Γράφει ο ΄Ακης Δημητριάδης
 

Το Λιτόχωρο είναι μια μικρή πόλη, σκαρφαλωμένη στο πιο ψηλό βουνό της Ελλάδας, τον Όλυμπο. Οι επισκέπτες του και οι τουρίστες απολαμβάνουν τις μοναδικές ομορφιές του:

• Πανέμορφη θέα του Μύτικα, της ψηλότερης κορφής του Ολύμπου, με τις χιονισμένες πλαγιές.
• Το εντυπωσιακό Φαράγγι του ποταμού Ενιπέα, σε υψόμετρο 600 μέτρων, με τις απόκρημνες θεόρατες πλαγιές και την οργιώδη βλάστηση. Το μονοπάτι για τους τουρίστες είναι ένα από τα πιο εύκολα, οριζόντιο, χωρίς ανηφοριές και κατηφοριές – μπορεί άνετα και πολύ ευχάριστα να το βαδίσουν ηλικιωμένοι και παιδιά. Ολόκληρη η διαδρομή είναι μικρή, μόλις 600-700 μέτρα. Ξεκινάει από τους «Μύλους» – τους παλιούς νερόμυλους, εκεί όπου τερματίζει ο δρόμος για τα αυτοκίνητα, στο πάρκινγκ δίπλα στην ομώνυμη ταβέρνα με τα πλατάνια.
• Το εξαιρετικό ξηρό ορεινό κλίμα, με το δροσερό αεράκι. Όση ζέστη και καύσωνα να κάνει το καλοκαίρι, στο Λιτόχωρο πάντα φυσάει ένα ελαφρό αεράκι από τη μεριά του βουνού, γεμάτο οξυγόνο και αρώματα από τα εκατοντάδες βότανα και δέντρα του Ολύμπου.
• Το μοναστήρι του Αγ. Διονυσίου, σε υψόμετρο 900 μ. με την πανοραμική θέα του Αιγαίου Πελάγους, και της χερσονήσου Κασσάνδρας Χαλκιδικής.

Η πόλη υδροδοτείται με πλούσια κρυστάλλινα νερά από πηγές κατευθείαν από τις χιονισμένες πλαγιές του Ολύμπου.

Τα Θεοφάνεια η ρίψη του σταυρού δεν γίνεται στη θάλασσα – που είναι πολύ κοντά στα 500 μέτρα – αλλά ψηλά, στο ποτάμι του Ενιπέα.

Οι δεκάδες ταβέρνες σερβίρουν «ορεινές» σπεσιαλιτέ – κατσικάκι και αρνί στη σούβλα, κοκορέτσι, «κλέφτικο», τυρί στάνης «του τσομπάνου», γίδα βραστή, κ.ά.

Από εδώ, από το Λιτόχωρο, ξεκινούν οι ορειβάτες το Ευρωπαϊκό Μονοπάτι Ε4 (μέσα από μια μαγευτική διαδρομή με πυκνή βλάστηση και τον μικρό καταρράκτη) για να κατακτήσουν το μυθικό βουνό με τα τέσσερα καταφύγια και τις αιώνιες χιονισμένες κορυφές. Το Ευρωπαϊκό αυτό Μονοπάτι Ε4 ξεκινάει από τα Πυρηναία και, διασχίζοντας τα βουνά της Ευρώπης από τα πιο αξιοθέατα μέρη τους, καταλήγει στον Ταΰγετο και την Κρήτη.

Παρ’ όλα αυτά, το Λιτόχωρο έχει μια μακρά ναυτική παράδοση και ιστορία. Η εντυπωσιακή πέτρινη εκκλησία στην κεντρική πλατεία, δίπλα από τα πλατάνια, τις γραφικές ταβέρνες και το σιντριβάνι, είναι αφιερωμένη στον Άγιο Νικόλαο, τον προστάτη των ναυτικών. Και πάνω από το μεγάλο πάρκο, με το υπαίθριο θέατρο, όπου γίνονται οι πολιτιστικές εκδηλώσεις το καλοκαίρι, είναι το καμάρι της πόλης:  Το Ναυτικό Μουσείο Λιτοχώρου.

Στα χρόνια της Τουρκοκρατίας πάνω από 100 πλοία ανήκαν σε Λιτοχωρίτες καραβοκύρηδες. Μάλιστα τότε η παραλία των Αγίων Θεοδώρων είχε ονομαστεί Στόλος, λόγω των πολλών πλοίων που αγκυροβολούσαν εκεί.

Μέχρι και τα μέσα του εικοστού αιώνα, η λιτοχωρίτικη ναυτιλία κυριαρχούσε στο Θερμαϊκό κόλπο αλλά και σε ολόκληρο το Βόρειο Αιγαίο.

Στην παραλία του Λιτόχωρου αποβιβάστηκε ο Νικοτσάρας, βρίσκοντας το 1807 ηρωϊκό θάνατο στην προσπάθειά του να ξεσηκώσει την περιοχή.

Οι Λιτοχωρίτες ναυτικοί Νικόλαος Βλαχόπουλος και Μιχαήλ Κωφός οδήγησαν στους απελευθερωτικούς αγώνες του 1912-13 τον ναύαρχο Βότση στο Θερμαϊκό κόλπο. Με την αποφασιστική τους βοήθεια κατόρθωσε να τορπιλίσει τη ναυαρχίδα του τουρκικού   στόλου.

Σήμερα στο Ναυτικό Μουσείο Λιτοχώρου ο επισκέπτης, με ελεύθερη είσοδο, μπορεί να θαυμάσει ναυτικά εργαλεία και όργανα ναυσιπλοΐας, λάβαρα, ομοιώματα και φωτογραφίες σκαριών της εποχής που ανθούσε η ναυτιλία στο Λιτόχωρο καθώς και παλιές φωτογραφίες από την καθημερινή ζωή των λιτοχωριτών ναυτικών.