δέχονται τα πάντα χωρίς συζήτηση, καταλήγουν συνήθως να μέμφονται τον εαυτό τους για το γεγονός ότι υπήρξαν τόσο επιπόλαιο.
Δεν είναι λάθος, λοιπόν, να είναι κάποιος σκεπτικιστής, όσον αφορά τη Βίβλο. Κανείς δεν είναι υποχρεωμένος να τη δέχεται με κλειστά μάτια. Στο κάτω κάτω, εάν αυτή δεν μπορεί να αντέξει στην καλόπιστη έρευνα, τότε δεν αξίζει τον κόπο να την εμπιστευόμαστε. Ο Θεός που είπε: «Ελάτε τώρα και ας διαδικαστούμε» (Ησαϊας 1/18), είναι Αυτός, επίσης, που μας προσκαλεί να χρησιμοποιήσουμε την καρδιά και τον νου μας και να αποφασίσουμε εάν η Αγία Γραφή είναι ή όχι ο εμπνευσμένος Λόγος Του.
Με βάση αυτή την πρόσκληση, ας προσεγγίσουμε τον Θεό τής Παλαιάς Διαθήκης. Ας παραδεχτούμε ότι μας ενοχλεί η βία, η οργή και η εξαπάτηση, και όλα τα συναφή που συνδέονται με το όνομά Του. Δεν χρειάζεται να προσποιηθούμε ότι δεν βλέπουμε τις πολλές διαφορές ανάμεσα στην Παλαιά και στην Καινή Διαθήκη. Για παράδειγμα, παρά το γεγονός ότι ο Ιησούς είπε στους μαθητές Του ότι πρέπει να αγαπούν τους εχθρούς τους και να ευεργετούν εκείνους που τους βλάπτουν, φαίνεται πως ο Θεός τής Παλαιάς Διαθήκης κάνει ακριβώς το αντίθετο.
Οι διαφορές δείχνουν να είναι πραγματικές, είναι όμως έτσι; Ελπίζουμε πως αυτά που θα διαβάσετε στις κατοπινές σελίδες να βοηθήσουν, ώστε να απαντηθούν ορισμένα από τα ερωτήματα που προβληματίζουν πάρα πολλούς ανθρώπους.
Herbert Vander Lugt
* * * * *
Μπορούν άνθρωποι, που νοιάζονται για τον συνάνθρωπό τους, να πιστεύουν σ’ έναν τέτοιο Θεό;
Ο σύγχρονος αναγνώστης τής Βίβλου ίσως να δυσκολεύεται να δεχτεί τους θρησκευτικούς πολέμους τής Παλαιάς Διαθήκης. Σύμφωνα με τους διεθνείς νόμους που διέπουν τον πόλεμο, οι πολίτες και τα μη ενεργά μέλη των εμπόλεμων δυνάμεων, έχουν δικαίωμα να προστατευτούν. Το Βασικό `Αρθρο 3 τής Συνθήκης τής Γενεύης τού 1949, λέγει: «Τα πρόσωπα εκείνα που δεν λαμβάνουν ενεργό μέρος στις εχθροπραξίες, καθώς επίσης και τα μέλη εκείνα των ενόπλων δυνάμεων που κατέθεσαν τα όπλα τους, και ακόμη όσα έχουν τεθεί εκτός μάχης είτε από ασθένεια είτε από τραυματισμό είτε γιατί είναι υπό περιορισμό είτε από οποιαδήποτε άλλη αιτία, θα πρέπει, σε όλες τις περιπτώσεις, να αντιμετωπίζονται με ανθρωπιστικό τρόπο ».
Εντούτοις, ο Θεός τής Παλαιάς Διαθήκης, φαίνεται να μη ανταποκρίνεται στα κοινώς παραδεκτά αυτά επίπεδα της ανθρώπινης αξιοπρέπειας. Διατάζοντας τα στρατεύματα του Ισραήλ να εξολοθρεύσουν, όχι μόνο τις αντίπαλες ένοπλες δυνάμεις, αλλά και τις γυναίκες και τα παιδιά και τα ζώα τους ακόμη, δείχνει να μη σέβεται καθόλου ορισμένους από τους πιο βασικούς κανόνες που διέπουν τον πόλεμο.
«`Ετσι λέγει ο Κύριος των δυνάμεων: Θα εκδικήσω όσα έκανε ο Αμαλήκ στον Ισραήλ, ότι του αντιστάθηκε στον δρόμο όταν ανέβαιναν από την Αίγυπτο× πήγαινε τώρα και πάταξε τον Αμαλήκ, και εξολόθρευσε κάθε τι που έχει, και μη τους λυπηθείς× αλλά, θανάτωσε και άνδρα και γυναίκα, και παιδί και βρέφος που θηλάζει, και βόδι και πρόβατο, και καμήλα και γαϊδούρι» (Α’ Σαμ. 15:2-3).
ΕΡΩΤΗΣΗ 1
Εφόσον ο Θεός τής Παλαιάς Διαθήκης είναι αγαθός, γιατί απαίτησε τον θάνατο γυναικών, παιδιών και ζώων ακόμη;
Πώς είναι δυνατόν, ένας σφαγέας βρεφών και πολιτών να ταυτίζεται με τον Κύριο εκείνον, που αργότερα προέτρεπε τους μαθητές Του να στρέφουν και το άλλο μάγουλο, να αγαπούν τους εχθρούς τους, και να προσεύχονται για εκείνους που τους βλάπτουν ή τους κακοποιούν;
Ενώ παραδεχόμαστε ότι αιματηρά γεγονότα σαν τα πιο πάνω, προκαλούν αποστροφή, ας δούμε με ποιον τρόπο η ίδια η Γραφή θα απαντούσε σε ένα τέτοιο ερώτημα, που αμφισβητεί την ηθική ενός τέτοιου Θεού.
Τοξική κουλτούρα
Αρχαιολογικές ανασκαφές στην Παλαιστίνη, στον Λίβανο και στη Συρία, επιβεβαιώνουν τις περιγραφές τής Βίβλου για την κοινωνία τής Μέσης Ανατολής. Οι αναρίθμητοι θεοί των χωρών αυτών αντικατοπτρίζουν τη σκοτεινή πλευρά τής ανθρώπινης φύσης. Οι θρησκευτικές τελετουργίες γονιμότητας είχαν καθιερώσει την ανδρική και τη γυναικεία πορνεία. Οι θυσίες παιδιών χρησιμοποιούνταν για να εξευμενίσουν τους θεούς, αρχηγός των οποίων ήταν ο θεός-ήλιος, ο οποίος ήταν γενικά γνωστός με το όνομα Βάαλ ή «κύριος».
Τέτοιες ειδωλολατρικές συνήθειες είχαν διατηρηθεί επί αιώνες, παρά το γεγονός ότι ο Θεός τού Ισραήλ είχε κάνει γνωστή την ύπαρξή του με τα θαύματα που συνόδευσαν την έξοδο των Ισραηλιτών από την Αίγυπτο. Η Ραάβ, η πόρνη τής Ιεριχούς, παραδέχτηκε ότι ο λαός της είχε γνωρίσει τη φήμη τού Θεού τού Ισραήλ, όταν είπε:
« Γνωρίζω ότι ο Κύριος σάς έδωσε τη γη× και ότι ο τρόμος σας έπεσε επάνω μας, και ότι όλοι οι κάτοικοι της γης νεκρώθηκαν από τον φόβο σας× επειδή ακούσαμε πώς ο Κύριος ξέρανε τα νερά τής Ερυθράς Θάλασσας μπροστά σας, όταν βγήκατε έξω από την Αίγυπτο× και τι κάνατε στους δύο βασιλιάδες των Αμορραίων … και καθώς ακούσαμε, διαλύθηκε η καρδιά μας, και δεν έμεινε πλέον πνοή σε κανέναν από τον φόβο σας, επειδή ο Κύριος ο Θεός σας, αυτός είναι ο Θεός επάνω στον ουρανό, και κάτω στη γη» (Ιησ. 2:9-11).
Οι Χαναναίοι απέρριψαν την ευκαιρία που είχαν για έλεος. Παρόλο που ήξεραν ότι ο Θεός τού Ισραήλ είχε αποκαλύψει τον Εαυτό Του και έκανε θαύματα για τον λαό Του, δεν τον δέχτηκαν ως τον Θεό όλης τής δημιουργίας.
`Οροι κατάκτησης
Οι αναφορές τής Παλαιάς Διαθήκης δείχνουν ότι ο Θεός δεν είχε διατάξει από την αρχή τον Ισραήλ να θανατώσει όλους τους κατοίκους τής Παλαιστίνης. Αντιθέτως, υποσχέθηκε ότι, αν ο λαός Του Τον εμπιστευόταν, Αυτός ο `Ιδιος θα έκανε τους Χαναναίους να θέλουν να φύγουν από τη χώρα:
«Θα στείλω μπροστά σου τον φόβο μου, και θα καταστρέψω κάθε λαό προς τον οποίο έρχεσαι, και θα κάνω όλους τους εχθρούς σου να στρέψουν σε σένα τα νώτα× και θα στείλω σφήκες μπροστά σου, και θα εκδιώξουν τους Ευαίους, τους Χαναναίους, και τους Χετταίους από μπροστά σου. Δεν θα τους εκδιώξω από μπροστά σου σε έναν χρόνο, για να μη ερημωθεί η γη, και πολλαπλασιαστούν τα θηρία τού αγρού εναντίον σου× (`Εξ. 23:27-30). λίγο-λίγο θα τους διώξω από μπροστά σου, μέχρις ότου αυξηθείς και κυριεύσεις τη γη»
`Οπως είδαμε στην παραπομπή με την Ραάβ, από την αρχή-αρχή τής εκστρατείας τού Ισραήλ για κατάκτηση της χώρας, ο Θεός είχε δώσει στους Χαναναίους λόγο και ευκαιρία για να φύγουν. Διασφάλισε το γεγονός ότι άκουσαν για τον ερχομό των Ισραηλιτών και γέμισε την καρδιά τους με φόβο. Παρά το γεγονός ότι, από την άποψη του Θεού, είχαν μολύνει τη γη και αποστερήθηκαν έτσι το δικαίωμα να ζουν σ’ εκείνη την περιοχή, ο Θεός τής Παλαιάς Διαθήκης, τους έδωσε ευκαιρία να αποχωρήσουν. Μόνον όταν αποφάσισαν να αντισταθούν στον Θεό των στρατευμάτων τού Ισραήλ, διέταξε πράγματι ο Θεός αυτός, την καταστροφή ολόκληρων κοινοτήτων.
Μια νέα κοινωνία
Εάν η κοινωνία των Χαναναίων παρέμενε ανενόχλητη, η ειδωλολατρική της κουλτούρα θα εξακολουθούσε να επηρεάζει και ακόμη να διαμορφώνει τον πολιτισμό ολόκληρης της περιοχής. Ο Θεός όμως της Παλαιάς Διαθήκης έκλεξε τη γη Χαναάν – το σταυροδρόμι τού αρχαίου κόσμου – για να προαγάγει τις αξίες μιας νέας κοινωνικής τάξης. Οι Ισραηλίτες, ως απόγονοι τού Αβραάμ, στον οποίο ο Θεός είχε υποσχεθεί να δώσει τη γη 400 χρόνια προηγουμένως, θα αποτελούσαν με το παράδειγμά τους «φως» για τα γειτονικά έθνη (`Εξ. 34:10-17, Δευτ. 7:1-11, 20:16-18). `Οπως κανένα άλλο έθνος στην ιστορία τού κόσμου, αυτή η χώρα, αυτός ο λαός και ο Θεός του, έμελλαν να είναι πηγή ευλογίας για όλα τα έθνη τής γης.
