Σε προηγούμενο τεύχος της ΦΩΝΗΣ ΤΟΥ ΕΥΑΓΓΕΛΙΟΥ, στο «Πιερικό Περισκόπιο, δημοσιεύσαμε, σε μετάφραση, άρθρο του γνωστού ιεροκήρυκα R.T. Kendall, το οποίο τόνιζε ότι πρέπει να συγχωρούμε αυτούς που μας πλήγωσαν και πρόδωσαν, χωρίς να περιμένουμε πρώτα να μετανοήσουν. Αναγνώστης της στήλης μάς έστειλε κείμενο του Σ.Σ., που δημοσιεύτηκε πριν χρόνια σε θρησκευτικό περιοδικό της πατρίδας μας, στο οποίο παρουσιάζεται μια διαφορετική πλευρά του θέματος. Με τις θέσεις του άρθρου του Κένταλλ εκφράζει τις διαφωνίες του και ο αδελφός Δημήτριος Τοράκης από την Κρήτη. Σε εκτεταμένο γράμμα του απαντά με Βιβλικά χωρία στο κείμενο του Κένταλλ. Επειδή οι θέσεις του αδ. Τοράκη συμφωνούν απόλυτα με το κείμενο το Σ.Σ., που δημοσιεύουμε παρακάτω και προς αποφυγή επαναλήψεων, περιοριζόμαστε στη δημοσίευση του κειμένου που μας στάλθηκε αρχικά από άλλον αναγνώστη μας. Ευχαριστούμε, πάντως, τον αδ. Δ. Τοράκη, για την καλοσύνη του και τις εύστοχες παρατηρήσεις του. Διαβάζοντας και το σημερινό άρθρο οι αναγνώστες μας, θα αποκτήσουν σφαιρική κατανόηση του Βιβλικού αυτού θέματος που τόσο άπτεται της χριστιανικής μας ζωής.
“Το να αμαρτάνει κανείς είναι ανθρώπινο ενώ το να συγχωρεί θείο!”.
Πολύ σωστή η παρατήρηση αλλά, προτού συγχωρέσει εμένα ο Θεός, εγώ τι πρέπει να κάνω, τι πρέπει να προηγηθεί;
(…) Είναι αναγκαίο να εξεταστεί και το άλλο σκέλος της υπόθεσης. Ακούμε τον Κύριο να λέει: “Εάν σου κάνη κακό ο αδελφός σου, να τον επιτίμησης και εάν μετανοήση συγχώρησε τον, και εάν επτά φορές την ημέρα σου κάνη κακό και επτά φορές την ημέρα ΕΠΙΣΤΡΕΨΗ σ’ εσέ και σου πει ΜΕΤΑΝΟΩ, συγχώρησε τον… “. (Λουκ. 17/3-6).
Παρατηρούμε δυο πράγματα:
Πρώτο, προτού θελήσει ο αδελφός σου να συγχωρηθεί για το κακό που έκανε θεληματικά ή άθελα του, θα πρέπει πρώτα να μετανοήσει και ερχόμενος προς τον άνθρωπο εναντίον του οποίου το κακό έγινε, μια ή πολλές φορές, να ζητήσει συγνώμη. Αλλά πόσες φορές θα πρέπει να συγχωρέσει κανείς;
Οι Ραβίνοι δίδασκαν ότι με το να συγχωρέσει κανείς τρεις φορές, εκπλήρωνε τις απαιτήσεις του Νόμου. Αν κάποιος έκανε κακό για τέταρτη φορά κανείς δεν είχε υποχρέωση να συγχωρήσει… Ο Πέτρος φτάνει στον αριθμό εφτά και ζητά να μάθει αν εφτά φορές είναι αρκετές. Ο Χριστός, με την απάντηση Του, δείχνει το λάθος του, και εξηγεί ότι όσες φορές και αν σφάλει ο αδελφός σου και μετανοημένος ζητήσει συγνώμη, εσύ σαν παιδί του Θεού που είσαι κάτω από ιερή υποχρέωση να τον συγχωρέσεις.
