Γράφει ο Χάρης Ι. Νταγκουνάκης
Μπήκαμε ήδη στην «Αγία και Μεγάλη Τεσσαρακοστή». Μετράμε δηλαδή από δω και πέρα σαράντα μέρες για το Πάσχα. Πώς περνάνε οι μήνες και τα χρόνια, θα πει κανείς! Πότε είχαμε Χριστούγεννα και λέγαμε τα κάλαντα στις γειτονιές και πότε ήρθε η Σαρακοστή.
Το κύριο χαρακτηριστικό αυτής της περιόδου που ορίστηκε από τα παλιά τα χρόνια (4ος αι.) από την Εκκλησία σαν περίοδος περισυλλογής και προετοιμασίας είναι η νηστεία. Τη λένε «Μεγάλη» για να την ξεχωρίζουν από τη «Μικρή» που είναι οι σαράντα μέρες πριν τα Χριστούγεννα και η νηστεία εκείνες τις μέρες είναι ελαφρότερη – εξού και το όνομα «μικρή». Η Μικρή Σαρακοστή τηρείται σε ανάμνηση των 40 ημερών πειρασμών του Χριστού στην έρημο. Η Μεγάλη Σαρακοστή ορίζεται από την Καθαρά Δευτέρα μέχρι και την Κυριακή των Βαΐων. Η νηστεία που λέγαμε συνίσταται σε αποχή από όλα τα ζωικά προϊόντα (με κάποιες εξαιρέσεις).
Το ρήμα νηστεύω προέρχεται από το μόριο νη (= τίποτα) και το ρ. εσθίω (=τρώγω). Στη σωστή της έννοια νηστεία σήμαινε την αποχή από οποιοδήποτε φαγητό ή ποτό σε ένδειξη πνευματικής περισυλλογής και προσευχής. Όπως όταν σε καίει ένα μεγάλο θέμα σου δεν έχεις όρεξη να φας οτιδήποτε, έτσι κι όταν σε καίει κάποιο πνευματικό ζήτημα δεν έχεις όρεξη για φαγητό και αφιερώνεσαι στην προσευχή και στην εκζήτηση του Κυρίου με προσευχή.
Βέβαια στην πορεία η νηστεία εξελίχθηκε σ’ αυτήν που προαναφέραμε, δηλ. αποχή από ορισμένες τροφές. Αλλά και στον αρχαίο Ισραήλ που νηστεία σήμαινε την παντελή αποχή από την τροφή είχε κι εκεί εκφυλλιστεί σε νεκρό έθιμο, χωρίς να συνοδεύεται από πραγματική μετάνοια και συντριβή του λαού για τις αμαρτίες του ενώπιον του Θεού. Νήστευαν τις καθορισμένες μέρες και μάλιστα με οδυνηρό τρόπο και ταλαιπωρούσαν τον εαυτό τους, αλλά παράλληλα εκμεταλλεύονταν ο ένας τον άλλο και αδικούσαν τις χήρες και τα ορφανά. Κι ήταν αυτή η ασυνέπεια που έκανε τον Θεό δια των προφητών να τους επικρίνει:
«Νηστεία το λέτε εσείς αυτό, μέρα αρεστή σ’ εμένα, τον Κύριο;
Η νηστεία που θέλω εγώ είν’ ετούτη: Να σπάτε των αδικημένων τα δεσμά,
να λύνετε τα φορτία που τους βαραίνουν, τους καταπιεσμένους ν’ απελευθερώνετε και να συντρίβετε κάθε ζυγό.
Νηστεία είναι με τον πεινασμένο το ψωμί σας να μοιράζεστε,
τον άστεγο να φέρνετε στο σπίτι, αν κάποιον βλέπετε γυμνόν, με ρούχα να τον ντύνετε, και τη βοήθεια στο συνάνθρωπό σας να μην την αρνιέστε»
(Ησαΐας 58:5-7 –Νέα Μετάφραση της Βίβλου).
Αναρωτιέται κανείς πότε εμείς ως χριστιανοί νηστέψαμε μ’ αυτό τον τρόπο. Πότε νηστέψαμε σιωπηρά, χωρίς καμιά δημοσιοποίηση, όπως παραγγέλλει ο Χριστός (Ματθαίος 6:17-18); Μπορείς φίλε μου να νηστεύεις με όποιον τρόπο θέλεις. Πρόσεξε όμως η ζωή σου να είναι ευθυγραμμισμένη με τις απαιτήσεις του Θεού. Τότε, σύμφωνα με την υπόσχεσή του, η σχέση μας με τον Θεό ως πιστών θα είναι τέτοια, που η ζωή μας θα είναι πλημμυρισμένη με το δικό του φως και η δικαιοσύνη του θα βασιλεύει στις κοινωνίες μας.