Αξία που σοκάρει
Η αποστολή να καταστρέψουν τους λαούς εκείνους που αντιστέκονταν, θα είχε ως αποτέλεσμα να κατανοήσουν οι Ισραηλίτες τις τρομακτικές συνέπειες τής ειδωλολατρίας – προπάντων όταν αυτή η ειδωλολατρία αντιμαχόταν την αλήθεια για τον Θεό. Η διαδραμάτιση του ρόλου τού εκτελεστή από μέρους τους, θα ενστάλαζε μέσα τους υγιή φόβο για τον Θεό και μίσος για κάθε ψεύτικη θρησκεία. Ούτε αυτοί οι ίδιοι δεν θα εξαιρούνταν από μια τέτοια κρίση. Δεν τους «εξέλεξε» ο Θεός, επειδή είχε προτίμηση σε κάποιο λαό, αλλά για να δείξει σε όλο τον κόσμο τα θαυμαστά πλεονεκτήματα της γνώσης τού Θεού των θεών από τη μια, και τις φοβερές συνέπειες της αγνωσίας αυτού του Θεού, από την άλλη.
Η προοπτική τού Χρόνου και της Αιωνιότητας
Επειδή απέχουμε χρονικά 3000 χρόνια από τότε, ενοχλούμαστε και σκανδαλιζόμαστε ακόμη, με τη σκέψη ότι οι Ισραηλίτες στρατιώτες σκότωναν τις γυναίκες και τα παιδιά των φοβισμένων και αβοήθητων κατοίκων μιας χώρας. `Ομως, οι αναπόφευκτοι παράγοντες του χρόνου και της αιωνιότητας έχουν τη δική τους προοπτική. Εάν τα άψυχα είδωλα των Χαναναίων, αντιμάχονταν τον Ζωντανό Θεό, εάν εμπόδιζαν ολόκληρες κοινότητες από το να γνωρίσουν τη ζωή και την αγαθότητα, τότε ο θάνατος εκείνων που αντιστέκονταν θα έστελλε παντού ένα μήνυμα. Χωρίς αυτό το μήνυμα, η Χαναναϊκή κουλτούρα θα έμοιαζε με ανεξέλεγκτη γάγγραινα που θα μόλυνε τον καθένα που θα ερχόταν σε επαφή με τον σπουδαίο αυτό συνδετικό κρίκο ανάμεσα στις τρεις μεγάλες ηπείρους τής Αφρικής, της Ασίας και της Ευρώπης.
`Ολοι πεθαίνουν κάποια στιγμή. `Αλλοι ξαφνικά, υποφέροντας πολύ λίγο, και άλλοι αργά με επώδυνο τρόπο. Ορισμένοι πεθαίνουν νέοι, ενώ άλλοι σε βαθιά γεράματα. Εφόσον η προοπτική τής Βίβλου για την αιωνιότητα είναι σωστή, μπορούμε να θεωρούμε τον θάνατο των παιδιών τής Χαναάν πολύ καλύτερο από μια μακρόχρονη ζωή που ενδεχομένως θα ζούσαν, και η οποία θα είχε διαμορφωθεί μέσα στην ειδωλολατρική, τοξική κουλτούρα των Χαναναίων. Ο πρόωρος θάνατος, υπό αυτή την έννοια, τα φύλαξε από το να προσθέτουν, μέρα με τη μέρα, περισσότερο βάρος στο φορτίο τής ενοχής τους, για το οποίο κάποια μέρα σίγουρα θα κριθούν (Ρωμ. 2:5).
`Ομως, έστω κι αν είδαμε για ποιους λόγους ο Θεός απαιτούσε τον θάνατο των Χαναναίων που αντιστέκονταν, ίσως να μη μας αρέσει αυτό που έκανε ο Θεός. Τούτο είναι πολύ κατανοητό. Ο Θεός δεν επιζητεί την ολόκαρδη επιδοκιμασία μας. Γνωρίζει ότι δεν μπορούμε, όπως Αυτός, να δούμε ολόκληρο το φάσμα τής ανθρώπινης ζωής.
Λόγοι για να Τον εμπιστευόμαστε
Μολονότι ο Θεός δεν ζητάει την έγκρισή μας, μας καλεί, εντούτοις, να Τον εμπιστευόμαστε. Κάθε καλόπιστος αναγνώστης τής Βίβλου, βρίσκει συγκλονιστικές αποδείξεις για την πιστότητα αυτού του Θεού, ο οποίος τηρεί τις υποσχέσεις Του και αποκαλύπτει τον Εαυτό Του σε εκείνους που Τον εκζητούν. Μας έχει δώσει λόγους να πιστεύουμε ότι στο τέλος θα αποκαταστήσει τα πάντα και θα είναι δίκαιος σε όλους – ακόμη και στους εχθρούς Του. Η ανεξιχνίαστη Του χάρη και η τέλεια δικαιοσύνη Του θα επικρατήσουν.
Αποδεχόμενοι το δικαίωμα του Θεού να είναι Θεός
Ο Θεός μάς καλεί επίσης να αποδεχτούμε την εξουσία Του. Καθώς είναι ο Δημιουργός και ο Συντηρητής όλων αυτών που υπάρχουν, έχει το δικαίωμα να διακηρύττει: «Θα ελεήσω όποιον ελεώ, και θα σπλαχνιστώ όποιον σπλαχνίζομαι» (`Εξ. 33:19). Εφόσον είναι ο Κύριος των κυρίων, τότε ήταν θείο δικαίωμά Του να πει στον Φαραώ, ο οποίος αρνιόταν πεισματικά ν’ αφήσει τους Ισραηλίτες να φύγουν από τη χώρα του: «Γι’ αυτό τον σκοπό σε ανύψωσα, για να δείξω σε σένα τη δύναμή μου, και για να εξαγγελθεί το όνομά μου σε όλη τη γη» (`Εξ. 9:16).
Ο Θεός θα μπορούσε να ελευθερώσει τους Ισραηλίτες, χωρίς να είναι τόσο αυστηρός. Ο τρόπος, όμως, που επέλεξε, έδωσε σπλαχνική και δίκαιη προειδοποίηση προς όλους. Μέσα στην αγάπη Του έδωσε ένα παράδειγμα, που σκοπό είχε να κάνει κάθε γενεά να συνειδητοποιήσει, ότι στο τέλος θα είναι υπόλογη σ’ Αυτόν. `Ίσως να μη καταλαβαίνουμε πλήρως γιατί έκανε αυτό που έκανε, έχουμε, όμως, πολλούς λόγους να αποδεχτούμε το αποκλειστικό δικαίωμά Του να είναι Θεός.
Μια καλή ερώτηση
Αλλά, είναι και της Καινής Διαθήκης, αυτός ο Θεός; Ο Ιησούς Χριστός δεν αποκαλύπτει έναν Θεό που είναι πιο καλός και πιο ευαίσθητος; `Οχι, αυτό που έκανε ο Ιησούς, είναι ότι μάς έδωσε καθαρότερη εικόνα τής αγάπης και της ευαισθησίας, ιδιότητες που ήταν πάντοτε φανερές στις ενασχολήσεις τού Θεού με τους ανθρώπους.
Ο Ιησούς είπε: «Ελάτε σε μένα όλοι όσοι κοπιάζετε και είστε φορτωμένοι, κι εγώ θα σας αναπαύσω. Σηκώστε επάνω σας τον ζυγό μου, και μάθετε από μένα× επειδή, είμαι πράος και ταπεινός στην καρδιά× και θα βρείτε ανάπαυση μέσα στις ψυχές σας. Επειδή, ο ζυγός μου είναι καλός, και το φορτίο μου ελαφρύ» (Ματθ. 11:28-30). Τα λόγια Του αυτά, απηχούν το ίδιο συναίσθημα όπως και η πρόσκληση του Θεού τής Παλαιάς Διαθήκης, όταν απηύθυνε το κάλεσμα: «Δεν θέλω τον θάνατο του αμαρτωλού, αλλά να επιστρέψει ο ασεβής από την οδό του, και να ζει× επιστρέψτε, επιστρέψτε από τις πονηρές σας οδούς× γιατί να πεθάνετε;» (Ιεζ. 33:11).
Παρ’ όλα αυτά, όταν η μακροθυμία τού Θεού έφτασε στο τέλος της, και όταν ο επαναστάτης αυτός κόσμος έδειξε την απόφασή του να ζήσει χωρίς να υποταχτεί στην αγάπη Του, σ’ αυτό τούτο το τελευταίο βιβλίο τής Αγίας Γραφής αποκαλύπτεται, ακόμη μια φορά, η δίκαιη κρίση τού Θεού τής Παλαιάς Διαθήκης. Σε στενή σχέση με τις φοβερές εκείνες κρίσεις τού Θεού, που προκάλεσαν τον θάνατο σε περισσότερο από τα δύο τρίτα τού πληθυσμού τής γης, είναι και η ακόλουθη σκηνή:
«Και ο ουρανός αποχωρίστηκε ‘σαν τυλιγμένο βιβλίο’, και κάθε βουνό και νησί κινήθηκαν από τους τόπους τους× και οι βασιλιάδες τής γης, και οι μεγιστάνες, και οι πλούσιοι, και οι χιλίαρχοι, και οι δυνατοί, και κάθε δούλος, και κάθε ελεύθερος, έκρυψαν τον εαυτό τους στα σπήλαια και στις πέτρες των βουνών, και λένε προς τα βουνά και προς τις πέτρες: Πέστε επάνω μας και κρύψτε μας από το πρόσωπο εκείνου που κάθεται επάνω στον θρόνο, και από την οργή τού Αρνίου× επειδή, ήρθε η μεγάλη ημέρα τής οργής του× και ποιος μπορεί να σταθεί;» (Αποκ. 6:14-17)
Ο Θεός πάντοτε ήταν και πάντοτε θα είναι ο Θεός τής ανεξιχνίαστης αγάπης αλλά και της φοβερής οργής.
ΕΡΩΤΗΣΗ 2
Πώς μπορεί ένας παντογνώστης Θεός να εκφράζει μεταμέλεια ή λύπη για κάτι που έκανε, όπως ακριβώς συμβαίνει με τον Θεό τής Παλαιάς Διαθήκης;
Αυτή είναι πολύ σημαντική ερώτηση. Εάν ο Θεός είναι σε απόλυτο έλεγχο, και αν γνωρίζει τα πάντα εκ των προτέρων, πώς είναι δυνατόν να κάνει ορισμένα πράγματα, και αργότερα να νιώθει λύπη γι’ αυτά ή «μεταμέλεια» (Γέν. 6:6, Α’ Σαμ. 15:35)
Η σημασία των λέξεων
`Ενα μέρος τής εξήγησης έγκειται στον τρόπο με τον οποίο η Γραφή χρησιμοποιεί τις λέξεις. Η Εβραϊκή λέξη που μεταφράζεται ως «λυπούμαι» ή «μεταμελούμαι» σε αυτά τα εδάφια, δεν σημαίνει πάντοτε «λύπη για κάτι λανθασμένο που έγινε». Η αρχική λέξη απαντάται 108 φορές στο Εβραϊκό κείμενο. Η λέξη μεταφράζεται ως «μεταμέλεια» 41 φορές, ως «ανάπαυση» 57 φορές, ως «ανακουφισμένος» 9 φορές και ως «άνεση» 1 φορά (Σ.Μ.= Εννοεί στην Αγγλική έκδοση της Αγίας Γραφής – King James Version).
