Του συγγραφέα John  Blanchard

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΤΟΥ JOHN BLANCHARD

Ο Dr John Blanchard γεννήθηκε το 1932 στην Αγγλία. Εργάστηκε για 13 χρόνια ως δημόσιος υπάλληλος, αλλά παράλληλα ήταν δραστήριο μέλος και υπεύθυνος νεολαίας της εκκλησίας του.  Διακόνησε και ως ευαγγελιστής σε δυο μεγάλες χριστιανικές οργανώσεις. Εδώ και πολλά χρόνια είναι διεθνώς γνωστός ως ιεροκήρυκας, δάσκαλος, απολογητής και συγγραφέας. ΄Εχει συγγράψει 25 βιβλία. Το βιβλίο του «Does God believe in Atheists?» (ΠΙΣΤΕΥΕΙ Ο ΘΕΟΣ ΣΤΟΥΣ ΑΘΕΪΣΤΕΣ;), με 655 μεγάλες σελίδες, κυκλοφόρησε το 2000 από τις εκδόσεις EVANGELICAL PRESS. Το 2001 ψηφίστηκε ως «το καλύτερο Χριστιανικό βιβλίο» και βραβεύτηκε στη Βρετανία. ΄Εγινε μπεστ σέλλερ. Τα βιβλία του «Right With God», (που μεταφράστηκε στα ελληνικά και έχει εκδοθεί για δεύτερη φορά) και «Ultimate Questions» είναι από τα πιο πολυχρησιμοποιημένα στη Βρετανία και σε όλο τον κόσμο. Μάλιστα το δεύτερο έχει μεταφραστεί σε 40 γλώσσες (και στα ελληνικά) και κυκλοφόρησε σε 15.000.000 αντίτυπα. Αναφέρουμε ενδεικτικά μερικά από τα τελευταία συγγράμματά του: 1)Truth for Life 2) Whatever Happened to Hell 3) Meet the Real Jesus 4)The Beatitudes for Today 5) Is God past His sell-by Date? 6) Why Believe the Bible?, κ.ά. ΄Ενας εκδοτικός οίκος που εκδίδει τις βιογραφίες προσωπικοτήτων της Βρετανίας,  πρόσφατα κυκλοφόρησε τη βιογραφία του σε χιλιάδες αντίτυπα.

Ο J.B. προσκαλείται τακτικά από Εκκλησίες, οργανώσεις, πανεπιστήμια, τηλεοπτικούς και ραδιοφωνικούς σταθμούς, για να δώσει διαλέξεις, κυρίως  απολογητικού περιεχομένου. ΄Εχει επισκεφτεί πολλές χώρες, μεταξύ των οποίων και την Ελλάδα, όπου κήρυξε στην Κατερίνη, Θεσσαλονίκη, Αθήνα κ.ά.

ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΚΥΚΛΟΦΟΡΕΙ ΤΟΝ ΑΠΟ ΤΟΝ ΕΚΔΟΤΙΚΟ ΟΙΚΟ «Ο ΛΟΓΟΣ»

(τηλ. 210-4834214)

ΠΟΥ ΠΗΓΑΙΝΟΥΜΕ ΟΤΑΝ ΦΕΥΓΟΥΜΕ ΑΠΟ ΑΥΤΗ ΤΗ ΖΩΗ;

Τίτλος στα αγγλικά: WHERE DO WE GO FROM HERE?

Συγγραφέας: John Blanchard

Μετάφραση από τα αγγλικά: 1) Ροζαλί Χ. Παπαδοπούλου 2) Νίκος Χ. Παπαδόπουλος και 3) Στέφανος Λ. Κοκτσίδης

Φιλολογική επιμέλεια: Μαριάνθη Λ. Κοκτσίδου

ΠΡΟΛΟΓΟΣ

Το μυστήριο του θανάτου και η ζωή μετά θάνατον είναι δυο ερωτήματα που απασχολούν όλους τους ανθρώπους. Γι’ αυτό ο άνθρωπος καταφεύγει στη φιλοσοφία, στην κοινωνιολογία, στα μέντιουμ και σε διάφορες θρησκείες, για να βρει κάποια ικανοποιητική λύση και απάντηση στο βασανιστικό αυτό ερώτημα. Και ο Ιώβ αναρωτήθηκε: «Εάν αποθάνη ο άνθρωπος, θέλει αναζήσει;» (14/14). Τελευταία επισκέφτηκε την Ελλάδα ο γνωστός συγγραφέας και ψυχοθεραπευτής Γιάλομ, ο οποίος έκανε διάλεξη με θέμα: «Με το βλέμμα στον ήλιο: ξεπερνώντας τον τρόμο του θανάτου», την οποία παρακολούθησαν 4000 άτομα. Ανέπτυξε τις απόψεις του, που καταγράφονται στο βιβλίο του «Στον κήπο του Επίκουρου. Αφήνοντας πίσω τον τρόμο του θανάτου». Σκοπός του ήταν να απαλλάξει το ακροατήριό του από «το μεγαλύτερο άγχος που μας καταδιώκει», το θάνατο. Τόνισε ότι δεν πιστεύει στη μεταθανάτια ζωή: «Ο φόβος του θανάτου είναι η μητέρα όλων των θρησκειών. Όλα τα θρησκεύματα υπόσχονται κάποια μορφή αθανασίας…». Προέτρεψε το κοινό, να ζήσει τη ζωή του στο έπακρον, αφήνοντας πίσω «ένα κούφιο φέρετρο, χωρίς απωθημένα». Αυτά που είπε ο Γιάλομ, τα πρωτοδίδαξε αιώνες πριν ο Έλληνας φιλόσοφος Επίκουρος: «Ας φάμε, ας πιούμε, αύριο πεθαίνουμε». Η κοινωνία μας είναι διαποτισμένη μ’ αυτή τη φιλοσοφία. Γι’ αυτό και κατάντησε ζούγκλα!

Οι διαλέξεις αυτές δεν είναι παρά ασπιρίνες που ανακουφίζουν για λίγο τον άνθρωπο, ή ναρκωτικά που τον υπνωτίζουν και τον κάνουν να ζει με ψευδαισθήσεις, σε μια αυταπάτη. Δεν δίνουν όμως απάντηση στο πρόβλημα του θανάτου. Η μόνη επαρκής απάντηση στο θέμα αυτό βρίσκεται στην Αγία Γραφή. Το μικρό αυτό βιβλίο, που κρατάς στα χέρια σου, έρχεται, με βάση τη Βίβλο και την εμπειρία, να ρίξει φως στο μυστήριο του θανάτου και να δώσει απάντηση στο ερώτημα που βασανίζει τον άνθρωπο. Η μελέτη του, πιστεύουμε, θα μας βοηθήσει να προετοιμαστούμε κατάλληλα για το αναπόφευκτο ραντεβού με τον «έσχατο εχθρό», δηλ. το θάνατο, που ο Ιησούς Χριστός με την Ανάστασή Του τον «κατάργησε». ( Β΄ Τιμοθέου 1/10).

ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ

Ευχαριστούμε θερμά το συγγραφέα του βιβλίου, όχι μόνο  για την άδεια που μας έδωσε με μεγάλη χαρά, για να μεταφραστεί στην ελληνική γλώσσα, αλλά και για να τον πρόλογο που έγραψε για την ελληνική έκδοση.

Ιδιαίτερα θερμά ευχαριστούμε τρεις νέους ανθρώπους, πιστούς στον Θεό, από την Κατερίνη, που παρά τις άλλες απασχολήσεις τους, μετέφρασαν το βιβλίο από τα αγγλικά στα ελληνικά. Τους αναφέρουμε με τη σειρά των κεφαλαίων που μετέφρασαν. Είναι οι : 1) Ροζαλί Χ. Παπαδοπούλου, πτυχιούχος αγγλικής φιλολογίας 2) Νίκος Χ. Παπαδόπουλος, Διπλωματούχος Μηχανικός Η/Υ και Δικτύων και 3) Στέφανος Λ. Κοκτσίδης, δικηγόρος. Ευχαριστούμε ακόμη την Μαριάνθη Λ. Κοκτσίδου, Φιλόλογο, που έκανε την φιλολογική του επεξεργασία. 

ΔΩΡΗΤΕΣ

Ευχαριστούμε θερμά τα παρακάτω πρόσωπα, που συνέβαλαν οικονομικά στην έκδοση του βιβλίου, για να τιμήσουν μ’ αυτόν τον τρόπο τη μνήμη προσφιλών τους προσώπων: 1) Αναστασία (Τασούλα) Ιωαννίδου-Μπερρ (ΗΠΑ),  για τους γονείς της Χρήστο και Λυδία Ιωαννίδη από Ν. Μυλότοπο Γιαννιτσών. 2) Γιάννη Ηλιάδη (Βέροια), για τους γονείς του Δημήτριο και Περιστέρα Ηλιάδη.  3) Τις αδελφές Θάλεια και Ασήμω Σαββίδη (ΗΠΑ), για τους γονείς τους  Νικόλαο και Μάρω Σαββίδη  και τον αδελφό τους Γεώργιο.  4)Δέσποινα Βάσσου  (Κατερίνη), για τη θυγατέρα της Θωμαή και το γαμπρό της Νίκο Νικολάου. 5)Τάσο Μωϋσίδη (Κατερίνη), για τους γονείς του Μουράτιο και Δέσποινα και 6) Δέσποινα Γ. Χουσιρίδου, για τους γονείς της Δημήτριο και Αντιγόνη Ξανθοπούλου.

ΟΙ ΕΚΔΟΤΕΣ

ΠΡΟΛΟΓΟΣ  ΤΟΥ ΣΥΓΓΡΑΦΕΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ

Είχα την ευχαρίστηση να επισκεφτώ την Ελλάδα αρκετές φορές στο παρελθόν. ΄Ηταν επίσης προνόμιό μου να διακονήσω το Λόγο το Θεού σε διάφορα μέρη της πατρίδας σας. Αυτό ήταν πολύ σημαντικό για μένα, καθώς πριν 2000 χρόνια η Ελλάδα ήταν η πρώτη χώρα της Ευρώπης που δέχτηκε το Χριστιανικό Ευαγγέλιο.

Γι’ αυτούς του λόγους είμαι πολύ χαρούμενος που αυτό το βιβλίο μεταφράστηκε στην Ελληνική γλώσσα και, πιστεύω, θα γίνει μέσο μεγάλης ευλογίας σε πολλούς που θα το διαβάσουν. Το βιβλίο ασχολείται με ένα από τα μεγαλύτερα ζητήματα, που αντιμετωπίζει ο κάθε άνθρωπος . Θα σας παρακαλέσω να το διαβάσετε πολύ προσεκτικά.

Για πολλούς ανθρώπους ο σύγχρονος τρόπος ζωής είναι η υπεραπασχόληση. Υπάρχουν πάντα πράγματα να κάνεις, μέρη να επισκεφτείς, ανθρώπους να συναντήσεις και λογαριασμούς να πληρώσεις. Μερικές υποχρεώσεις και συναντήσεις πρέπει να τις προγραμματίσουμε πριν από μέρες, εβδομάδες και μήνες και κάποτε χρειάζονται πολλή προετοιμασία, ώστε, όταν φτάσει η ημέρα, να είμαστε έτοιμοι για τη συνάντηση.

Παρόλ’ αυτά υπάρχουν περιπτώσεις, που για τον ένα ή τον άλλο λόγο, οι συναντήσεις ματαιώνονται και όλη η προετοιμασία μας πάει χαμένη. Μάλιστα, μερικές φορές χαιρόμαστε που δεν πραγματοποιήθηκε κάποια συνάντηση, γιατί δεν μας ενδιάφερε και τόσο.

Υπάρχει όμως μια συνάντηση που κάθε άνθρωπος οπωσδήποτε θα πραγματοποιήσει. Είναι το ραντεβού με το θάνατο, η στιγμή που η επίγεια ζωή μας φτάνει στο τέλος της. Αυτή είναι η πιο σπουδαία ημερομηνία στο ημερολόγιό μας . Κι όμως κανένας μας δεν ξέρει πότε θα είναι αυτή η ημερομηνία. Κι αυτό την κάνει ιδιαίτερα σπουδαία,  ώστε να είμαστε έτοιμοι κάθε στιγμή, όταν συμβεί.

