Η μισαλλοδοξία των πολιτών για τα κίνητρα και τις ενέργειες των πολιτικών δημιουργούν περισσότερο αντιπάθεια για ένα κράτος που οι ίδιοι νοιώθουν ότι δεν αντιπροσωπεύουν. Το χάσμα μεταξύ αυτών που θέλουν να επιβάλουν νομοθεσίες, και αυτών που νοιώθουν ότι έχουν χάσει κάθε ίχνος κυριαρχίας, δημιουργεί μια τρομερή εσωστρεφική διαμάχη που στο μεγαλύτερο μέρος της παραμένει ακόμα σιωπηλή.
Το κράτος αρχίζει να αποξενώνεται από τις αξίες και τα ιδανικά των απλών πολιτών με αποτέλεσμα ο λαός να γίνεται αντίπαλος και όχι υποστηριχτής του. Αυτή η διαμάχη δημιουργεί βαθιές ρωγμές στην συνείδηση των πολιτών για το τι το κράτος αντιπροσωπεύει σαν σύστημα, σαν οντότητα, σαν ιδέα. Η ιδέα του κράτους γίνεται μία άλογη δύναμη που προσπαθεί να εκβιάσει, να επιβάλει, να τιμωρήσει χωρίς να προσφέρεται δικαιολογία, εξήγηση, αποκατάσταση. Η εξωτερική επιβολή των αποφάσεων και η απάθεια των πολιτικών που δικαιολογείται στο βωμό της χρεοκοπίας αφήνει τρομερά κενά.
Η αίσθηση εξόντωση των πολιτών από ένα σύστημα που οι ίδιοι υποστήριξαν κάνει το κράτος ένα εχθρικό σύστημα που αγνοεί και αντιτίθεται. Ακόμα και όταν οι έκτατες εισφορές προσπαθούν να δικαιολογηθούν στον βωμό της χρεοκοπίας το εσωτερικό χάσμα αδικίας παραμένει ανεξίτηλο.
Οι πολίτες θα αντισταθούν σε κάτι που θεωρούν εχθρικό και ανεξάρτητα αν επίσημα η χώρα χρεοκοπήσει ή όχι. Η επιβολή επιπλέον μέτρων χωρίς σχέδιο για εκπαίδευση του ανθρώπινου δυναμικού που θα βρει δουλειά και που τώρα βρίσκεται στο κενό θα έχει ως αποτέλεσμα τη δημιουργία μεγαλύτερης εχθρότητας και φυσικής βίας που θα δυσχεράνει το έργο της ΤΡΟΙΚΑΣ και της κυβέρνησης.
Οι οικονομικές αλλαγές έχουν κοινωνικές επιπτώσεις οι οποίες δεν μετριούνται με κατηγορίες ούτε μεγέθη αποδοτικότητας. Τα μέλη της Ευρωζώνης αντιλαμβάνονται την χώρα μας σαν λαός που υποφέρει για τα δικά του παραπτώματα. Η εξωτερίκευση της Ελλάδας σαν χώρα που έχει μόνο οικονομικές ανάγκες εκδηλώνει την απόλυτη αποτυχία του Ευρωπαϊκού οράματος. Μέσα από την κρίση τώρα έγινε ξεκάθαρο πως η ενότητα των χωρών ήταν μόνο βασισμένη επάνω σε οικονομικές υποθέσεις αγνοώντας ότι αντιλήψεις και αξίες δεν είχαν καμία συνοχή μεταξύ χωρών.
Το σημαντικό σημείο είναι ότι τα οικονομικά μέτρα εκδηλώνουν ότι υστερούν κάθε προσπάθεια αντίληψης του κοινωνικού χάσματος που δημιούργησαν. Σε κανένα οργανωτικό σύστημα αλλαγές που είχαν στόχο δομικές και οργανωτικές τροποποιήσεις δεν πέτυχαν χωρίς να έχουν την υποστήριξη εκείνων που θα έπρεπε να τα υιοθετήσουν.
Η απουσία προσωπικής ευαισθησίας σε συνδυασμό με το κράτος που παρουσιάζεται ως εξοντωτικό παραμένει ο μεγαλύτερος εχθρός της σημερινής κοινωνίας. Το κράτος παραμένει μια απλή μηχανή εκτέλεσης εντολών χωρίς ευαισθησίες. Κι’ όμως, η αλήθεια είναι ότι σε όλες τις μεγάλες μάχες της Ελλάδας που κέρδισε στην ιστορία της αυτές οι ευαισθησίες κατέστησαν τη δύναμη του κράτους ως ένα ενωμένο σύνολο πολιτών.
* Ο Δρ. Στέφανος Αβακιάν είναι καθηγητής στον κλάδο της Οργανωσιακής Συμπεριφοράς και Διοίκησης του Ανθρώπινου Δυναμικού στο πανεπιστήμιο Brighton στην Αγγλία.