Το φάσμα αυτό των σημασιών, όμως, εγείρει ένα άλλο ερώτημα: Πώς μπορεί η ίδια λέξη να μεταφράζεται ως «ανάπαυση» σε ένα εδάφιο και ως «μεταμέλεια» σε άλλο; Η απάντηση είναι ότι η Εβραϊκή γλώσσα λειτουργεί ορισμένες φορές όπως και η δική μας. Ανάλογα με το κείμενο, μια λέξη μπορεί να έχει διαφορετικές σημασίες. Για παράδειγμα, ένα «κοφτερό» μυαλό, σημαίνει κάτι διαφορετικό από ένα «κοφτερό» μαχαίρι. Μόνο με μια πιο προσεκτική ματιά μπορούμε να δούμε τη γραμματική σχέση.
Στην περίπτωση του «μεταμελούμαι» και του «ανακουφίζω», ο κοινός παράγοντας είναι «η αλλαγή στάσης ή η μεταστροφή». `Οπως ακριβώς το αγκάλιασμα ενός φίλου μπορεί να μας ανακουφίσει από το συναίσθημα της λύπης, έτσι και αντίστροφα ο Θεός μπορεί να αλλάξει στάση, όταν δει τον λαό που έπλασε, για να έχει μαζί του κοινωνία αγάπης, να επαναστατεί, προκαλώντας έτσι την έκχυση της δίκαιης οργής Του.
Εκείνο που εξετάζουμε εδώ, δεν είναι το αν ο Θεός παραδέχεται πως έκανε κάποια αμαρτία. Δεν λέγει καν ότι έκανε ένα καλοπροαίρετο λάθος. Εκείνο που λέγει είναι ότι το βρίσκει αναγκαίο να κάνει κάτι που τον κάνει να αισθάνεται συναισθηματικό πόνο.
Τα πραγματικά συναισθήματα του Θεού
Ενώ η Γραφή παρουσιάζει τον Θεό ως αιώνιο και παντογνώστη, μας αποκαλύπτει, επίσης, ότι εμπλέκεται συναισθηματικά μαζί με μας, όταν εκείνο που προείδε μέσα στην αιωνιότητα, εκπληρώνεται σε πραγματικό χρόνο. Δεν είναι σαν τους θεούς τής Ελληνικής φιλοσοφίας που ήταν συναισθηματικά αποχωρισμένοι από τους ανθρώπους. Μας αγαπάει τόσο βαθιά, ώστε συμμερίζεται τη θλίψη ή τη χαρά μας, τον πόνο ή την ευχαρίστησή μας, τις αποτυχίες ή τις επιτυχίες μας. Είναι προσωπικός Θεός με απροσμέτρητη ικανότητα να σχετίζεται με το πλάσμα Του. Ενώ δεν αφήνει τίποτε να ξεφύγει από τον έλεγχό Του, μας δίνει την ελευθερία να κάνουμε ηθικές και πνευματικές επιλογές. `Οταν επιλέγουμε την υπακοή, χαίρεται. `Οταν, όμως, επιλέγουμε την οδό τής ανυπακοής και της επανάστασης, θλίβεται.
Αναφερόμενος στον λόγο για τον οποίο το έθνος τού Ισραήλ υπέφερε εξαιτίας των αμαρτιών του, ο Ησαϊας λέγει: «Σε όλες τις θλίψεις τους θλιβόταν, και ο άγγελος της παρουσίας του τους έσωσε× στην αγάπη του και στην ευσπλαχνία του αυτός τους λύτρωσε× και τους σήκωσε, και τους βάσταξε, όλες τις ημέρες του αιώνα. Αυτοί, όμως, απείθησαν, και λύπησαν το άγιο πνεύμα του …» (Ησ. 63:9-10).
Μιλώντας διαμέσου τού προφήτη Ωσηέ, ο Κύριος αποκαλύπτει τον συναισθηματικό Του πόνο, καθώς σκέφτεται να αφήσει τον επαναστάτη Ισραήλ να πέσει στα χέρια των Ασσυρίων: «Πώς θα σε παραδώσω Εφραϊμ; Πώς θα σε εγκαταλείψω, Ισραήλ; …Η καρδιά μου μεταστράφηκε μέσα μου, τα σπλάχνα μου συγκινήθηκαν» (Ωσ. 11:8).
`Οταν ζήτησε από τον Ιεζεκιήλ να προειδοποιήσει τον λαό τού Ιούδα, για την κρίση που τους περίμενε, του είπε: «Πες τους: Ζω εγώ, λέγει ο Κύριος ο Θεός, δεν θέλω τον θάνατο του αμαρτωλού, αλλά να επιστρέψει ο ασεβής από την οδό του, και να ζει× επιστρέψτε, επιστρέψτε από τις πονηρές σας οδούς× γιατί να πεθάνετε, οίκος Ισραήλ;» (Ιεζ. 33:11).
Σε παραπομπές σαν τις πιο πάνω, ο Θεός δείχνει ότι, παρόλο που μπορεί και βλέπει αυτό που πρόκειται να γίνει, εντούτοις, νιώθει τον πόνο μας και την απογοήτευσή μας.
Προτού δημιουργήσει τον κόσμο, ο Θεός προείδε την επανάσταση που θα έκαναν και οι άγγελοι και οι άνθρωποι. `Ηξερε πόσο μακριά θα προσπαθούσε να πάει η ανθρώπινη φυλή και μέχρι ποιου σημείου θα μας άφηνε στην επανάστασή μας. Εντούτοις, όταν η πεσμένη ανθρώπινη φύση είχε γίνει περισσότερο διαβολική παρά θεϊκή, ο Θεός αντιδρά συναισθηματικά σε αυτό που βλέπει:
«Και ο Κύριος είδε ότι η κακία τού ανθρώπου πληθυνόταν πάνω στη γη, και όλοι οι σκοποί των διαλογισμών τής καρδιάς του ήσαν μόνον κακία όλες τις ημέρες. Και ο Κύριος μεταμελήθηκε ότι δημιούργησε τον άνθρωπο επάνω στη γη× και λυπήθηκε στην καρδιά του. Και ο Κύριος είπε: Θα εξαλείψω τον άνθρωπο που δημιούργησα από το πρόσωπο της γης× από άνθρωπον μέχρι κτήνος, μέχρι ερπετό και μέχρι πουλί τού ουρανού× επειδή μεταμελήθηκα ότι τους δημιούργησα.» (Γέν. 6:5-7)
Για χάρη των επερχόμενων γενεών και εξαιτίας τής βίας που είχε κατακλύσει τη γη, ο Θεός έπρεπε να κρίνει τη γενεά τού Νώε. Εντούτοις, θλιβόταν, καθώς σκεφτόταν αυτό που έπρεπε να κάνει. `Ηταν γι’ αυτόν τον λόγο που κι ο Μωϋσής, ο συγγραφέας τής Γένεσης, για να εκφράσει αυτόν τον δισταγμό στην καρδιά τού Θεού, αναγκάστηκε να χρησιμοποιήσει τη ζωηρή εικόνα ενός λυπημένου Θεού, που αλλάζει τη γνώμη και τη στάση Του, καταστρέφοντας τη φυλή που είχε δημιουργήσει (Γέν. 6:6).
Με τον ίδιο τρόπο, ο Θεός λυπήθηκε ξανά, όταν ο βασιλιάς Σαούλ, με τις απανωτές αποτυχίες του, απέδειξε ότι ήταν ακατάλληλος να διατηρήσει το αξίωμά του. Και πάλι, παρουσιάζεται ο Θεός να είναι απρόθυμος να απομακρύνει τον Σαούλ από εκείνη τη θέση, και θλίβεται που τον επέλεξε γι’ αυτή την τιμή (Α’ Σαμ. 15:11). Δεν παραδεχόταν έτσι κάποιο λάθος Του ο Θεός, αλλά εξέφραζε τη θλίψη Του, που έπρεπε να κινηθεί με κρίση ενάντια στον άνθρωπο που έκανε βασιλιά τού Ισραήλ.
Ο Θεός δεν μπορούσε να στείλει τον καταστροφικό κατακλυσμό εναντίον τής γενεάς τού Νώε, ούτε να αφαιρέσει τη βασιλεία από τον Σαούλ, χωρίς λύπη και απροθυμία. Και ας είμαστε βέβαιοι, ότι τα ίδια συναισθήματα Τον διακατέχουν και σήμερα, όταν η ακεραιότητά Του τον αναγκάζει να επιφέρει κρίση στους επαναστάτες και ανυπότακτους.
Τα πραγματικά συναισθήματα του Θεού, δείχνουν την αυθεντική Του σχέση μαζί με μας. Εξαιτίας τής απεριόριστης ικανότητάς Του να σχετίζεται σε πραγματικό χρόνο με αναρίθμητους ανθρώπους, οι μεταστροφές τής καρδιάς Του δεν περιορίζονται σε αυτό που εμείς αποκαλούμε μετάνοια ή μεταμέλεια. Είναι γι’ αυτό που η Παλαιά Διαθήκη λέγει επίσης: «Ο Θεός δεν είναι άνθρωπος για να ψευστεί, ούτε γιος ανθρώπου για να μεταμεληθεί. Αυτός είπε, και δεν θα εκτελέσει; `Η, μίλησε, και δεν θα το τηρήσει;» (Αρ. 23:19).
ΕΡΩΤΗΣΗ 3
Εάν ο Θεός είναι αγαθός, πώς επέτρεψε, κατά πρώτο λόγο, να εισέλθει η αμαρτία στον κόσμο;
Εφόσον ο Θεός είναι αγαθός, πρέπει να υπάρχει λόγος για να πιστεύουμε ότι ήταν η αγάπη Του που έδωσε την ευκαιρία στον άνθρωπο να εκλέξει το κακό. Πρέπει να είμαστε σε θέση να πιστεύουμε ότι ήταν καλύτερο για τον Θεό τής Βίβλου να μας αφήσει να εκλέξουμε μεταξύ καλού και κακού, παρά να μη μας δώσει καθόλου την ευκαιρία να εκλέξουμε.
Το να επιτρέπει κανείς το κακό για χάρη τού καλού, μπορεί να αποτελεί, βέβαια, ενδιαφέρον θέμα για ακαδημαϊκή συζήτηση. Στο κρεβάτι, όμως, τού πόνου, η σκέψη ότι ο Θεός επιτρέπει να υποφέρουν τόσο πολύ αυτοί που αγαπά, αποτελεί, αναμφίβολα, φοβερή δοκιμασία για την πίστη μας. Μια συντριμμένη μητέρα σίγουρα θα διερωτάται: «Πώς είναι δυνατόν, η γέννηση του διανοητικά καθυστερημένου παιδιού μου, να είναι για τη δόξα τού Θεού και για το δικό μου καλό;». Το ίδιο θα σκέφτεται και η αφοσιωμένη και στοργική εκείνη κόρη, που βλέπει τη μητέρα της να υποφέρει τόσον καιρό από κάποια ανίατη ασθένεια. `Ανθρωποι, επίσης, που ζουν σε απερίγραπτη φτώχεια, χωρίς καμιά ελπίδα για κάποια αλλαγή, θα διερωτούνται, σίγουρα, για ποιον λόγο ο Θεός θεωρεί ότι η ανθρώπινη στέρηση τον τιμά ή ότι στο τέλος η δυσπραγία τους αυτή, θα αποβεί προς όφελός τους.