Τι συμβαίνει όταν πεθάνουμε; Τι βρίσκεται από την άλλη μεριά του τάφου; Θα βρεθούμε όλοι στην παρουσία του Θεού και θα ζήσουμε για πάντα μ’ Αυτόν σ’ έναν τόπο μεγάλης χαράς ή υπάρχει ο κίνδυνος να αρνηθεί να μας δεχτεί ο Θεός; Η συμπεριφορά και ο τρόπος ζωής μας, όσο ήμασταν στη γη, θα παίξει κάποιο ρόλο; Θα συγχωρήσει ο Θεός όλες τις αμαρτίες μας ή υπάρχουν κάποιες αμαρτίες που ο Θεός δε θα συγχωρήσει; Υπάρχει κάποιος τρόπος, ώστε να είμαστε βέβαιοι για τη συγχώρησή μας και την αιώνια ζωή στον Ουρανό;

Στις σελίδες που θα διαβάσεις, θα βρεις απαντήσεις σ’ αυτές και σε πολλές άλλες ερωτήσεις, σε σχέση με το πιο σπουδαίο γεγονός σ’ όλη τη ζωή σου, που θα συμβεί στο μέλλον. Είθε ο Θεός να σ’ ευλογήσει, καθώς διαβάζεις το βιβλίο αυτό, και να σε βοηθήσει να κατανοήσεις τη σημασία του, ώστε να αντιμετωπίσεις το θάνατο με απόλυτη πίστη και χαρά!

JOHN BLANCHARD

ΠΟΥ ΠΗΓΑΙΝΟΥΜΕ ΟΤΑΝ ΦΕΥΓΟΥΜΕ ΑΠΟ ΑΥΤΗ ΤΗ ΖΩΗ;

«Η αιμορραγία είχε σταδιακά εξαπλωθεί σ’ όλον τον εγκέφαλο… Επειδή η καρδιά του ήταν υγιής και δυνατή, επηρέασε σιγά-σιγά το κέντρο αναπνοής, προκαλώντας ασφυξία. Για τις τελευταίες δώδεκα ώρες η έλλειψη οξυγόνου ήταν έντονη. Το πρόσωπο του αλλοιώθηκε κι έγινε μελανό. Τα χείλη του μαύρισαν και τα χαρακτηριστικά του προσώπου έγιναν αγνώριστα. Οι τελευταίες αυτές ώρες δεν ήταν τίποτε άλλο παρά ένας αργός στραγγαλισμός. Η αγωνία του θανάτου ήταν φρικτή. Κυριολεκτικά ο άνθρωπος αυτός ασφυκτιούσε μπροστά στο θάνατο, καθώς τον παρατηρούσαμε.

Ενώ όλοι περιμέναμε ότι αυτή θα ήταν η τελευταία στιγμή, ξαφνικά ο άνθρωπος αυτός άνοιξε τα μάτια του και έριξε μια ματιά σε όλους όσους βρίσκονταν μέσα στο δωμάτιο. Ήταν μία φοβερή ματιά ίσως οργισμένη, γεμάτη από το φόβο του θανάτου και το φόβο απέναντι στα άγνωστα πρόσωπα των γιατρών που ήταν σκυμμένοι πάνω του. Η ματιά του σάρωσε όλους σ’ ένα δευτερόλεπτο.

Ύστερα όμως συνέβη κάτι το αδιανόητο και καταπληκτικό, κάτι που δεν μπορώ να ξεχάσω και δεν μπορώ να καταλάβω ακόμη και σήμερα. Ο άνθρωπος αυτός ξαφνικά σήκωσε το αριστερό του χέρι σαν να επέφερε κατάρα πάνω σε όλους μας. Η χειρονομία αυτή ήταν ακατανόητη, γεμάτη απειλή και κανένας δε μπορούσε να καταλάβει προς ποιον ή προς τι απευθυνόταν. Την επόμενη στιγμή, μετά από μια τελευταία προσπάθεια, το πνεύμα αποσπάστηκε από τη σάρκα».

Αυτά τα συγκινητικά λόγια προέρχονται από το βιβλίο “Twenty letters to a friend” («Είκοσι Γράμματα σ’ ένα φίλο»), αυτοβιογραφία της Σβετλάνα Αλιλούγεβα, που ήταν το μικρότερο παιδί και η μοναχοκόρη του άντρα του οποίου τις τελευταίες στιγμές πάνω στη γη περιέγραψε τόσο ζωηρά. Ο άνθρωπος αυτός με το όνομα Ιωσήφ Βησσαριώνοβιτς Τζουγκασβίλι, που  αποκαλούσε τον εαυτό του Ιωσήφ Στάλιν (“Ατσάλινος άντρας”), ήταν ο αδιαφιλονίκητος δικτάτορας 285.000.000 ανθρώπων που ζούσαν στη Σοβιετική Ένωση. Για περίπου εικοσιτέσσερα χρόνια ο λόγος του ήταν νόμος και είχε τη δύναμη ζωής και θανάτου, εξολοθρεύοντας εκατομμύρια ανθρώπους που ήταν αντίθετοι στις πολιτικές ή θρησκευτικές του πεποιθήσεις. Δεκάδες χιλιάδες ιερείς, μοναχοί και καλόγριες διώχθηκαν και εκτελέστηκαν με τουφεκισμό. Πάνω από 100.000 άτομα εκτελέστηκαν κατά τη διάρκεια των «εκκαθαρίσεων» του 1937-1938. Στο απόγειο της δόξας του ο Στάλιν υπήρξε ο πιο δυνατός άνθρωπος στη γη, αλλά τελικά κατάντησε ένα αδύναμο ανθρώπινο ράκος, και στις 5 Μαρτίου του 1953 αναγκάστηκε να παραδοθεί σε έναν δυνατότερο εχθρό που δεν μπορούσε να νικήσει – το θάνατο.

Αυτό που κάνει την παραπάνω αφήγηση τόσο εντυπωσιακή δεν είναι ο συγγραφέας ή το θέμα, αλλά το γεγονός το οποίο περιγράφει, δηλαδή η στιγμή του θανάτου ενός ανθρώπου. Το γεγονός αυτό είναι αναπόφευκτο, καθώς κάθε άνθρωπος πάνω στον πλανήτη μας προχωρά όλο το εικοσιτετράωρο με κατεύθυνση το θάνατο.

Υπάρχει ένα αυξανόμενο  ενδιαφέρον για  θέματα που σχετίζονται με το θάνατο, όπως για παράδειγμα ο πνευματισμός, η ζωή πέρα από τον τάφο, η ψυχική επικοινωνία με τους νεκρούς, αστρικές επικοινωνίες και διάφορες αποκρυφιστικές πρακτικές, παρόλο που εκατομμύρια άνθρωποι που ασχολούνται μ’ αυτά,  τελικά αποτυγχάνουν να εξοικειωθούν με το ζήτημα του θανάτου.

