Γράφει η Μαρία Φραγκοπούλου-Μωλιώτη, Νομικός- Εκπαιδευτικός
ΚΑΘΕ άνθρωπος – ανεξάρτητα ηλικίας, κοινωνικής ή οικονομικής κατάστασης – κατέχεται από φόβο…
«Στο Θεό που το λόγο του εξυμνώ…σ’ αυτόν ήλπισα, και δε φοβάμαι πια, ο άνθρωπος τι μπορεί να μου κάνει;» (Ψαλμός 56:1).
ΚΑΘΕ άνθρωπος – ανεξάρτητα ηλικίας, κοινωνικής ή οικονομικής κατάστασης – κατέχεται από φόβο. Ο φόβος είναι ένα πολύ δυνατό συναίσθημα. Δημιουργεί μεγάλη εσωτερική ένταση και μπορεί να μας παραλύσει. Τότε αναπόφευκτα μας οδηγεί σε μη συνετές αποφάσεις και λανθασμένες οικονομικές επιλογές.
Ο συναισθηματικός φόβος είναι πολλές φορές πιο έντονος και πιο δύσκολος να ξεπεραστεί από το φυσικό πόνο. Κι’ ενώ κάποιος λογικός φόβος είναι απόλυτα δικαιολογημένος – ακόμη και απαραίτητος για την επιβίωση μας – σε υπερβολικό όμως βαθμό μπορεί να φθάσει στη νευρωτική κατάσταση της φοβίας.
Οι ψυχολόγοι περιγράφουν τη φοβία σαν ένα επίμονο και έντονο φόβο – συνήθως παράλογο και μη ρεαλιστικό – για συγκεκριμένα πρόσωπα, αντικείμενα ή καταστάσεις. Συνοδεύεται από την επιτακτική ανάγκη διαφυγής ή απομάκρυνσης από το ερέθισμα που προκαλεί το φόβο. Εκδηλώνεται με ταχυπαλμίες, δύσπνοια, κρύο ιδρώτα, ακόμη και λιποθυμικές τάσεις. Συνήθως προέρχεται από το άγχος που είναι βαθιά ριζωμένο στο υποσυνείδητο μας και μας κάνει ευάλωτους στη στενοχώρια.
Σε άρθρο που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό ΤΙΜΕ τον Απρίλιο του 2001, υποστηρίζεται πως ο σημερινός άνθρωπος καταδυναστεύεται από 280 διαφορετικές φοβίες. Οι πιο γνωστές έχουν σχέση με κλειστούς χώρους, ταξίδια, ατυχήματα, αρρώστιες, θάνατο, φάρμακα ή ζώα. Άλλες αφορούν τη μοναξιά, το γάμο, τις αλλαγές ζωής, τη λήψη σοβαρών αποφάσεων ή ακόμη και τις αναμνήσεις.
Ο φόβος του θανάτου είναι η ρίζα κάθε φοβίας. Είναι ο ασφαλέστερος τρόπος που έχει επινοήσει ο Σατανάς για να παραλύσει τον άνθρωπο. Το άτομο που κατέχεται από φοβίες είναι συνήθως απαισιόδοξο, κάνει αρνητικές σκέψεις και δυσκολεύεται να πάρει αποφάσεις. Συνήθως γκρινιάζει με το παραμικρό και δραματοποιεί κάθε αναποδιά που του συμβαίνει.
Γιατί όμως ο φόβος επηρεάζει τη ζωή μας σε τέτοιο βαθμό; Το πρόβλημα ξεκινά από τη παιδική μας ηλικία. Το υπερπροστατευτικό περιβάλλον στο οποίο έχουμε μεγαλώσει μας έμαθε ότι ο κόσμος γύρω μας είναι γεμάτος κινδύνους. Μεγαλώνοντας αποθαρρυνθήκαμε να κάνουμε μεγάλα βήματα από φόβο μήπως αποτύχουμε. Ως ενήλικες προτιμούμε πολλές φορές τη σιγουριά από το αβέβαιο και άγνωστο. Έτσι επιλέγουμε τη μοναξιά και τη μιζέρια από φόβο μήπως νέες γνωριμίες ή διάφορες δημιουργικές δραστηριότητες μας απογοητεύσουν.