Η εναλλακτική λύση
`Ολα αυτά είναι δύσκολα ερωτήματα, και ίσως ο καλύτερος τρόπος να τα απαντήσουμε θα ήταν να εξετάσουμε την εναλλακτική λύση – έναν κόσμο, δηλαδή, στον οποίο κανένας να μη είχε τη δυνατότητα να κάνει οποιαδήποτε ηθική επιλογή. Θα ήμασταν, άραγε, ευτυχισμένοι; Πιθανόν. Κάτι, όμως, θα έλειπε από την αγάπη μας. Κάτι θα έλειπε από το έργο μας. Κάτι θα έλειπε από τη λατρεία μας. `Ίσως να μη μπορούσαμε καν να προσδιορίσουμε αυτό που, ενδεχομένως, θα μας έλειπε. `Ομως, λέξεις όπως: τιμή, κουράγιο, πιστότητα, ελπίδα, αγάπη και χαρακτήρας, δεν θα σήμαιναν αυτό που σημαίνουν για μας σήμερα.
Η μεγάλη αξία τής δυνατότητας να επιλέγουμε μεταξύ καλού και κακού, δεν είναι εύκολο να γίνει αντιληπτή. Και, όμως, είναι η αιτία τής υγιούς ανάπτυξης τού χαρακτήρα και η πηγή τού ενθουσιασμού στη ζωή μας.
Αναλογιστείτε και πάλι τα γεγονότα που περιγράφονται στα τρία πρώτα κεφάλαια του βιβλίου τής Γένεσης. Χωρίς καμιά αμφιβολία, θα αποφεύγαμε πολύ πόνο και θλίψη, εάν οι προπάτορές μας δεν αμάρταναν ποτέ. Και, κατά κάποιον τρόπο, όλοι θα ωφελούμασταν από την καλή εκλογή που θα έκαναν ο Αδάμ και η Εύα, να μη φάνε, δηλαδή, από το απαγορευμένο δέντρο. Αλλά, είναι ανώφελο να κάνουμε εικασίες για το τι θα μπορούσαμε να είχαμε. Το γεγονός είναι ότι ένας στοργικός και πάνσοφος Θεός έδωσε στους προπάτορές μας μια «ηθική επιλογή», παρά το γεγονός ότι ήξερε ότι δεν θα τα κατάφερναν, και ότι διαμέσου τής δικής τους αποτυχίας, θα μπορούσε να δώσει τη μέγιστη δόξα στο όνομά Του αλλά και το μέγιστο αγαθό σε μας.
Η ελευθερία εκλογής
Ας κάνουμε ένα βήμα προς τα πίσω, και ας κοιτάξουμε την εικόνα συνολικά. Σύμφωνα με την Παλαιά Διαθήκη, ο Σατανάς έλεγε τη μισή αλήθεια, όταν είπε στην Εύα ότι, αν έτρωγαν αυτή και ο Αδάμ από το απαγορευμένο δέντρο, θα γίνονταν «σαν θεοί, γνωρίζοντας το καλό και το κακό» (Γέν. 3:5). Τι σημαίνει αυτό; Πώς μπορεί ο Θεός, όντας αγαθός, να «γνωρίζει» το κακό;
Θα πρέπει να συμπεράνουμε ότι ο Θεός «γνώριζε» το κακό υπό την έννοια ότι προείδε την προϊστορική αμαρτία ορισμένων αγγέλων (αυτό υπαινίσσονται τα εδάφια Ησ. 14:12-15 και Ιεζ. 28:11-17), όπως επίσης και την αμαρτία τού ανθρώπινου γένους. Η πρόγνωση αυτή τού είχε δώσει εμπειρική γνώση τής διαφοράς μεταξύ καλού και κακού. Παρά το ότι Αυτός ποτέ δεν αμάρτησε, είδε και γνώρισε, στην αιωνιότητα, όλα όσα επρόκειτο να επακολουθήσουν. `Ετσι, προτού αρχίσει ο χρόνος, ο Θεός γνώριζε τι σήμαινε θυμός, απογοήτευση, θλίψη, επειδή τα πλάσματα που αγαπούσε θα επέλεγαν την οδό τής επανάστασης και της αμαρτίας.
Εκείνο που ο Σατανάς δεν είπε στην Εύα είναι ότι, η από μέρους τού ανθρώπου γνώση τού καλού και του κακού, θα είχε διαφορετικές συνέπειες από τη γνώση αυτή από μέρους τού Θεού. Ο αντίδικος δεν προειδοποίησε τους προπάτορές μας ότι το βάρος τής γνώσεως που ο Θεός μπορούσε να βαστάσει μέσα στη σοφία Του, θα απέβαινε φοβερά αβάστακτο για τον άνθρωπο, που έπρεπε να το σηκώνει μέσα στην ανοησία του.
`Ηταν ηθικό από μέρους τού Θεού να διακινδυνεύσει κάτι τέτοιο; `Ηταν σωστό να αφήσει τους πρωτόπλαστους σε τόση άγνοια για κάτι που, αν είχαν καλύτερη γνώση, ποτέ δεν θα έκαναν; Αυτό που γνωρίζουμε, χωρίς αμφιβολία, είναι ότι το έκανε για να μας δώσει την ελευθερία να εκλέξουμε. Και στην πορεία, χρησιμοποίησε την ανοησία μας, για να μας δείξει κάτι θαυμάσιο για τον Εαυτό Του.
Η χορήγηση τής χάρης
Ο Θεός χρησιμοποίησε την πτώση μας για να μας δείξει κάτι πολύτιμο για τον Εαυτό Του, δηλαδή, το έλεος και τη χάρη Του. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι θα μπορούσε να δείξει την αγαθότητα και την αγάπη Του και σ’ έναν κόσμο χωρίς αμαρτία, όχι όμως στον βαθμό που μπορεί να κάνει κάτι τέτοιο στον δικό μας πεσμένο κόσμο. Ο Θεός άδραξε την ευκαιρία τής ηθικής επανάστασής μας, για να μας δείξει κάτι το οποίο μονάχα από τα βάθη τής ενοχής και της ανάγκης μας μπορούμε να το δούμε. Ποιοι άλλοι θα μπορούσαν να εκτιμήσουν περισσότερο το μέγεθος τής αγαθότητας και της ευσπλαχνίας Του, παρά εκείνοι που γνωρίζουν ότι έχουν καταδικαστεί από την ίδιά τους την αμαρτία; Ποιοι άλλοι θα μπορούσαν να αναγνωρίσουν την αξία τής αυτοθυσίας Του περισσότερο, παρά εκείνοι που αντιλαμβάνονται ότι, αν δεν υπήρχε η προσφορά τού σταυρού τού Χριστού από μέρους τού Θεού, δεν θα είχαν καμιά ελπίδα;
Εάν ο Θεός τής Παλαιάς Διαθήκης δεν συμβιβαζόταν με τον Θεό τής Καινής Διαθήκης, τότε οι συγγραφείς τής δεύτερης, θα αμφισβητούσαν έναν τέτοιο Θεό, που επιτρέπει την ύπαρξη τόσων κακών στον κόσμο μας. `Ομως, τόσο τα Ευαγγέλια όσο και οι Επιστολές, δεν αφήνουν κανέναν υπαινιγμό για την απόλυτη αγαθότητα του Θεού τού Μωυσή. Απεναντίας, η Καινή Διαθήκη περιγράφει με ποιον τρόπο δύναται ο Θεός να πάρει ακόμη και αυτό που είναι αποκρουστικό και να το μετατρέψει σε καλό και ωφέλιμο.
«Αφού, λοιπόν, ανακηρυχθήκαμε δίκαιοι με την πίστη, έχουμε ειρήνη με τον Θεό διαμέσου του Κυρίου μας Ιησού Χριστού, διαμέσου του οποίου πήραμε και την είσοδο με την πίστη σε τούτη τη χάρη, στην οποία στεκόμαστε× και έχουμε καύχηση στην ελπίδα τής δόξας τού Θεού. Και όχι μονάχα τούτο, αλλά και καυχώμαστε στις θλίψεις× γνωρίζοντας ότι η θλίψη εργάζεται υπομονή, η δε υπομονή δοκιμή, η δε υπομονή ελπίδα, η δε ελπίδα δεν ντροπιάζει, επειδή η αγάπη τού Θεού είναι ξεχυμένη μέσα στις καρδιές μας διαμέσου τού Αγίου Πνεύματος, που δόθηκε σε μας.» (Ρωμ. 5:1-5).
Εδώ, για να αναφέρουμε μια μονάχα περικοπή, ο Παύλος περιγράφει έναν Θεό, που έχει την ικανότητα να συνυφαίνει τα δεινά ενός πεσμένου κόσμου, μέσα στο ύφασμα τής ζωής μας. Χρησιμοποιεί τον πόνο και τη θλίψη, για να κτίσει μέσα μας ηθικές και πνευματικές αρετές, οι οποίες θα έχουν για μας αιώνιο όφελος. Και εντωμεταξύ συμμετέχει στη θλίψη και στη μιζέρια μας.
ΕΡΩΤΗΣΗ 4
Η Παλαιά Διαθήκη, δεν σκιαγραφεί έναν πρωτόγονο Θεό, του οποίου η βιαιότητα είναι ασυμβίβαστη με τη διδασκαλία τής Καινής Διαθήκης;
Ας δούμε ένα παράδειγμα: `Οταν ο Θεός τού Ισραήλ αφαίρεσε τη ζωή ενός ανθρώπου με το όνομα Αχάν, έκανε κάτι το οποίο πολλοί σήμερα θα θεωρούσαν ασυμβίβαστο με τον Θεό τής Εκκλησίας.
Ξαφνικός θάνατος στη Γη τής Επαγγελίας
`Αμεση κρίση χτύπησε τον Αχάν, μόλις ο λαός Ισραήλ πάτησε το πόδι του στη Γη τής Επαγγελίας. `Υστερα από περιπλάνηση 40 ολόκληρων χρόνων μέσα στην έρημο, ο λαός τού Θεού έφτανε στη γη που έρεε μέλι και γάλα.
`Ηταν μετά την κατάκτηση της Ιεριχούς, της πρώτης περιτειχισμένης πόλης που συνάντησε ο λαός Ισραήλ, που παρέβηκε ο Αχάν τις εντολές τού Θεού. Πήρε τα απαγορευμένα λάφυρα από την Ιεριχώ και τα έκρυψε στη σκηνή του. Η Παλαιά Διαθήκη αναφέρει ότι ο Θεός δυσαρεστήθηκε τόσο πολύ, ώστε άφησε 36 Ισραηλίτες στρατιώτες να σκοτωθούν σε επίθεση που διενήργησαν σε κάποια γειτονική πόλη. Ο Θεός εξέθεσε τον Αχάν και διέταξε να λιθοβοληθούν μέχρι θανάτου, όχι μόνον αυτός και η οικογένειά του, αλλά και όλα του τα ζώα (Ιησούς τού Ναυή 7).
Οι αναγνώστες τού 21ου αιώνα, ίσως να έβλεπαν, σε αυτό το περιστατικό, το είδος εκείνο τού Θεού, που προκαλεί τον φόβο και ο οποίος είναι κατά πολύ κατώτερος από τον Θεό τής αγάπης, όπως μας Τον παρουσιάζει η Καινή Διαθήκη. Αλλά, ας είμαστε προσεκτικοί, μήπως και βγάλουμε βεβιασμένα συμπεράσματα. Αν το καλοσκεφτούμε, ο θάνατος του Αχάν και της οικογένειάς του, έχει ένα σημαντικό αντίστοιχο στην πρώιμη ζωή τής Εκκλησίας.
Ξαφνικός θάνατος στην Εκκλησία
Η γέννηση της Εκκλησίας την ημέρα τής Πεντηκοστής, περιγράφεται στο δεύτερο κεφάλαιο του βιβλίου των Πράξεων των Αποστόλων. `Οχι πολύ αργότερα, διαβάζουμε για το τραγικό τέλος ενός άντρα, του Ανανία και της γυναίκας του της Σαπφείρας. Ο Θεός τούς πάταξε με θάνατο και τους δύο, επειδή είπαν ψέματα για κάποια χρήματα που κατακράτησαν από την Εκκλησία. Το αποτέλεσμα ήταν να «πέσει μεγάλος φόβος επάνω σε όλη την εκκλησία, κι επάνω σε όλους που τα άκουγαν αυτά».