Εντούτοις ο θάνατος είναι αναπόφευκτος, και αυτό που το θεωρούμε ζωντανό, μπορεί εξίσου να θεωρηθεί νεκρό. Θα μπορούσαμε σωστά να πούμε ότι ολόκληρος ο κόσμος είναι ένα νοσοκομείο και ότι κάθε άνθρωπος μέσα σ’ αυτόν είναι ένας ετοιμοθάνατος ασθενής. Ο θάνατος δεν είναι προσωπολήπτης. Έρχεται σε νέους και ηλικιωμένους, πλούσιους και φτωχούς, καλούς και κακούς, μορφωμένους και αγράμματους. Δεν λαμβάνει υπόψη το χρώμα του ανθρώπου ή την καταγωγή του. Από τους βασιλιάδες έως και τους απλούς πολίτες, όλοι τελικά υποκύπτουν στο θάνατο. Τόσο οι “σούπερ-σταρ”  όσο και οι απλοί και καθημερινοί άνθρωποι έχουν την ίδια μοίρα. Κάποτε ο Μέγας Αλέξανδρος βρήκε το φιλόσοφο φίλο του Διογένη να στέκεται σε ένα χωράφι και να κοιτάει επίμονα ένα μεγάλο σωρό από κόκαλα. Όταν τον ρώτησε γιατί το έκανε αυτό, ο ηλικιωμένος άντρας στράφηκε στον Αλέξανδρο και του απάντησε: «Ψάχνω τα κόκαλα του πατέρα σου Φίλιππου, αλλά όπως φαίνεται δεν μπορώ να τα ξεχωρίσω από τα κόκαλα των σκλάβων». Από τον ανώτερο έως και τον πιο ασήμαντο, από τον πιο όμορφο έως και τον πιο συνηθισμένο, από τον πιο πλούσιο ως και τον πιο φτωχό, ο θάνατος τους εξισώνει όλους.

Ούτε ο θάνατος λαμβάνει υπόψη του το χρόνο ή τον τόπο. Μπορεί να χτυπήσει κάθε λεπτό της ημέρας και της νύχτας, διεκδικώντας τα θύματά του στη στεριά, στη θάλασσα, στον αέρα, στο κρεβάτι του νοσοκομείου, στο γραφείο, στο σούπερ μάρκετ και στην πολυθρόνα, στο δρόμο, στο γήπεδο και στο σχολείο. Ακόμη και η πιο σύγχρονη επιστήμη αδυνατεί να τον αντιμετωπίσει. «Θαυματουργά φάρμακα», εντατική μονάδα, ακόμη και η σύγχρονη χειρουργική πρέπει τελικά να υποχωρήσουν στη διεκδίκησή του. Τόσο για το συγγραφέα όσο και για τον αναγνώστη αυτού του μικρού βιβλίου,  το ραντεβού μας με το θάνατο δεν μπορούμε να το αποφύγουμε. Μπορούμε να γυμναζόμαστε τακτικά, να τρεφόμαστε υγιεινά, να παίρνουμε βιταμίνες και άλλα συμπληρώματα διατροφής, να πηγαίνουμε τακτικά στο γιατρό για τσεκ απ και να ακολουθούμε τις καλύτερες δυνατές συμβουλές για να βελτιώσουμε τον τρόπο ζωής μας.  Κι όμως το καλύτερο που μπορούμε να επιτύχουμε με όλα αυτά είναι απλώς να αναβάλουμε για λίγο το αναπόφευκτο, γιατί στην πραγματικότητα αυτή τη στιγμή βρισκόμαστε εικοσιτέσσερις ώρες πιο κοντά σ’ αυτό το ραντεβού,  από ό,τι βρισκόμασταν χθες την ίδια ώρα.

Για αμέτρητους ανθρώπους το αναπόφευκτο γεγονός του θανάτου είναι τόσο δυσάρεστο, ώστε έχουν  επινοηθεί ένα σωρό λέξεις  για να αποφευχθεί η φοβερή λέξη “θάνατος”. Το Australian Museum Online έχει μια ιστοσελίδα που ονομάζεται “Θάνατος- Το Τελευταίο Ταμπού”. Μέσα στη δεκαετία του 1970 ο Άγγλος ανθρωπολόγος GeoffreyGorer«Η πραγματικότητα είναι ότι ο θάνατος έχει αντικαταστήσει το σεξ  ως το απαγορευμένο θέμα συζήτησης στην «μορφωμένη κοινωνία». Και αυτό βεβαίως είναι αλήθεια σήμερα. Το σεξ δωρεάν πλέον ενσωματώνεται μέσα σε όλο και περισσότερες ταινίες στην τηλεόραση και στα ραδιοφωνικά προγράμματα, στα βιβλία, στα περιοδικά, στις διαφημίσεις και στις συζητήσεις περισσότερο από ποτέ, ενώ ο θάνατος παραμερίζεται διακριτικά. Συνήθως, λοιπόν, λέμε ότι κάποιος «ανεχώρησε», «έφυγε» ή ότι «δεν είναι πια ανάμεσά μας». Πολυάριθμες ιστοσελίδες στο Ίντερνετ εμπεριέχουν ένα χείμαρρο ευφημισμών, όπου ο θάνατος περιγράφεται ως ο «μεγάλος ύπνος», «το πέρασμα στην απέναντι όχθη του ποταμού»,  «το τέλος της γραμμής» και ένα σωρό αλλά. Στις Ηνωμένες Πολιτείες οι εργολάβοι κηδειών αναφέρονται πολλές φορές ως «θεραπευτές της θλίψης», τα γραφεία τελετών ως «δωμάτια ύπνου», τα «κοιμητήρια» ως «πάρκα μνημείων» και οι ταφόπετρες ως «οριζόντιοι δείκτες». Μερικά νοσοκομεία φτάνουν στο σημείο να αναφέρονται στο θάνατο ενός ασθενή ως «αρνητικό αποτέλεσμα φροντίδας του ασθενή», μια φράση που δηλώνει βέβαια την αλήθεια,  κρύβει όμως τη λέξη που κανένας δεν επιθυμεί να ακούσει. δήλωσε,