Όχι λοιπόν εφτά φορές αλλά εβδομήντα φορές το εφτά. Και μέχρι το σημείο αυτό δεν υπάρχει αντίρρηση από κανέναν που πιστεύει ότι ζει με τις εντολές του Ιησού Χριστού και δέχεται τα διδάγματα των Αποστόλων. Αλλά στο σημείο αυτό ορθώνεται μια άλλη εύλογη ερώτηση: Είναι ο Χριστιανός κάτω από την ευθύνη να συγχωρέσει τον αδελφό του για το κακό που του έκανε ή συνεχίζει να του κάνει επανειλημμένα, όταν ο ένοχος δε μετανοεί;
Ας ξαναδιαβάσουμε με προσοχή τα λόγια του Χριστού στο Λουκά (17/3-6). “Εάν σου κάνη κακό ο αδελφός σου να τον επιτίμησης και ΕΑΝ ΜΕΤΑΝΟΗΣΗ συγχώρησέ τον”. Εδώ παρατηρούμε ότι η συγχώρεση του αδελφού προϋποθέτει τη μετάνοια και σαν αποτέλεσμα της μετάνοιας αυτής προσφέρεται η συγχώρεση. Τόσο το γράμμα όσο και το πνεύμα των λόγων του Κυρίου αυτό ακριβώς διδάσκουν….
Η σκέψη ότι παντού και πάντοτε ο προσβλημένος, χωρίς καμιά απολύτως πράξη μετάνοιας από τον ένοχο, οφείλει να προσφέρει χέρι φιλίας και κοινωνίας και αυτό στο όνομα του Χριστού και της αγάπης, δε βασίζεται στη θεόπνευστη διδασκαλία του Χριστού και των Αποστόλων. Αν εκείνος που πρόσβαλε δεν έχει την επιθυμία και τον πόθο της αποκατάστασης μιας διακεκομμένης και ίσως κατεστραμμένης σχέσης (εν Χριστώ) είναι αδύνατο για τον προσβλημένο να αποκαταστήσει σχέσεις κατεστραμμένες από άλλους ακριβώς επειδή δεν υπάρχει ειλικρινές πνεύμα μετάνοιας από τον προσβάλλοντα.
Μα δε θα πρέπει πάντοτε να είμαστε έτοιμοι να συγχωρούμε; Ναι, θα πρέπει. Αλλά βασίζοντας την απάντηση αυτή στα λόγια του Κυρίου, σπεύδουμε να προσθέσουμε: Είναι ιερό καθήκον κάθε Χριστιανού να αγαπάει όλους τους ανθρώπους, ακόμα και τους εχθρούς του, και να προσεύχεται για το καλά τους.
Όμως, η συγχώρεση θα πρέπει να δίνεται αφού πρώτα μετανοήσουν.
Ορθώνεται τώρα μια τρίτη ερώτηση: Σε ποιο σημείο της Αγίας Γραφής ο Κύριος έδωσε συγχώρεση χωρίς τη μετάνοια του αμαρτωλού; Μήπως οι απόστολοι ακολούθησαν μια τέτοια πορεία; Πού; Πότε; Ακούμε τον Χριστό να προσεύχεται από τον Σταυρό: “Πατέρα συγχώρησε τους, διότι δεν ξέρουν τι κάνουν”. Αλλά συγχώρεση ο Θεός δεν τους έδωσε πριν μετανοήσουν (Πράξ. 2/38-41). Καθώς οι πέτρες έπεφταν στον πρωτομάρτυρά Στέφανο η ικεσία του στον Θεό, γι’ αυτούς που τον σκότωναν, ήταν: “Κύριε, μη λογαριάσης εις αυτούς την αμαρτίαν αυτήν” (Πράξ. 8/1). Εσείς τι λέτε; Ο Κύριος τους συγχώρεσε χωρίς αυτοί να μετανοήσουν γι’ αυτή την πράξη τους; Τι είπε ο απ. Πέτρος στον μάγο Σίμωνα, όταν αυτός αμάρτησε κατά του Θεού; “Μετανόησε λοιπόν από την κακίαν σου αυτήν και παρακάλεσε τον Θεόν μήπως σου συγχωρηθή αυτό που σκέφτηκε η καρδιά σου…” (Πράξ. 8/22). Αγιογραφικά και λογικά, βλέπουμε ότι προτού δοθεί ή συγχώρεση, ΕΙΝΑΙ ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΟ ΝΑ ΠΡΟΗΓΗΘΕΙ Η ΜΕΤΑΝΟΙΑ. Οποιοσδήποτε άλλος τρόπος, βασισμένος σε ανθρώπινες σκέψεις, καλοπροαίρετες πρωτοβουλίες ή προσωπικούς συναισθηματισμούς, είναι πέρα για πέρα αντιγραφικός και μια καλοθελητή αλλά απραγματοποίητη ουτοπία.