«Κάποιος δε άνθρωπος, με το όνομα Ανανίας, μαζί με τη γυναίκα του, τη Σαπφείρα, πούλησε ένα κτήμα× και κράτησε από την τιμή, εν γνώσει και της γυναίκας του× και φέρνοντας ένα μέρος, το έβαλε στα πόδια των αποστόλων. Και ο Πέτρος είπε: Ανανία, γιατί γέμισε ο σατανάς την καρδιά σου, ώστε να πεις ψέματα στο `Αγιο Πνεύμα, και να κρατήσεις από την τιμή τού χωραφιού; Ενώ έμενε απούλητο, δεν ήταν δικό σου; Και όταν πουλήθηκε, δεν ήταν στην εξουσία σου; Γιατί έβαλες μέσα στην καρδιά σου αυτό το πράγμα; Δεν είπες ψέματα σε ανθρώπους, αλλά στον Θεό. Κι όταν ο Ανανίας άκουσε αυτά τα λόγια, έπεσε και ξεψύχησε× και μεγάλος φόβος έπεσε πάνω σε όλους εκείνους που τα άκουγαν αυτά» (Πράξ. 5:1-5).
Στη συνέχεια τής ιστορίας, ήρθε στο σπίτι, ύστερα από τρεις ώρες, η γυναίκα τού Ανανία, η Σαπφείρα και ο Πέτρος τής υπέβαλε το ίδιο ερώτημα. Είπε κι αυτή ψέματα, όπως ο άντρας της κι αμέσως έπεσε κάτω νεκρή. Το αποτέλεσμα ήταν και πάλι να πέσει μεγάλος φόβος επάνω σε όλη την Εκκλησία κι επάνω σε όλους εκείνους που το άκουγαν (εδ. 11).
Υπάρχουν πολλά που δεν γνωρίζουμε και για τα δύο περιστατικά, όμως, είναι πασιφανές ότι, ο Θεός τής Καινής Διαθήκης, από τις πρώτες κιόλας μέρες τής εκκλησίας, είχε την ευκαιρία να κάνει ακριβώς ό,τι είχε κάνει, και όταν οδήγησε τον Ισραήλ στην υπεσχημένη γη. Στην καθεμιά από τις δύο περιπτώσεις, ο Θεός άφησε ένα παράδειγμα δόλιων ανθρώπων, ώστε να δείξει ότι είναι Θεός που του αξίζει, όχι μόνον να Τον αγαπούμε, αλλά και να Τον φοβόμαστε.
Παρ’ όλα αυτά, η πιο σαφής απόδειξη συνέχειας ανάμεσα στις δύο διαθήκες, βρίσκεται στο τελευταίο βιβλίο τής Καινής Διαθήκης. Εκείνοι που πιστεύουν ότι ο Θεός τής Παλαιάς Διαθήκης είναι πρωτόγονος, οργίλος και βίαιος, ενώ της Καινής Διαθήκης είναι ώριμος, στοργικός και μακρόθυμος, δεν έχουν παρά να διαβάσουν με ποιον τρόπο τελειώνει η Αγία Γραφή. Κανένα άλλο βιβλίο τής Παλαιάς Διαθήκης δεν περιέχει περισσότερη οργή και βία από το βιβλίο που περιγράφει την κρίση τού Θεού κατά του Ισραήλ και των εθνών των εσχάτων ημερών. Το ακόλουθο απόσπασμα αποτελεί μικρό μονάχα δείγμα από ένα βιβλίο που προκαλεί τρόμο και ανατριχίλα, από την επερχόμενη κρίση τού Θεού:
« Και οι βασιλιάδες τής γης, και οι μεγιστάνες, και οι πλούσιοι, και οι χιλίαρχοι, και οι δυνατοί, και κάθε δούλος και κάθε ελεύθερος, έκρυψαν τον εαυτό τους στα σπήλαια και στις πέτρες των βουνών, και λένε προς τα βουνά και προς τις πέτρες: Πέστε επάνω μας, και κρύψτε μας από το πρόσωπο εκείνου που κάθεται επάνω στον θρόνο, και από την οργή του Αρνίου× επειδή, ήρθε η μεγάλη ημέρα τής οργής του× και ποιος μπορεί να σταθεί;» (Αποκ. 6:15-17).
Μπορεί να διαφωνούμε με τον Θεό τής Παλαιάς Διαθήκης. Μπορεί να έχουμε τη γνώμη ότι ήταν πολύ οργίλος, πολύ βίαιος και πολύ απαιτητικός. Αλλά, εκείνο που λογικά δεν μπορούμε να υποστηρίξουμε, είναι ότι ο Θεός τού Ισραήλ έχει άλλο χαρακτήρα από τον Θεό τής Εκκλησίας.
Και στις δύο περιόδους, ο Θεός επέλεξε αντιπροσωπευτικά περιστατικά, για να δείξει στον λαό Του ότι είναι Θεός που του αξίζει να Τον αγαπούμε, να Τον εμπιστευόμαστε, αλλά και να Τον φοβόμαστε. Στην Παλαιά Διαθήκη επιδεικνύει εκείνες ακριβώς τις διαστάσεις τού χαρακτήρα Του, που ενσαρκώνονται στην Καινή Διαθήκη στο πρόσωπο του Χριστού.
Αυτή ακριβώς τη σχέση διεκδίκησε για τον Εαυτό Του και ο ίδιος ο Ιησούς, όταν είπε: «Μη νομίσετε ότι ήρθα για να καταργήσω τον νόμο ή τους προφήτες× δεν ήρθα να καταργήσω, αλλά να εκπληρώσω» (Ματθ. 5:17), (Σ.Μ.= πρβλ. Ιωάν. 14:9 «`Οποιος είδε εμένα, είδε τον Πατέρα»).
ΕΡΩΤΗΣΗ 5
Εφόσον ο Θεός κατέκρινε τα ψέματα του Αχάν και του Ανανία, γιατί προέτρεψε τον Σαμουήλ, τον προφήτη και ιερέα τού Ισραήλ, να μη πει την αλήθεια;
Το υπόβαθρο αυτής της ιστορίας το βρίσκουμε στο Α’ Σαμουήλ 16:2. Εκεί ο Θεός προτρέπει τον Σαμουήλ να δώσει παραπλανητική απάντηση, έτσι ώστε να μη μάθει ο Σαούλ ότι πήγε στη Βηθλεέμ για να χρίσει τον Δαβίδ επόμενο βασιλιά τού Ισραήλ. Πώς συμβιβάζεται η προτροπή αυτή από μέρους τού Θεού για παραπλάνηση, με τα εδάφια εκείνα που μας λένε ότι ο Θεός μισά το ψέμα και ότι ο `Ιδιος είναι αναμάρτητος; Το να λες σε κάποιον να πει ψέματα, δεν είναι το ίδιο κακό όπως όταν το κάνεις εσύ;
Μάλιστα, το να λες σε κάποιον να πει ψέματα, είναι το ίδιο κακό όπως όταν το κάνεις εσύ. Προτού κατηγορήσουμε, όμως, τον Θεό, ας δούμε εάν είπε πράγματι στον Σαμουήλ να πει ψέματα.
Καθορισμός τού ψέματος
Η ένατη εντολή λέγει: «Μη ψευδομαρτυρήσεις ενάντια στον πλησίον σου ψεύτικη μαρτυρία» (`Εξ. 20:16).
Ο νόμος αυτός απαγορεύει ρητά τη χάλκευση οποιασδήποτε ψεύτικης μαρτυρίας ή αναλήθειας, η οποία θα προκαλέσει αδίκως ζημιά σε κάποιο άλλο πρόσωπο. `Αλλες περικοπές τής Παλαιάς Διαθήκης αναφέρονται σε ψέματα, που έχουν σχέση με ψευδολογία ή με άρνηση της αλήθειας. Επειδή ο Θεός ζητάει από τον λαό Του να είναι γνωστός για την ειλικρίνειά του, συνεπάγεται ότι ζητάει επίσης από αυτόν να μη αποκρύπτει ποτέ εκείνο που είναι πραγματικό.
Ο Θεός, εντούτοις, δεν λέγει ότι το να μη είναι κανείς πάντοτε ευθύς, είναι κακό. Ο βασιλιάς Δαβίδ είπε στον Κύριο: «Με τον καθαρό, καθαρός θα είσαι× και με τον διεστραμμένο, διεστραμμένα θα φερθείς» (Α’ Σαμ. 22:27).
`Οταν ο Θεός έλεγε στον Σαμουήλ να αποκρύψει από τον Σαούλ τον κύριο λόγο τής επίσκεψής του στη Βηθλεέμ, έδειχνε σ’ αυτόν ότι έπρεπε να μη είναι ευθύς με έναν διεστραμμένο βασιλιά. Ο Θεός δεν είπε στον Σαμουήλ να πει ψέματα, αλλά, απλώς, να μη πει όλη την αλήθεια. Στη συνέχεια, ο Θεός, μας δείχνει ότι, παρόλο που δεν είναι σωστό να αρνιόμαστε την αλήθεια, δεν είναι λάθος να παραπλανούμε αυτούς που είναι πονηροί.
Το να αποκρύψουμε την αλήθεια ή να αφήσουμε με έξυπνο τρόπο τον εχθρό να βγάλει τα δικά του λανθασμένα συμπεράσματα, δεν σημαίνει κατ’ ανάγκην ότι ψευδόμαστε. Ο Σαμουήλ είπε στον Κύριο ότι δίσταζε να πάει στη Βηθλεέμ με σκοπό να χρίσει τον επόμενο βασιλιά τού Ισραήλ. Στο κάτω κάτω, ο Σαούλ κατείχε ακόμη αυτό το αξίωμα και θα ήταν μεγάλη προσβολή γι’ αυτόν και θα οργιζόταν πάρα πολύ, αν μάθαινε ότι κάποιος, που δεν ανήκε στη δική του οικογένεια, είχε χριστεί κιόλας διάδοχός του. Το σίγουρο είναι ότι θα θανάτωνε τον εν λόγω προφήτη και ιερέα.
Ο Θεός έδειξε κατανόηση για τη δύσκολη θέση στην οποία βρισκόταν ο Σαμουήλ. Του είπε, λοιπόν, να πάρει μια δάμαλη μαζί του και να διατάξει τον λαό να ετοιμαστεί τελετουργικά για δημόσια θυσία. Κανονικά, μια τέτοια θυσία, ήταν το προοίμιο κάποιας γιορτής. Φαίνεται ότι ήταν στο μεσοδιάστημα, όταν γίνονταν οι προετοιμασίες για τη γιορτή, που ο Σαμουήλ βρήκε την οικογένεια του Ιεσσαί και έχρισε τον Δαβίδ. Για όλους εκείνους που ήσαν παρόντες, η χρίση τού Δαβίδ σήμαινε μόνον ότι αυτός έμελλε να γίνει ένας διακεκριμένος υπηρέτης τού Θεού. Δεν υποδήλωνε, κατ’ ανάγκην, ότι θα ήταν ο επόμενος βασιλιάς τού Ισραήλ. Το γεγονός αυτό δεν είχε αποκαλυφθεί ακόμη ούτε καν στον ίδιο τον Δαβίδ. Δεν είπε ψέματα ο Σαμουήλ. Και όσον αφορά τον λαό, είχε έρθει, πράγματι, για να προσφέρει θυσία. Σκόπευε ο Σαμουήλ να μη φανερώσει όλη την αλήθεια στον Σαούλ; Μάλιστα, αλλά δεν είχε καμιά υποχρέωση να πει σε κανέναν ότι είχε έρθει για να χρίσει τον Δαβίδ επόμενο βασιλιά τού Ισραήλ.