Ο παράγοντας Φόβος

Η αποφυγή του συγκεκριμένου θέματος δείχνει ότι, όσο οικουμενικό είναι το γεγονός  του θανάτου,  άλλο τόσο οικουμενικός είναι και ο φόβος του θανάτου. Ο Αμερικανός παραγωγός ταινιών Γούντυ ΄Αλλεν δήλωσε δημόσια: «Δε φοβάμαι να πεθάνω. Απλώς δε θέλω να βρίσκομαι εκεί, όταν αυτό συμβεί». Με τη φράση αυτή ήθελε ο ιδιόρρυθμος  παραγωγός να διαστρέψει την αλήθεια. Ο Γάλλος διανοούμενος του 18ου αιώνα Ζαν Ζακ Ρουσσώ έφτασε ακόμα πιο κοντά στην ουσία, όταν δήλωσε: «Όποιος προσποιείται ότι μπορεί να αντιμετωπίσει το θάνατο χωρίς φόβο, είναι ψεύτης». Και η Βίβλος δεν υπερβάλλει, όταν μιλά για άντρες που οδηγούνται μπροστά «στον βασιλιά των τρόμων»Â  Αυτό εξηγεί την απροθυμία των ανθρώπων να μιλήσουν για το θάνατο, και την προσπάθειά τους να τον απομακρύνουν από τη σκέψη τους. Ο θάνατος τους ανησυχεί και τους βασανίζει , τους απογοητεύει και τους φοβίζει. Η Βίβλος φτάνει στο σημείο να πει πως «εξαιτίας του φόβου του θανάτου» μερικοί άνθρωποι είναι «υποκείμενοι στη δουλεία». (Εβραίους 2:15) (Ιώβ 18:14).

Ένας από τους πιο προφανείς λόγους τρόμου του θανάτου είναι ο φόβος του πόνου. Ο Άγγλος κληρικός και ποιητής G.Studdert Kennedy κάποτε είπε ότι ένας άνθρωπος που δεν ενοχλείται από το πρόβλημα του πόνου, υποφέρει είτε από «σκλήρυνση» της καρδιάς του είτε από  «μαλάκυνση» του εγκεφάλου. Μία ολόκληρη εγκυκλοπαίδεια ασθενειών όπως ο πονόδοντος, η ημικρανία, η αρθρίτιδα, η ισχιαλγία και η πλευρίτιδα μπορούν να προκαλέσουν πόνο, που μερικές φορές μπορεί να γίνει σοβαρός, αν και οι περισσότερες αιτίες πόνου δεν οδηγούν στο θάνατο, ενώ πολλές από αυτές αντιδρούν θετικά σε θεραπείες. Παρόλα αυτά, κανένας άνθρωπος με «σώας τας φρένας» δεν προσμένει ανυπόμονα την πιθανότητα μηνών ή χρόνων πόνου, γνωρίζοντας ότι τα πράγματα θα χειροτερέψουν σταδιακά και θα φέρουν τη ζωή στο αγωνιώδες τέλος της.

Έπειτα υπάρχει και ο πόνος της προσωπικής απώλειας. Στο τέλος μιας από τις πιο επιτυχημένες χρονιές στην καριέρα του, ο Άγγλος επαγγελματίας παίκτης του γκολφ SimonDyson ρωτήθηκε αν «υπάρχει κάτι που τον τρομάζει». Ο Dyson απάντησε: «Ο θάνατος. Αυτόν τον καιρό βρίσκομαι σε θέση που μπορώ να κάνω σχεδόν ό,τι θέλω…Το να πεθάνω δε θα ήταν κάτι καλό τώρα». Η προοπτική να χάσουν όλα τα υπάρχοντά τους, είναι κάτι που πολλοί άνθρωποι τρέμουν.

Ένας άλλος φόβος είναι ο φόβος για το άγνωστο. Οποιαδήποτε κι αν είναι η κοινωνική μας θέση, όλοι μας ζούμε σε έναν κόσμο με τον οποίο είμαστε εξοικειωμένοι. Η κάθε μέρα είναι γεμάτη με εικόνες και ήχους που μας δίνουν μια αίσθηση ότι κάπου ανήκουμε. Απολαμβάνουμε τα εκλεκτά μας  υπάρχοντα, έχουμε έναν κύκλο από φίλους μας, κάτι που μας παρέχει ασφάλεια, και η ζωή μας είναι γεμάτη από τις προσωπικές μας ελπίδες, φιλοδοξίες, σχέδια και όνειρα. Ο θάνατος όλα αυτά τα ακυρώνει και μας ωθεί προς μια άγνωστη περιοχή, όπου όλα είναι σκοτεινά και φοβερά,  όπου δεν υπάρχουν οδοδείκτες και σήματα που να δείχνουν κάποια κατεύθυνση. Δε μας παραξενεύει λοιπόν το γεγονός ότι για αμέτρητους ανθρώπους  αυτή είναι μια τρομακτική προοπτική.

Έπειτα, υπάρχει και ο φόβος της  συνάντησης με τον Θεό. Εκατομμύρια άνθρωποι που αδιαφορούν για τον Θεό (εκτός ίσως όταν πηγαίνουν σε κάποια κηδεία), κάποιες στιγμές εκνευρίζονται, όταν ενστικτωδώς σκέφτονται ότι κάποια μέρα θα πρέπει αναγκαστικά να συναντήσουν το Δημιουργό τους. Ο Άγγλος οδηγός αγώνων Stirling Moss κέρδισε σε δεκαέξι Grands Prix σε αγώνες της Formula Ένα  και χαρακτηρίστηκε ως ο «καλύτερος οδηγός που ποτέ δεν κέρδισε το Παγκόσμιο Πρωτάθλημα». Ήταν γνωστός για το μεγάλο θάρρος και  την τόλμη του στους αγώνες ταχύτητας.  Κι όμως όταν βρισκόταν στην κορυφή της δόξας του, είπε σε έναν δημοσιογράφο μιας εφημερίδας: «Τρομάζω  το θάνατο. Γνωρίζω ότι αυτό σημαίνει να συναντήσει   κάποιος   το Δημιουργό του και λογικά δεν πρέπει να φοβάται. Αλλά εγώ φοβάμαι».