Φοβόμαστε το μέλλον αλλά και τις συνέπειες κάποιων πράξεων ή παραλείψεων του παρελθόντος. Φοβόμαστε μήπως πεθάνουμε νέοι, αλλά και τα γηρατειά μας τρομάζουν. Φοβόμαστε μήπως υποφέρουμε από κάποια μακροχρόνια αρρώστια. Συχνά όμως κάνουμε καταχρήσεις σε βάρος της υγείας μας (τσιγάρο, ποτό, καθιστική ζωή, κακή διατροφή, υπέρμετρο άγχος κ.α.)
Κανένας άνθρωπος δεν μπορεί να έχει τον έλεγχο της ζωής του αν είναι θύμα του φόβου. Από το φόβο πηγάζουν τα περισσότερα αρνητικά συναισθήματα (ενοχές, αποθάρρυνση, χαμηλή αυτοεκτίμηση, θυμός, στενοχώρια, κατάθλιψη).
Αν μάθουμε να ενεργούμε ενάντια στο φόβο, τότε μπορεί ν’ αποδειχθεί μεγάλη πηγή ενέργειας που θα μας βοηθήσει ν’ αναπτύξουμε τις ικανότητες μας και να δυναμώσουμε το χαρακτήρα μας. Για να το επιτύχουμε όμως πρέπει ν’ αναθεωρήσουμε κάποιες λανθασμένες απόψεις και «πιστεύω» μας και να πάρουμε υπεύθυνα τη ζωή στα χέρια μας.
Το πρώτο βήμα είναι ν’ αναγνωρίσουμε με ψυχραιμία τις συγκεκριμένες φοβίες που παραλύουν τη ζωή μας. Τότε θα διαπιστώσουμε πως τις περισσότερες φορές είναι παράλογες ή απλά υπάρχουν κατά φαντασία. Σύμφωνα με στατιστικές, τα περισσότερα πράγματα που φοβόμαστε δεν συμβαίνουν ποτέ. Το θάρρος είναι η ψυχολογική δύναμη που μπορεί ν’ ακυρώσει το φόβο. Χρειάζεται θάρρος για να μπορέσουμε να διοχετεύσουμε την εσωτερική μας ενέργεια σε δημιουργικές δραστηριότητες αλλά και για να πραγματοποιήσουμε αποφάσεις που είχαν ακινητοποιηθεί από το φόβο μας.
Η πίστη είναι το καλύτερο αντίδοτο στο φόβο. Ο Θεός μας λέει: «Εγώ είμαι μαζί σου, μη φοβάσαι» (Ησαΐας 43:5). Έτσι μπορούμε να λέμε με θάρρος: «Ο Κύριος είναι ο βοηθός μου, δε θα φοβηθώ. Τι μπορεί να μου κάνει άνθρωπος; » (προς Εβραίους 13-6)
Ο μοναδικός φόβος που πρέπει να έχουμε στη ζωή μας είναι ο φόβος του Θεού. «Ο φόβος του Κυρίου είναι η αρχή της σοφίας,» Φοβάμαι το Θεό σημαίνει ότι πρέπει να Του δείχνω σεβασμό, υπακοή, αγάπη και εμπιστοσύνη. Αν όμως έχουμε αμφισβητήσει τη δύναμη και τις υποσχέσεις Του αλλά και το θεϊκό σχέδιο για τη ζωή μας, αυτό σημαίνει ότι δεν Του έχουμε εμπιστοσύνη και έχουμε απομακρυνθεί από κοντά Του. λέει ο Ψαλμός 110:10.
Αγνοούμε την ύπαρξη του Κυρίου όταν δεν αναγνωρίζουμε τη παρουσία Του, όταν παραλείπουμε να Τον ευχαριστούμε καθημερινά για τα καλά που μας προσφέρει, κι
όταν ενεργούμε αντίθετα στο θέλημα Του. Αν ζητάμε απεγνωσμένα τη βοήθεια Του μόνο στις δύσκολες στιγμές, αυτό σημαίνει πως δεν Τον γνωρίζουμε – απλά Τον έχουμε αφήσει στο περιθώριο.
Ζήτησε τώρα από το Χριστό να πάρει το τιμόνι της ζωής σου, τήρησε τις εντολές Του και αποδέξου την υπόσχεσή Του ότι «θα είναι μαζύ σου όλες τις μέρες ως τη συντέλεια του κόσμου.» (Ματθ. 28:20). Τότε μόνο θα μπορέσεις ν’ αντιμετωπίσεις αποτελεσματικά το φόβο και να ζήσεις μια ευλογημένη ζωή.