Υπάρχουν ορισμένες περιπτώσεις κατά τις οποίες έχουμε, πράγματι, το δικαίωμα να παραπλανήσουμε. `Εχετε αφήσει ποτέ στο σπίτι σας το φως αναμμένο, για να κάνετε κάποιον πιθανό κλέφτη να νομίσει ότι είσαστε μέσα; `Η τι λέτε για τη χρήση της πινακίδας εκείνης που γράφει: «ΠΡΟΣΟΧΗ, ΣΚΥΛΟΣ», ώστε να κρατεί τους πιθανούς παραβάτες μακριά από την περιουσία σας; Ο σκύλος μπορεί να είναι, πράγματι, άγριος, μπορεί, όμως, να είναι ήμερος και παιχνιδιάρης. Στη δεύτερη περίπτωση, η πινακίδα δίνει τη λανθασμένη εντύπωση σε οποιονδήποτε θελήσει να μπει στην περιουσία σας, ότι θα δεχτεί την επίθεση ενός άγριου σκύλου. Εάν έχετε σκύλο, δεν λέτε ψέματα, αλλά ξεγελάτε κάθε πιθανό παραβάτη. Παρ’ όλα αυτά, εάν τοποθετούσατε, στο μπροστινό παράθυρο του σπιτιού σας, μια πινακίδα που να έλεγε ότι διαθέτετε σύστημα συναγερμού, ενώ δεν έχετε κάτι τέτοιο, αυτό θα ήταν, σίγουρα, ψέμα.
Μια δήλωση που κάνουμε, για να αποτελεί ψέμα και όχι δικαιολογημένη παραπλάνηση, πρέπει να λέει άμεσα κάτι που να είναι αναληθές, ή να αθετεί μια υπόσχεση που δώσαμε, ή να μας βοηθά να αποφύγουμε μια υποχρέωση που έχουμε.
Επομένως, ο Θεός δεν προέτρεψε τον Σαμουήλ να πει ψέματα. Του είπε, απλώς, να κάνει μια ανακοίνωση, με την οποία θα απέκρυβε τον πραγματικό σκοπό τής επίσκεψής του, από ανθρώπους που δεν είχαν κανένα ειδικό δικαίωμα να γνωρίζουν αυτόν τον σκοπό.
ΕΡΩΤΗΣΗ 6
Γιατί ο Θεός τής Παλαιάς Διαθήκης φαίνεται να τιμωρεί πιο αυστηρά τις παραβάσεις τού τελετουργικού νόμου, παρά τις σοβαρές ηθικές παρεκτροπές;
Η ερώτηση αυτή θα μπορούσε να διευρυνθεί έτσι: «Ο Θεός τής Π.Δ. φαίνεται ότι οργιζόταν περισσότερο, όταν οι άνθρωποι παρέβαιναν τους νόμους τού Σαββάτου ή τις τελετουργικές απαγορεύσεις, παρά όταν αυτοί ήσαν ένοχοι πολύ σοβαρών ηθικών παρεκτροπών. Για παράδειγμα, δεν τιμώρησε τον Λωτ, που ενεπλάκη σε αιμομιξία (Γεν. 19:30-38) και ούτε αφαίρεσε από τον Δαβίδ το βασιλικό αξίωμα, παρά το γεγονός ότι διέπραξε μοιχεία και φόνο (Β’ Σαμ. 11), ενώ διέταξε τον άμεσο λιθοβολισμό ενός ανθρώπου, που μάζευε ξύλα το Σάββατο (Αρ. 15:32-36) και πάταξε επί τόπου τον Ουζά με θάνατο, επειδή άγγιξε την Κιβωτό τής Διαθήκης, που μεταφερόταν με άμαξα (Β’ Σαμ. 6:1-10).
`Οσο δύσκολα κι αν φαίνονται αυτά τα ερωτήματα, υπάρχουν, εντούτοις, απαντήσεις. Ας εξετάσουμε μερικές από αυτές: Για παράδειγμα, ένας τρόπος να απαντήσουμε αυτά τα ερωτήματα, που σχετίζονται με την «ανομοιομορφία» τής κρίσης τού Θεού, είναι να κάνουμε το λάθος να θεωρήσουμε την άμεση αντίδραση του Θεού προς μια αμαρτία, ένδειξη του πόσο πολύ αυτή Τον προσβάλλει. `Η, ακόμη, μπορεί να κάνουμε το λάθος να νομίζουμε ότι, οι άμεσες αντιδράσεις τού Θεού, αποτελούν ένδειξη του τρόπου με τον οποίο θα ενεργήσει αργότερα. Ο συγγραφέας του «Εκκλησιαστή» έκανε αυτή την παρατήρηση: «Επειδή, η απόφαση στο πονηρό έργο δεν εκτελείται γρήγορα, γι’ αυτό η καρδιά των γιων των ανθρώπων είναι ολόκληρη έκδοτη στο να πράττει το κακό» (Εκκλ. 8:11). Οφείλουμε να αναγνωρίσουμε ότι σε πολλές περιπτώσεις, ο Θεός καθυστερεί τις συνέπειες της αμαρτίας, ενώ σε άλλες, εκδηλώνει αμέσως την κρίση Του, για να δείξει κάτι που, διαφορετικά, δεν θα το προσέχαμε (όπως στις περιπτώσεις τελετουργικών ζητημάτων, που δήλωναν κάτι για τον Θεό).
Αφανείς συνέπειες
Μετά τη μοιχεία του με τη Βηθσαβεέ, ο Δαβίδ έδειχνε, εξωτερικά τουλάχιστον, να συνεχίζει τη ζωή του όπως και προηγουμένως. Οι λίγοι που γνώριζαν τι είχε κάνει, θα νόμιζαν ότι ο Θεός δεν θα τιμωρούσε την αμαρτία του. Ο 32ος, όμως, ψαλμός δείχνει ότι ο Δαβίδ είχε περάσει από μια περίοδο πολύ έντονης ψυχικής στενοχώριας. Στο κεφ. 12 του βιβλίου τού Σαμουήλ περιγράφεται η μετάνοιά του, ενώ στους ψαλμούς 32 και 51, τον βλέπουμε να δοξολογεί τον Θεό για τη συγχώρεσή Του.
Επί πολλούς μήνες, ο Δαβίδ ζούσε σε μεγάλη ψυχική ταλαιπωρία, για την οποία τίποτε δεν θα γνωρίζαμε, αν δεν υπήρχαν οι πιο πάνω βιβλικές αναφορές. Επιπλέον, ο επιπόλαιος παρατηρητής δεν θα μπορούσε να δει το χέρι τού Θεού στη ζωή τού Δαβίδ, στα χρόνια που ακολούθησαν. Αντίθετα, ο προσεκτικός αναγνώστης των κεφ. 13-18 τού Β’ Σαμουήλ, θα έβλεπε μέσα στο μίσος, στη δολοπλοκία, στη σεξουαλική αμαρτία, στο φόνο και στην επανάσταση, που έλαβαν χώρα στα κατοπινά χρόνια τής ζωής του, ότι ο Δαβίδ δεν απέφυγε τις συνέπειες της διπλής εκείνης αμαρτίας του.
Επίσης, στον ψαλμό 73, βλέπουμε τον ψαλμωδό να είναι σε μεγάλη αμηχανία, επειδή του φαινόταν ότι, οι άνθρωποι που εμπιστεύονταν τον Θεό, είχαν περισσότερα προβλήματα στη ζωή τους, παρά εκείνοι που εμπιστεύονταν τον εαυτό τους. Τον ενοχλούσε το γεγονός ότι οι ασεβείς συχνά ευημερούσαν ίσαμε το τέλος το ζωής τους.
Η δυσαρέσκεια αυτή του ψαλμωδού συνεχιζόταν ως τη στιγμή που εισήλθε στο «αγιαστήριο» του Θεού. Τότε, με μια φευγαλέα ματιά, του έδωσε ο Θεός να δει την τελική κατάσταση εκείνων που ζήλευε. Τότε έγραψε, ανάμεσα σε άλλα, και τα εξής:
«Και στοχάστηκα να το καταλάβω, εντούτοις μου φάνηκε δύσκολο× μέχρις ότου, καθώς μπήκα μέσα στο αγιαστήριο του Θεού, κατάλαβα τα τέλη τους. Εσύ, βέβαια, τους έβαλες σε ολισθηρούς τόπους× τους έριξες σε γκρεμό. Πώς με μιας κατάντησαν σε ερήμωση! Αφανίστηκαν, απολέστηκαν από ξαφνικόν όλεθρο. Σαν όνειρο κάποιου που ξυπνάει, Κύριε, όταν σηκωθείς επάνω, θα αφανίσεις την εικόνα τους. `Ετσι καιγόταν η καρδιά μου, και βασανίζονταν τα νεφρά μου× κι εγώ ήμουν ανόητος, και δεν γνώριζα× κτήνος ήμουν μπροστά σου. Εγώ, όμως, είμαι πάντοτε μαζί σου× εσύ με έπιασες από το δεξί μου χέρι. Με τη συμβουλή σου θα με οδηγήσεις, και ύστερα απ’ αυτά θα με πάρεις κοντά σου μέσα σε δόξα. Ποιον άλλον έχω στον ουρανό; Κι επάνω στη γη δεν θέλω άλλον, παρά εσένα. Ατόνησε η σάρκα μου και η καρδιά μου× ο Θεός, όμως, είναι η δύναμη της καρδιάς μου, και η μερίδα μου στον αιώνα» (Ψαλμ. 73:16-26).
`Οταν ο Θεός χτυπάει κάποιον με θάνατο τη στιγμή που αμαρτάνει, προκαλεί κατάπληξη στους ανθρώπους που παρακολουθούν και τους βοηθά να δουν τη στάση Του κατά της αμαρτίας. `Οσον αφορά, όμως, το πρόσωπο που αμαρτάνει, η μετά θάνατον τιμωρία του έχει πολύ πιο μεγάλη σημασία. Και επειδή ο Θεός είναι παντοδύναμος, είναι σε θέση να περιμένει μέχρι την αιωνιότητα, για να απονέμει πλήρη δικαιοσύνη.
Θείες επιλογές
Σε ορισμένες περιπτώσεις, ο Θεός τής Παλαιάς Διαθήκης, ανέχτηκε υπομονετικά την πεισματική συμπεριφορά τού λαού Του, δίνοντάς του αμέτρητες ευκαιρίες για αλλαγή καρδιάς. Σε άλλες περιπτώσεις, ενέργησε αμέσως, όπως στην περίπτωση του Αχάν, που πήρε λάφυρα από την Ιεριχώ, ή του Ουζά, που άπλωσε το χέρι του και άγγιξε την Κιβωτό τής Διαθήκης, η οποία δεν μεταφερόταν σύμφωνα με τις ακριβείς οδηγίες τού Θεού προς τον Μωυσή (Αρ. 4:1-20).
Σε κάθε περίπτωση, εφόσον ο Θεός δεν οφείλει τίποτε σε κανέναν, διατήρησε με συνέπεια το δικαίωμά Του να ασκήσει το έλεος Του σύμφωνα με τους δικούς Του όρους. `Ετσι, είπε στον Μωυσή: «Θα ελεήσω όποιον ελεώ …» (Ρωμ. 9:15). Ο Θεός έχει πάντοτε το δικαίωμα να δείξει περισσότερο μακρόθυμο έλεος σε ορισμένους παρά σε άλλους. `Εχει το δικαίωμα να εκλέξει ανάμεσα στο παρατεινόμενο έλεος και στην άμεση απονομή δικαιοσύνης.