Άμεσα συσχετισμένος με το παραπάνω είναι ο φόβος της τελικής κρίσης. Σε ένα ραδιοφωνικό πρόγραμμα του BBC η γνωστή θιασώτης του Ουμανισμού, Marghanita Laski, που η επιστήμη της είναι η μελέτη του ανθρώπου, ρωτήθηκε ποια είναι τα πιο σημαντικά θέματα που έχει να αντιμετωπίσει ένας άνθρωπος. Αυτή απάντησε: «Είμαστε μοναχικοί, είμαστε ένοχοι και πρόκειται να πεθάνουμε». Συνδέοντας την  ενοχή με το θάνατο, δείχνει στην επιρροή της συνείδησης και στο γεγονός ότι περισσότεροι άνθρωποι από όσους θα το παραδέχονταν έχουν ένα βασανιστικό φόβο ότι θα έρθουν πρόσωπο με πρόσωπο με τον Θεό, κάτι που δε θα είναι ευχάριστο γι’ αυτούς. Αντιθέτως, θα είναι μια στιγμή όπου η ζωή τους θα τεθεί κάτω από την ερευνητική ανασκόπηση Αυτού που είναι πανάγιος και που έχει πει για τη Βασιλεία των Ουρανών ότι «τίποτα το ακάθαρτο δεν θα εισέλθει σ’ αυτήν» (Αποκάλυψη 21:27). Ο σύγχρονος Άγγλος θεολόγος J.I.Packer λέει: «Δεν υπάρχει κανένας άνθρωπος που να μην καταλαβαίνει  τι σημαίνει κρίση».

Η Βίβλος δίνει αρκετά ζωντανά παραδείγματα σχετικά με το φόβο του ανθρώπου για την κρίση του Θεού, τόσο σε αυτή τη ζωή όσο και στη ζωή που θα έρθει. Όταν ο βασιλιάς του Ισραήλ Σαούλ πληροφορήθηκε από τον προφήτη Σαμουήλ ότι εξαιτίας της αμαρτίας του ο Θεός θα παρέδιδε τον ίδιο και το έθνος του στα χέρια των πιο σκληρών εχθρών τους, των Φιλισταίων, τότε «έπεσεν ο Σαούλ ευθύς όλος εξηπλωμένος κατά γής· διότι κατετρόμαξεν εκ των λόγων του Σαμουήλ» (Α΄ Σαμουήλ 28:20). Όταν ο απόστολος Παύλος μίλησε στον Φήλικα , τον ειδωλολάτρη κυβερνήτη της Ιουδαίας, για «δικαιοσύνη και εγκράτεια και την μέλλουσα κρίση» ο κυβερνήτης «κυριεύτηκε από φόβο» (Πράξεις 24:25). Σε μια  από τις πιο δραματικές  περικοπές στη Βίβλο, μας δίνεται μια βιαστική ματιά της στιγμής όπου μεγάλα πλήθη απίστων ανθρώπων συναντούν το Δημιουργό τους: «Τότε οι βασιλιάδες της γης, και οι μεγιστάνες, και οι πλούσιοι, και οι χιλίαρχοι, και οι δυνατοί, και κάθε δούλος και κάθε ελεύθερος, έκρυψαν τον εαυτό τους στα σπήλαια και στις πέτρες των βουνών, και λένε προς τα βουνά και προς τις πέτρες: Πέστε επάνω μας, και κρύψτε μας από το πρόσωπο εκείνου που κάθεται επάνω στον Θρόνο, και από την οργή του Αρνίου· επειδή, ήρθε η μεγάλη μέρα της οργής του· και ποιος μπορεί να σταθεί;» (Αποκάλυψη 6:15-17)

Δε θα έπρεπε αυτό να μας προβληματίσει; Σίγουρα δε θα μπορούσε να υπάρξει τίποτε πιο συγκλονιστικό από το να ξέρουμε ότι, όταν μας χτυπήσει ο θάνατος (κάτι που μπορεί να συμβεί κάθε στιγμή και χωρίς προειδοποίηση) θα μας φέρει πρόσωπο με πρόσωπο με έναν δίκαιο και άγιο Θεό στην παρούσα ηθική και πνευματική μας κατάσταση, χωρίς να έχουμε άλλη ευκαιρία να τακτοποιήσουμε τις υποθέσεις μας.

Ο θάνατος είναι μια σημαντική πραγματικότητα για κάθε άνθρωπο και η μόνη υγιής προσέγγιση είναι να τον αντιμετωπίσουμε με σοβαρότητα, να τον μελετήσουμε προσεκτικά και να προετοιμαστούμε με σοφία. Το βιβλίο αυτό  έχει γραφεί για να σε βοηθήσει να κάνεις και τα τρία αυτά, οδηγημένος όχι από ανθρώπινες σκέψεις και συλλογισμούς αλλά από το καθαρό φως της Βίβλου, που «ζωντανός  μένει στον αιώνα» (Α’ Πέτρου 1:23).

Αντιμέτωποι με την Αλήθεια

Η Βίβλος για το θέμα του θανάτου φανερώνει δύο αναμφισβήτητες αλήθειες. Η πρώτη είναι η βεβαιότητα του θανάτου. Στην Παλαιά Διαθήκη η αλήθεια αυτή εκφράζεται από τρεις έξοχους άνδρες που συναντούμε στις σελίδες της. Ο Ιώβ αποκάλεσε το θάνατο «οίκο που είναι προσδιορισμένος για κάθε ζωντανό άνθρωπο» (Ιώβ 30:23). Ο βασιλιάς Δαβίδ έκανε τη ρητορική ερώτηση «Ποιος άνθρωπος θα ζήσει, και δεν θα δει θάνατο;» «Δεν υπάρχει άνθρωπος έχων εξουσίαν επί του πνεύματος … ουδέ έχων εξουσίαν επί της ημέρας του θανάτου» (Ψαλμός 89:48)· ενώ ο βασιλιάς Σολομών δήλωσε με ειλικρίνεια: (Εκκλησιαστής 8:8).

Σε μια αξιομνημόνευτη φράση της Βίβλου ο βασιλιάς Σολομών είπε: «Χρόνος είναι εις πάντα, και καιρός παντί πράγματι υπό τον ουρανόν» (Εκκλησιαστής 3:1). Έπειτα ακολουθούν δεκατέσσερα δίστιχα εδάφια, το πρώτο από τα οποία λέει ότι υπάρχει «Καιρός του γεννάσθαι και καιρός του αποθνήσκειν» (Εκκλησιαστής 3:2). Μέσα σε αυτή τη φράση κρύβονται περισσότερα από ό,τι μπορεί να δει κάποιος με μια πρώτη ματιά. Γιατί η λέξη «καιρός» αναφέρεται όχι απλά στη βεβαιότητα του θανάτου, αλλά στο πότε ακριβώς θα λάβει χώρα το γεγονός. Ο Σολομών λέει ότι η ακριβής ημερομηνία του θανάτου του ήταν πράγματι καθορισμένη στο ημερολόγιο του Θεού, όπως ακριβώς και η ημερομηνία της γέννησής του. Για κάθε άνθρωπο, που τώρα ζει πάνω στη γη, υπάρχει «καιρός να πεθάνει»- στο χρόνο του Θεού.

