Από τον τόπο της δικαίωσής μας
ποτέ δεν θα φυτρώσουνε
την Άνοιξη λουλούδια.
Ο τόπος που ανθεί το δίκιο μας
είναι σκληρός και ποδοπατημένος
όπως μια χέρσα αυλή.
Αλλά οι αγάπες κι οι αμφιβολίες
τον κόσμο οργώνουν
σαν άροτρο, σκαμμένο χωματόλοφο
και ψίθυροι θα ακουστούν στο μέρος
που κάποτε υψωνόταν
το γκρεμισμένο σπίτι.
Yehuda Amichai
Μετάφραση Γιούλικα Κ. Masry © 2014
Γιεχούντα Αμιχάι (1924-2000)
Ο Γιεχούντα Αμιχάι (1924-2000), διακεκριμένος Ισραηλινός ποιητής διεθνούς φήμης, γεννήθηκε στο Wurtzburg της Γερμανίας σε μια ορθόδοξη εβραϊκή οικογένεια η οποία το 1936 μετανάστευσε στην Παλαιστίνη. Τοποθετημένη ιστορικά και γεωγραφικά στο φοβερό χυτήριο της Μέσης Ανατολής, όπου η ζωή και η πίστη κατέχουν ξεχωριστή θέση, η ποίηση του Amichai αναδύεται με εξαιρετική καθαρότητα και ακατανίκητη διεισδυτικότητα. Ως σύγχρονος ψαλμωδός περιτρέχει τη Γραφή, όχι όμως ως κάτι το παρελθοντικό, αλλά καθώς υφαίνεται με την ιστορία και την τοπογραφία της ψυχής του ανθρώπου. Σε μία του συνέντευξη στην επιθεώρηση Paris Review (αριθ. 44 “The Art of Poetry”) ο ποιητής, προκειμένου να στηρίξει την άποψή του ότι τα πάντα είναι πάντοτε παρόντα κι έχουν διαχρονική σημασία, αναφέρεται σε ένα ρητό από το Ταλμούδ το οποίο λέει ότι στις Γραφές τίποτε δέν γίνεται πολύ νωρίς ή πολύ αργά. Η πολιτική και η ιδεολογία δεν είναι βέβαια ο χώρος του Amichai, όπως συνέβη για παράδειγμα στην περίπτωση του Gunter Grass και της ανάμιξής του στο σοσιαλοδημοκρατικό κόμμα της Γερμανίας, αλλά οι ηθικές θέσεις ζωής του ποιητή αναγκαστικά προεκτείνονται και στον τομέα της πολιτικής. Για παράδειγμα, η ηθική του θέση ενάντια στη βία–την οποιαδήποτε βία–τον κάνει να ευνοεί το διάλογο και τη συμβιβαστική λύση στο αραβο-ισραηλινό πρόβλημα, χωρίς βέβαια ο ειρηνισμός αυτός να φτάνει σε απόλυτες μορφές αφού, αν μη τι άλλο, ο Αμιχάι είχε υπηρετήσει στον ισραηλινό στρατό στον πόλεμο της ανεξαρτησίας του Ισραήλ το 1948. Στο ποίημά του ΣΤΟΝ ΤΟΠΟ ΤΗΣ ΔΙΚΑΙΩΣΗΣ ΜΑΣ, το οποίο έχει ευρέως συνδεθεί με την κριτική κατά των σκληροπυρηνικών θέσεων του Ισραήλ στο αραβο-ισραηλινό προβλημα, μπορούμε να δούμε ξεκάθαρα τη βιβλική του θέση απέναντι στη σκληροκαρδία. Από τον πρώτα κιόλας απόγονο του Αδάμ και της Εύας, τον Κάιν, η αυτοδικαίωση και η σκληροκαρδία ήταν εκείνα που οδήγησαν στην ανύψωση του “εγώ” σε “τόπους υψηλούς” με συνέπεια την εξωτερική μόνο λατρεία του Θεού, την οργισμένη αντίδραση του ανθρώπου στο θεικό έλεγχο και τέλος την αδελφοκτονία. Αυτό όμως το “υψωμένο σπίτι” (είτε πρόκειται για ατομική συμπεριφορά αυτοδικαίωσης είτε για εθνική πολιτική) είναι ανάγκη να κατεδαφιστεί εκ θεμελίων, το σκληρό έδαφος να οργωθεί με αγάπη και αμφιβολίες και ο άκαμπτος λόγος της αυτοδικαίωσης να αντικατασταθεί με σεμνούς ψίθυρους. Αυτός είναι ο Θεός της Παλαιάς Διαθήκης που έγραψε τους νόμους Του όχι μόνο σε πλάκες, αλλά και στην ανθρώπινη καρδιά. “Φύλαττε τας εντολάς μου και θέλεις ζήσει και τον νόμον μου, ως την κόρην των οφθαλμών σου. Δέσον αυτά επί τους δακτύλους σου, εγχάραξον αυτά επί την πλάκα της καρδίας σου” (Παροιμ. 7:1-2). Γιούλικα Masry