Η προοπτική τής αιωνιότητας
Αν μπορούσαμε να δούμε τις περιπτώσεις αυτές ξαφνικού θανάτου, από την προοπτική τού Θεού, δεν θα μας προκαλούσαν ενόχληση. Εάν οι δύο άνθρωποι, που αναφέραμε πριν από λίγο, ήσαν γνήσιοι πιστοί τής Παλαιάς Διαθήκης, σήμερα βρίσκονται στον ουρανό. Το πώς και σε ποια ηλικία πέθαναν, δεν έχει καμιά σημασία τώρα γι’ αυτούς. Εάν πάλι δεν ήσαν πιστοί, ο θάνατος τους, τη δεδομένη στιγμή, δεν τους άφησε να προσθέτουν καθημερινά στο φορτίο των αμαρτιών τους, για το οποίο θα λογοδοτήσουν την ημέρα εκείνη (Βλ. Ρωμ. 2:5-6), κάνοντας έτσι ελαφρότερη την τιμωρία τους. Ο Θεός το είδε αυτό καθαρά, όταν εφάρμοζε άμεση δικαιοσύνη. Από την σκοπιά τής αιωνιότητας, ο χρόνος και ο τρόπος του θανάτου ενός ανθρώπου, φαίνεται πολύ διαφορετικός, παρά από το σημείο που εμείς το βλέπουμε.
ΕΡΩΤΗΣΗ 7
Ο Θεός τού Ισραήλ, δεν παραβίασε σε ορισμένες περιπτώσεις, την ίδιά Του την αρχή, ότι τα παιδιά δεν θα τιμωρούνταν για τις αμαρτίες των γονέων τους;
Ας δούμε ένα παράδειγμα: Στο Β’ Σαμ. 21:1-14, ο Δαβίδ ρωτάει τον Θεό γιατί δεν έστειλε βροχή επί τρία ολόκληρα χρόνια. Ο Κύριος τού απάντησε ότι ήταν τιμωρία εναντίον τής χώρας, επειδή ο βασιλιάς Σαούλ είχε αθετήσει κάποια συνθήκη, που είχαν κάνει οι Ισραηλίτες με τους Γαβαωνίτες (Ιησ. 9). Ο Θεός ήθελε να επανορθώσει ο Δαβίδ με το να δώσει στους Γαβαωνίτες εκείνο που ζητούσαν ως αποζημίωση. Οι Γαβαωνίτες ζήτησαν και πήραν από τον Δαβίδ, δύο από τους γιους τού Σαούλ και πέντε από τους εγγονούς του για εκτέλεση. Μόνον όταν θανατώθηκαν οι γιοι και οι εγγονοί τού Σαούλ, έστειλε ο Θεός τη βροχή. Πολλοί άνθρωποι δυσκολεύονται να καταλάβουν, πώς μπορούσε να δεχτεί ο Θεός τον θάνατο των παιδιών, εξαιτίας των αμαρτιών των γονέων τους.
Επανορθώνοντας ένα εθνικό σφάλμα
Κάποιο χρόνο, που δεν καθορίζεται, όταν ήταν βασιλιάς ο Σαούλ, οι Ισραηλίτες σκότωσαν αριθμό Γαβαωνιτών, σε μια, καθώς φαίνεται, απρόκλητη επίθεση. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να παραβιαστεί κάποια συνθήκη, που είχαν κάνει οι Ισραηλίτες με τους Γαβαωνίτες, επί εποχής τού Ιησού τού Ναυή. Το θέμα αυτό δεν είχε απασχολήσει τον Δαβίδ, και οι Γαβαωνίτες, αναμφίβολα, ένιωθαν ότι αυτό ήταν παράλειψη από μέρους του. Είχαν δικαίωμα να αποζημιωθούν για τις λανθασμένες εκείνες ενέργειες των Ισραηλιτών.
Η προσφορά ήταν καλή. Οι Γαβαωνίτες θα μπορούσαν, βέβαια, να ζητήσουν οικονομική διευθέτηση του ζητήματος. `Ησαν, όμως, λαός ειδωλολατρικός και ήθελαν να εκδικηθούν την οικογένεια του Σαούλ, με την εκτέλεση, δηλαδή, επτά απογόνων του. Δεδομένης τής κουλτούρας εκείνης τής εποχής, ο Δαβίδ δεν είχε και πολλές επιλογές πάνω στο θέμα. `Επρεπε να δεχτεί το τελεσίγραφό τους. Η περίπτωση αυτή, επομένως, είχε να κάνει με εθνική αποκατάσταση και όχι με τιμωρία από μέρους τού Θεού των επτά εκείνων ανθρώπων εξαιτίας τής αμαρτίας των προγόνων τους.
Οι απόγονοι του Σαούλ ήσαν, στην πραγματικότητα, θύματα πολέμου. Σήκωσαν το βάρος, όχι μόνον των αμαρτιών του προγόνου τους, αλλά και το βάρος τής δίψας μιας ειδωλολατρικής κοινωνίας για εκδίκηση.
Αυτό που δυσκολευόμαστε εμείς να δεχτούμε σήμερα, είναι το ότι ο Θεός δέχτηκε την αδικία αυτή ως έκφραση των αποζημιώσεων από μέρους του Ισραήλ. Εντούτοις, εκείνο που πρέπει να έχουμε κατά νουν, είναι ότι η προσφορά αυτή για αποκατάσταση ήταν σωστή, έστω και αν, από την άποψη των απογόνων τού Σαούλ, ήταν άδικη. Δεν είναι ο Θεός που θεωρούσε υπεύθυνα τα παιδιά για την αμαρτία τού προγόνου τους αλλά οι Γαβαωνίτες. Μπορούμε να είμαστε απόλυτα βέβαιοι ότι την ημέρα τής κρίσεως τα παιδιά αυτά θα λογοδοτήσουν μόνον για τις δικές τους αμαρτίες. Εντούτοις, όπως συμβαίνει συχνά, τα παιδιά σηκώνουν το βάρος των σφαλμάτων των γονιών τους. Μόνον κατά την τελική ημέρα τής κρίσεως του Θεού, τα σφάλματα όλων των αιώνων θα αποκατασταθούν.
Προστατεύοντας μια φήμη
Γενικότερα μιλώντας, ο Θεός χρησιμοποίησε την πείνα, για να κάνει τον Δαβίδ να προστατέψει τη φήμη του ονόματός Του. Οι ηγέτες τού Ισραήλ ορκίστηκαν στους Γαβαωνίτες, στο όνομα του Κυρίου Θεού τού Ισραήλ, ότι δεν θα σκότωναν κανέναν από αυτούς (Ιησ. 9:18). Οι Ισραηλίτες, όμως, αθέτησαν μια ιερή συνθήκη που έκαναν στο όνομα του Γιαχβέ. Με αυτή την πράξη τους, διέσυραν το άγιο όνομα του Γιαχβέ στον ειδωλολατρικό κόσμο. Το ζήτημα δεν μπορούσε να παραγνωριστεί. Ο Θεός ήθελε να δείξει στους Γαβαωνίτες ότι δεν επιδοκίμαζε αυτό που είχαν κάνει οι Ισραηλίτες υπό τον Σαούλ. `Ηταν γι’ αυτόν τον λόγο που έστειλε την πείνα και έκανε τον Δαβίδ να ρωτήσει τους Γαβαωνίτες τι ήθελαν για επανόρθωση.
Αυτή είναι μια από τις πολλές περιπτώσεις κατά τις οποίες ο Θεός επέτρεψε κάτι που δεν Του άρεσε, για να επιτύχει κάποιο καλό σκοπό. Λυπήθηκε, χωρίς αμφιβολία, καθώς έβλεπε τους απογόνους εκείνους τού Σαούλ να θανατώνονται για ένα έγκλημα στο οποίο οι ίδιοι δεν είχαν καμιά ανάμειξη.
ΕΡΩΤΗΣΗ 8
Εφόσον ο Θεός τής Παλαιάς Διαθήκης παραδεχόταν ότι μισούσε ορισμένους ανθρώπους, πώς μπορεί να είναι ένα και το αυτό με τον Θεό τής Καινής Διαθήκης, που μας δίδαξε να αγαπούμε τους εχθρούς μας;
Η ερώτηση αυτή βασίζεται εν μέρει στο γεγονός ότι ο Θεός, στο Μαλ. 1:2-3, λέγει ότι αγαπά τον έναν από τους δύο αδελφούς και μισά τον άλλο:
«Εγώ σας αγάπησα, λέει ο Κύριος× κι εσείς είπατε: Σε τι μας αγάπησες; Δεν ήταν ο Ησαύ αδελφός τού Ιακώβ; λέει ο Κύριος× όμως, αγάπησα τον Ιακώβ, ενώ μίσησα τον Ησαύ, και έκανα τα βουνά του ερήμωση, και την κληρονομία του κατοικίες ερήμου.»
Η απάντηση σ’ αυτό το προφανές πρόβλημα, περιστρέφεται γύρω από τη σημασία που έχει στην Εβραϊκή γλώσσα η λέξη «μίσησα». Σήμερα, όταν λέμε ότι μισούμε κάποιον, έρχεται στο μυαλό μας έντονη αντιπάθεια και μοχθηρία. `Ομως, στα χρόνια τής Βίβλου, η λέξη «μίσος», δεν είχε μόνον αυτή τη σημασία.
Η σημασία στην Παλαιά Διαθήκη
Στα χρόνια τής Παλαιάς Διαθήκης, το να μισείσαι, θα μπορούσε να σημαίνει μονάχα ότι κάποιος άλλος αγαπιόταν περισσότερο από σένα ή ότι είχε εκλεγεί αυτός αντί εσύ, για κάποιον ειδικό ρόλο. Για παράδειγμα, η Εβραϊκή λέξη που μεταφράζεται ως «μισητή», στο Γέν. 29:31,33, περιγράφει το γεγονός ότι η Λεία, η πρώτη γυναίκα τού Ιακώβ, αγαπήθηκε λιγότερο παρά η αδελφή της η Ραχήλ. Στο Γεν. 29:30 διαβάζουμε τα εξής: «Και ο Ιακώβ μπήκε και στη Ραχήλ× και αγάπησε τη Ραχήλ περισσότερο από τη Λεία». Αγαπούσε και τις δύο, όμως, τη Ραχήλ, την αγαπούσε περισσότερο. Δεν αντιπαθούσε τη Λεία. Στην πραγματικότητα, όταν ο Ιακώβ κατάλαβε ότι επρόκειτο να πεθάνει, ζήτησε να θαφτεί στον οικογενειακό τάφο, λέγοντας: « … και εκεί έθαψα κι εγώ τη Λεία» (Γεν. 49:31). Είναι φανερό ότι έτρεφε μεγάλη εκτίμηση για τη Λεία, έστω και αν αγαπούσε κατά έναν ιδιαίτερο τρόπο τη Ραχήλ. `Οταν εκλεγόταν κάποιος για μια ιδιαίτερη τιμή, τούτο σήμαινε ότι αγαπιόταν. Αν του δινόταν, όμως, θέση μικρότερης αξίας ή σπουδαιότητας, άσχετα με το πόσο αρεστός ήταν, σήμαινε ότι εμισείτο.