Δεύτερον, η Βίβλος χρησιμοποιεί ζωντανές μεταφορές για να μας προειδοποιήσει για τη συντομία της ζωής. Διαβάζουμε: «επειδή ποια είναι η ζωή σας; Είναι, πραγματικά, ατμός που φαίνεται για λίγο, κι έπειτα εξαφανίζεται» (Ιάκωβος 4:14). Οι μέρες μας πάνω στη γη «είναι ταχύτεραι της κερκίδος του υφαντού» (Ιώβ 7:6), «αι δε ημέραι μου είναι ταχυδρόμου ταχύτεραι» (Βάμβας) «από δρομέα γοργότερα» (ΝΜΒ) (Ιώβ 9:25)· και είναι «σαν σκιά» (Α’ Χρονικών 29:15). Στα νεανικά μας χρόνια αυτές οι εικόνες μπορεί να μας φαίνονται σαν  «ιστορίες τρόμου», ενώ στη μέση ηλικία η ζωή μας είναι «γεμάτη» με τόσα πολλά πράγματα που δεν τις δίνουμε και πολλή σημασία. Κι όμως, αυτές οι εικόνες είναι εντυπωσιακά αληθινές και θα πρέπει να τις έχουμε στο μυαλό μας σε κάθε στάδιο της ζωής μας, ενθυμούμενοι ότι, όπως το έθεσε τόσο ζωντανά ο θεολόγος Bernard of Clairvaux του 20ου αιώνα, «ο θάνατος είναι συχνά τόσο κοντά στην πλάτη ενός νεαρού ανθρώπου, όσο κοντά είναι  στο πρόσωπο ενός ηλικιωμένου ανθρώπου».

Καθώς ταξιδεύω πολύ μέσα στα πλαίσια της διακονίας μου, συχνά με ρωτούν: «Ύστερα από εδώ πού θα πας;». Η ερώτηση που έχουμε να αντιμετωπίσουμε σ’ αυτό το βιβλίο είναι πολύ πιο σοβαρή. Δεν μας ρωτά πού σκοπεύουμε να πάμε αύριο, την επόμενη βδομάδα ή την επόμενη χρονιά, αλλά πού πηγαίνουμε, όταν τελειώσει και η τελευταία μας μέρα πάνω στη γη. Οι άνθρωποι έχουν εφεύρει όλα τα ήδη των απαντήσεων σ’ αυτή την ερώτηση, αλλά όποιος την αγνοεί εντελώς, απλώς δε σκέφτεται ορθά.

Ποιος Γνωρίζει;

Μία προσέγγισή στο θέμα μας είναι η άποψη του αγνωστικισμού, πως ό,τι συμβαίνει μετά το θάνατο είναι τελείως μυστήριο. Αυτή ήταν η γραμμή που ακολουθήθηκε από τον Γάλλο Francois Rabelais, το 16ο αιώνα. Υπήρξε κατά διαστήματα  μοναχός, φοιτητής νομικής, αστρονομίας, γιατρός και συγγραφέας, γνωστός για το αισχρόλογο χιούμορ. ΄Ομως όταν έφτανε προς το τέλος της γεμάτης περιπέτειες ζωής του, οι τελευταίες του λέξεις ήταν: «Φεύγω προς την αναζήτηση ενός μεγάλου Ίσως». Έναν αιώνα αργότερα ο Άγγλος φιλόσοφος Thomas Hobbes χαρακτήρισε τον επερχόμενο θάνατό του ως «το τελευταίο του ταξίδι, ένα μεγάλο άλμα στο σκοτάδι». Άλλοι άνθρωποι έχουν εκφράσει το ίδιο πράγμα με έναν πιο ανέμελο, ελαφρό τρόπο.

Στο τελευταίο κεφάλαιο του βιβλίου του “Around the World in 81 Years” (Γυρίζοντας τον κόσμο σε 81 χρόνια»), ο Βρετανός κωμικός ηθοποιός Robert Morley έγραψε: «Αν, καθώς πάντοτε νόμιζα, η ζωή είναι ένα πάρτι, από το οποίο θα έφευγα αρκετά γρήγορα …απλά θα μαζέψω τα σάβανα μου και θα αναχωρήσω. Αλλά για πού ακριβώς; Υπάρχει κανένα άλλο πάρτι πέρα απ’ αυτό το δρόμο;». «Μάζεψε τα σάβανα του» στις 3 Ιουνίου 1992, αλλά δεν τον πείραζε που δεν ήταν βέβαιος για του τι θα συνέβαινε μετά. Είναι σίγουρο ότι, αν αφήνονταν σε μας, δεν θα γνωρίζαμε τίποτε για του τι βρίσκεται πέρα από τον τάφο. Αλλά δεν αφέθηκε σε μας.

Ο Θεός δεν μας έχει αφήσει στο σκοτάδι, αλλά έχει αποκαλύψει μέσα στη Βίβλο όλα όσα χρειάζεται να ξέρουμε σχετικά με το τι συμβαίνει μετά την τελευταία μας πνοή.

Το τέλος;

Μία δεύτερη ιδέα, που  υπάρχει εδώ και χιλιάδες χρόνια, παρουσιάζει το θάνατο ως  εκμηδένιση. Ο Έλληνας φιλόσοφος Αριστοτέλης, που πέθανε το 322 π.Χ., έγραψε ότι ο θάνατος «είναι κάτι που πρέπει να φοβόμαστε περισσότερο από κάθε τι άλλο…γιατί φαίνεται να είναι το τέλος των πάντων». Περίπου πενήντα χρόνια μετά απ’ αυτόν  ο Επίκουρος, ένας άλλος Έλληνας φιλόσοφος, απέρριψε το θάνατο ως  κάτι «που δεν μας ενδιαφέρει· γιατί όσο υπάρχουμε ο θάνατος δεν είναι παρών, ενώ όταν ο θάνατος είναι παρών εμείς δεν υπάρχουμε πια». Ο Βρετανός διανοούμενος του εικοστού αιώνα Bertrand Russell εξέφρασε την ίδια ιδέα,  όταν είπε πως «όλη η μεσημεριάτικη λάμψη της ανθρώπινης μεγαλοφυΐας είναι καταδικασμένη σε εξάλειψη». Αμέτρητοι άλλοι αναρωτιούνται αν αυτό είναι πραγματικότητα. Μέσα στον τόμο του 2007  “Περισσότερος χρόνος για πολιτική”, ο Βρετανός πολιτικός Tony Benn αναφερόμενος στη θλίψη για το θάνατο της γυναίκας του Caroline, ένα χρόνο μετά από το γεγονός,  γράφει: «Αναρωτήθηκα πού ήταν η Caroline. Είχε μήπως εξαφανιστεί στον αέρα; Τι σημαίνει θάνατος; Είναι ένα ολοκληρωμένο και απόλυτο τέλος;».