Ο Λόγος του Κυρίου τέτοια πράγματα δε διδάσκει.
Και γιατί οι Απόστολοι αισθάνθηκαν την ανάγκη να έχουν μεγαλύτερη και πιο δυνατή πίστη; Διότι, ούτε εύκολο είναι να συγχωρέσεις τον ίδιο αδελφό εφτά φορές την ημέρα, όπως εξίσου δεν είναι εύκολο και για κείνον που αμάρτησε εφτά φορές την ίδια μέρα εναντίον του ίδιου ανθρώπου, να του ζητήσει εφτά διαφορετικές φορές ειλικρινή συγνώμη. Να λοιπόν γιατί θα πρέπει να είμαστε τόσο προσεχτικοί να μη σκανδαλίζουμε τον αδελφό μας, να μη πληγώνουμε με απερίσκεπτα λόγια και πράξεις εκείνον για τον οποίο ο Χριστός πέθανε.
Όμως για να πραγματοποιηθεί αυτό που ο Χριστός είπε στους μαθητές Του χρειάζονται υπεράνθρωπες δυνάμεις, τόσο για τον αθώο όσο και για τον ένοχο. Μόνο μια δυναμική πίστη θα μπορούσε να μας καταστήσει ικανούς να ζητήσουμε εφτά φορές συγνώμη από το ίδιο πρόσωπο, και το ίδιο πρόσωπο να μας χαρίσει εφτά διαφορετικές στιγμές τη χαρά της συγνώμης και τη συμφιλίωση…
Ο Αναγνώστης μας, τον οποίο ευχαριστούμε, πρόσθεσε τα παρακάτω στο θέμα της συγχώρεσης:
Το ζητούμενο στη διδασκαλία του Κυρίου και των Αποστόλων δεν είναι η άνευ όρων συγχώρηση, που κάποιες φορές μπορεί και να ωθήσει τον παραβάτη σε αχαλίνωτη επανάληψη της κακής του συμπεριφοράς, αλλά να τον βοηθήσει να καταλάβει το λάθος του και να διορθωθεί.
Το άρθρο του R.T. Kendall απλώς βοηθά το θύμα να εξασφαλίσει εσωτερική ειρήνη απαλλασσόμενο από την πικρία, όμως έτσι δεν βοηθείται ο πταίστης να αντιληφθεί το λάθος του και να διορθωθεί. Εξάλλου σημαντικότερο από την όποια δική μας «συγχώρεση» είναι ο πταίστης να λάβει συγχώρεση από τον Θεό στον οποίο τελικώς αμαρτάνουμε. Ο Δαβίδ αν και αδίκησε τον Ουρία, στον Θεό ομολογούσε: «Εις σε μόνον ήμαρτον και το πονηρόν ενώπιόν σου εποίησα» (Ψαλμός 51) και ζητούσε έλεος και συγχώρεση από τον Δίκαιο Κριτή που είναι και ο μόνος δυνάμενος να συγχωρεί αμαρτίες.
Για τούτο παίζει μεγάλο ρόλο η κατανόηση, αναγνώριση και αποκατάσταση του λάθους, ώστε εν τέλει να τακτοποιηθεί η σχέση του πταίστη όχι μόνο με τον συνάνθρωπο αλλά και με τον Θεό, «διά να σωθή το πνεύμα αυτού εν τη ημέρα του Κυρίου Ιησού» (Α’ Κορ. 5/5). Παρουσιάζοντας και τις δύο πλευρές του ζητήματος, πιστεύουμε ότι βοηθούμε τους αναγνώστες να γνωρίζουν και να εφαρμόζουν σωστά τις οδηγίες του Λόγου του Θεού.