Η επιβεβαίωση της Καινής Διαθήκης
Η Καινή Διαθήκη επιβεβαιώνει ότι αυτή ήταν η σημασία τής λέξης «μισητός» σε ολόκληρη την Ιουδαϊκή ιστορία. Ο ίδιος ο Κύριος είπε: «Αν κάποιος έρχεται σε μένα, και δεν μισεί τον πατέρα του, και τη μητέρα του, και τη γυναίκα, και τα παιδιά, και τους αδελφούς, και τις αδελφές, ακόμα μάλιστα και τη δική του ζωή, δεν μπορεί να είναι μαθητής μου» (Λουκ. 14:26). Οπωσδήποτε, ο Ιησούς, δεν εννοούσε ότι πρέπει να αντιπαθήσουμε τους συγγενείς μας ή να νιώθουμε μοχθηρία γι’ αυτούς. Απεναντίας, μας είπε να αγαπούμε ο ένας τον άλλον με αυταπάρνηση: «Μια καινούργια εντολή σάς δίνω: Να αγαπάτε ο ένας τον άλλο× όπως εγώ σας αγάπησα, κι εσείς να αγαπάτε ο ένας τον άλλον» (Ιωάν. 13:34). Είναι, λοιπόν, ολοφάνερο ότι ο Ιησούς, λέγοντας ότι πρέπει να μισήσουμε τους συγγενείς και τους φίλους μας, για να Τον ακολουθήσουμε, εννοούσε ότι πρέπει να Του δώσουμε την πρώτη θέση όσον αφορά την αγάπη και την αφοσίωσή μας – με άλλα λόγια, από απόψεως συγκρίσεως, να «καταφρονήσουμε» κάθε άλλον ανταγωνιστή. Ο Θεός αγαπούσε και τον Ησαύ και τον Ιακώβ, επέλεξε, όμως, να δώσει στον Ιακώβ θέση ανάμεσα στους εκλεκτούς. Για δικούς Του σκοπούς, έδωσε στον Ιακώβ ειδικά προνόμια, αλλά, συνάμα, και μεγαλύτερο βάρος ευθύνης.
ΕΡΩΤΗΣΗ 9
Γιατί ο Θεός τής Παλαιάς Διαθήκης έδειχνε να ευνοεί περισσότερο τους άντρες εις βάρος των γυναικών;
Είναι γεγονός ότι στα χρόνια τής Παλαιάς Διαθήκης, η γυναίκα δεν ήταν ισότιμη κοινωνικά με τον άντρα. Ο άντρας μπορούσε να δώσει διαζύγιο στη γυναίκα του, η γυναίκα, όμως, όχι. Κατά τη διάρκεια τής λατρείας, οι γυναίκες έπρεπε να βρίσκονται σε ξεχωριστή θέση από τους άντρες. Ακόμα και στα πλαίσια τού τελετουργικού νόμου, οι γυναίκες έπρεπε να περάσουν από ειδικές τελετές καθαρισμού κάθε μήνα ή ύστερα από τη γέννηση κάποιου παιδιού. Εκτός απ’ αυτά, η γυναίκα ήταν, τελετουργικά, δύο φορές ακάθαρτη, όταν γεννούσε κορίτσι, παρά όταν γεννούσε αγόρι.
`Ολα αυτά είναι αληθινά, παρόλο που στο βιβλίο τής Γένεσης περιγράφεται με τρυφερότητα η δημιουργία τής γυναίκας από την πλευρά τού Αδάμ, για να είναι βοηθός του, λέξη τιμημένη, που χρησιμοποιείται ορισμένες φορές και για τον ίδιο τον Θεό. Στην Ιουδαϊκή κοινωνία, οι γυναίκες δεν κατείχαν ίση θέση με τους άντρες, παρόλο που υπήρξαν αξιοσημείωτες εξαιρέσεις ηρωίδων γυναικών, όπως η Δεβόρρα, η Εσθήρ, και η ενάρετη γυναίκα που περιγράφεται στο 31ο κεφ. των Παροιμιών.
Πράγματα αρνητικά εις βάρος των γυναικών, όπως ήταν η πολυγαμία, για παράδειγμα, θα πρέπει να θεωρούνται κοινωνικές παραχωρήσεις, που τις ανεχόταν ο Θεός υπό το φως τής εποχής εκείνης. Παρ’ όλα αυτά, η γυναίκα στο Ισραήλ, ήταν σε πλεονεκτικότερη θέση από τις γυναίκες άλλων κοινωνιών. `Ενας μελετητής, σημειώνει: «Στο Εβραϊκό σύστημα, η θέση τής γυναίκας ήταν κατά πολύ ανώτερη σε σχέση με εκείνη των γυναικών στα διάφορα ειδωλολατρικά έθνη. Οι ελευθερίες που είχε ήσαν μεγαλύτερες, οι ασχολίες της ποικιλότερες και σημαντικότερες και η κοινωνική της υπόσταση πιο αξιοσέβαστη και πιο απαιτητική» (International Standard Bible Encyclopedia, τόμ. 5, σ. 3100).
Πρέπει ακόμη να έχουμε υπόψη μας ότι βλέπουμε το θέμα αυτό με τα μάτια τής δικής μας εποχής, κατά την οποία – ζητήματα που σχετίζονται με τη σωματική δύναμη – συχνά ισοσταθμίζονται με τη βοήθεια της τεχνολογίας. Οι γυναίκες, όμως, που ζούσαν στα χρόνια τής Παλαιάς Διαθήκης, δεν είχαν τέτοιες διευκολύνσεις ή πλεονεκτήματα. Ζούσαν, ως επί το πλείστον, σε νομαδικές ή αγροτικές κοινωνίες, όπου η φυσική δύναμη του άντρα τού έδινε, εκ των πραγμάτων, ηγετική θέση.
Παράλληλα, όμως, με τη διαφορά στη σωματική δύναμη, υπήρχαν και πνευματικοί παράγοντες, που καθόριζαν τη θέση τής Ιουδαίας γυναίκας. Ακόμη και η Καινή Διαθήκη, μας υπενθυμίζει το γεγονός ότι η γυναίκα έπαιξε πρωτεύοντα ρόλο μαζί με τον Αδάμ στην είσοδο τής αμαρτίας στο ανθρώπινο γένος. Ο απόστολος Παύλος είπε ότι υπάρχει αμοιβαία εξάρτηση ανάμεσα στον άντρα και στην γυναίκα (Α’ Κορ. 11:11-12) και ότι οι σύζυγοι οφείλουν να σέβονται και να υπηρετούν ο ένας τον άλλον (Εφ. 5:21:25). Ο ίδιος, όμως, απόστολος, πραγματεύεται και ένα θέμα πνευματικής εξουσίας και τάξης, το οποίο και συσχετίζει με τη δημιουργία, την πτώση (Α’ Τιμ. 2:12-15), και με τη σχέση, ακόμη, που υπάρχει ανάμεσα στα Πρόσωπα της Θεότητας (Α’ Κορ. 11:3).
Το θέμα, επομένως, τής θέσης τής γυναίκας, δεν μπορεί να εξετάζεται σαν θέμα τής Παλαιάς Διαθήκης, το οποίο δεν έχει καμιά σχέση με την Καινή Διαθήκη.
Εκείνο που πρέπει να έχουμε κατά νουν, είναι ότι η θεία αποκάλυψη άρχισε από την Παλαιά Διαθήκη και συμπληρώθηκε στην Καινή, με το παράδειγμα και την πνευματικότητα του Χριστού, ο οποίος βλέπει τη γυναίκα να είναι διαφορετική στα μάτια τού Θεού, ανεξάρτητα από την εκάστοτε προσωρινή κοινωνική τάξη και κουλτούρα. Και όσον αφορά τα πραγματικά ζητήματα της αιώνιας αποδοχής τής γυναίκας από μέρους τού Θεού, ο απόστολος Παύλος έγραψε προς εκείνους που είχαν δεχτεί τον Ιησού ως Μεσσία:
«Δεν υπάρχει πλέον Ιουδαίος ούτε `Ελληνας× δεν υπάρχει δούλος ούτε ελεύθερος× δεν υπάρχει αρσενικό και θηλυκό× επειδή, όλοι εσείς είστε ένας στον Ιησού Χριστό» (Γαλ. 3:28).
ΕΙΛΙΚΡΙΝΕΙΑ ΜΕ ΤΟΝ ΘΕΟ
Ο δρ. William H. Willimon, καθηγητής Χριστιανικής διακονίας στο πανεπιστήμιο Duke, κηρύττοντας σε κάποια τελετή αποφοίτησης, μιλούσε από τα κεφ. 13-14 των Αριθμών, και άρχισε με την αναμενόμενη ενθάρρυνση. `Ομως, σε λίγο, άρχισε να επικεντρώνει το κήρυγμά του πάνω στον Θεό, που οργίστηκε τόσο πολύ με την απιστία των Ισραηλιτών, ώστε απειλούσε να τους εξολοθρεύσει, αλλά ύστερα μεταμελήθηκε, ακούοντας τον Μωυσή, που ικέτευε για έλεος και συγχώρεση. Είπε ο καθηγητής: «Ξαφνικά, δεν ήθελα να κηρύξω το μικρό, συμβατικό μου κήρυγμα για τη δύναμη της θετικής σκέψης πάνω στην επιτυχία. `Ηθελα να κηρύξω για έναν Θεό που είναι μεγάλος, και που προσβάλλεται εύκολα, και που έχει ανθρωπομορφικά χαρακτηριστικά – που μοιάζει κατά πολύ με μας. `Ηθελα να είμαι στην παρουσία ενός Θεού που χρειαζόταν ανθρώπους σαν τον Μωυσή, οι οποίοι να σταθούν και να επιχειρηματολογήσουν μαζί Του, και να Τον κρατήσουν υπόλογο στις υποσχέσεις Του. `Ηθελα να μιλήσω για έναν Θεό, που έχει αισθήματα και που μπορεί να πληγωθεί από ανθρώπους που αγαπάει» (Christianity Today, σ. 28, Οκτ. 28, 1996).
Ο καθηγητής έκανε μια σπουδαία ανακάλυψη: Ο Θεός τής Παλαιάς Διαθήκης θέλει να απασχολήσει το μυαλό αλλά και τα συναισθήματά μας. Θέλει να νιώσουμε τον φόβο μας και το αίσθημα τού κινδύνου. Θέλει να νιώσουμε την ένταση που προκαλείται, όταν το θέλημά μας εναντιώνεται στο δικό Του. Θέλει να συνειδητοποιήσουμε ότι κάτι δεν πάει καλά, ότι κάτι είναι φοβερά, τραγικά λανθασμένο. Και, τέλος, θέλει να συνεχίσουμε να υποβάλλουμε ερωτήσεις, μέχρις ότου ανακαλύψουμε τη ρίζα τού κακού.
Πολλά από εκείνα που κάνει ο Θεός αυτός, σκοπό έχουν να μας ταρακουνήσουν και να μας φέρουν στα λογικά μας. Η ευθύτητα των ενεργειών Του αποσκοπεί στο να μας φέρει σε τέτοια επίγνωση, ώστε να συντριφθούμε και να ταπεινωθούμε ενώπιόν Του. Εκεί ακριβώς βρίσκεται και το έλεος. `Οχι με το να είμαστε καλοί, αλλά με το να είμαστε ειλικρινείς μαζί Του.
Copyright @ 1997, RBC Ministries, Grand Rapids, MI 49555. Μετάφραση και αναπαραγωγή ύστερα από άδεια.
Μετάφραση: Αντρέας Φούρναρης.
ΓΡΑΨΤΕ ΤΙΣ ΕΝΤΥΠΩΣΕΙΣ ΣΑΣ ΓΙΑ ΤΟ ΑΡΘΡΟ ‘ Η ΓΙΑ ΤΗΝ ΙΣΤΟΣΕΛΙΔΑ ΜΑΣ. ΚΑΝΤΕ ΚΛΙΚ ΣΤΟ ΠΑΡΑΚΑΤΩ
Αφήστε το μήνυμα σας στο βιβλίο επισκεπτών