Ο υλιστικός ουμανισμός, που βλέπει τον άνθρωπο στο κέντρο του κάθε τι, δεν έχει αμφιβολίες για την απάντηση σ’ αυτή την τελευταία ερώτηση και ένας εκπρόσωπος της Βρετανικής Ουμανιστικής Εταιρίας γράφει: «Η ζωή οδηγεί στο τίποτα και κάθε προσποίηση  ότι τα πράγματα δεν είναι έτσι, είναι μια απάτη». Παρομοιάζοντας το θάνατο με γέφυρα που διασχίζουν οι άνθρωποι  συνεχίζει: «Η γέφυρα δεν οδηγεί πουθενά και εκείνοι που βιάζονται να τη διασχίσουν δεν πηγαίνουν πουθενά». Ο τραγουδιστής των Beatles John Lennon  απεικόνισε την ίδια ιδέα στο τραγούδι του:

«Φαντάσου πως δεν υπάρχει ουρανός· Είναι εύκολο αν προσπαθήσεις. Δεν υπάρχει κόλαση κάτω. Πάνω από μας υπάρχει μόνο ουρανός. Φαντάσου όλοι οι άνθρωποι να ζουν για το σήμερα».

Δεν είναι δύσκολο να νιώσουμε κάποια έλξη απ’ αυτήν την ιδέα, που τουλάχιστον, απαλλάσσει από την ηθική πίεση. Εάν εξαφανιζόμαστε, όταν πεθαίνουμε, τότε μπορούμε να γευτούμε κάθε γραμμάριο απόλαυσης, όσο καιρό έχουμε την ευκαιρία, όπως το εκφράζουν και οι ακόλουθοι του Επίκουρου, «ας φάμε, ας πιούμε και ας χαρούμε, γιατί αύριο πεθαίνουμε». Επιπλέον, δεν χρειάζεται να είμαστε τόσο υπερευαίσθητοι για το πώς απαιτούμε αυτό που θέλουμε, άσχετα αν αυτό επηρεάζει τους άλλους ανθρώπους. Ακόμη, αν δεχτούμε τη θεωρία της εκμηδένισης, αυτό σημαίνει ότι ποτέ δεν θα υπάρξει μια τελική τακτοποίηση των κακώς κειμένων και καμιά αιώνια δικαιοσύνη. Τόσο ο μανιακός δολοφόνος όσο και το παιδάκι που πεθαίνει στη νηπιακή ηλικία, τόσο ο άσπλαχνος δικτάτορας όσο και ο ευγενικός, νομοταγής πολίτης, τόσο ο βιαστής όσο και το θύμα του, όλοι τους θα έχουν την ίδια μοίρα: θα εκμηδενιστούν, θα  εξαλειφτούν τη στιγμή που πεθαίνουν.

Η θεωρία της εκμηδένισης υποστηρίζεται με ενθουσιασμό από τους αθεϊστές, ακυρώνει όμως την παγκόσμια και ενσυνείδητη αίσθηση του ανθρώπου ότι έχει ειδική αξία και αξιοπρέπεια και  την πεποίθηση ότι είμαστε ανώτερης αξίας από κάθε άλλο δημιούργημα του πλανήτη μας. Ο αθεϊσμός υποστηρίζει ότι ξεκινάμε τη ζωή μας  ως αποτέλεσμα τύχης, τη ζούμε σαν μια φάρσα και καταλήγουμε στο τέλος λίπασμα. Κι όμως αν ήμασταν αναγκασμένοι να επιλέξουμε να σώσουμε τη ζωή ενός ανθρώπου ή ενός σκύλου, δεν ξέρω αν κάποιος θα επέλεγε το σκύλο. Ο Αμερικανός θεολόγος του 20ου αιώνα Francis Schaeffer δήλωσε πολύ σωστά: «Όλοι οι άνθρωποι έχουν μια βαθιά λαχτάρα για σημαντικότητα, μια επιθυμία για νόημα, κανένας άνθρωπος, άσχετα από το θεωρητικό σύστημα που πρεσβεύει,  δεν ευχαριστιέται να βλέπει τον εαυτό του ως μια ασήμαντη μηχανή, η οποία μπορεί να απορριφτεί ολοκληρωτικά και παντοτινά». Υπάρχει κάτι ριζικά λανθασμένο στον άνθρωπο εκείνον  που δεν έχει την αίσθηση της προσωπικής του αξίας και αξιοπρέπειας και που νομίζει  ότι τα λιγοστά χρόνια που περνάει πάνω σ’ αυτό τον πλανήτη είναι ό,τι μπορεί να προσδοκά. Ο Βρετανός κήρυκας David Watson αναφέρει  μια συνομιλία που είχε με ένα φοιτητή της ιατρικής, ο οποίος μόλις είχε παρακολουθήσει το πρώτο μάθημα ανατομίας. Ο φοιτητής περιέγραψε το νεκρό σώμα  σαν ένα κέρινο ομοίωμα, ενώ ο ίδιος  έκοβε τα διάφορα όργανα. Ταραγμένος ακόμη από την εμπειρία, είπε στον Watson; «Εάν αυτό είναι όλο που γινόμαστε στο θάνατο, τότε τι σημασία έχουν όλα τα υπόλοιπα;»

Κι όμως το κύριο επιχείρημα που καταρρίπτει την ιδέα ότι ο θάνατος είναι το τέλος, προέρχεται από τη Βίβλο, στην οποία η ιστορία της Δημιουργίας φτάνει σε ένα αποκορύφωμα με τη φράση: «Και εποίησεν ο Θεός τον άνθρωπον κατ’ εικόνα εαυτού· κατ’ εικόνα Θεού εποίησεν αυτόν· άρσεν και θήλυ εποίησεν αυτούς» (Γένεσις 1:27).

Για τίποτε άλλο που ζει πάνω στον πλανήτη μας δεν λέγεται ότι δημιουργήθηκε «σύμφωνα με την εικόνα του Θεού». Και καθώς «ο Θεός είναι Πνεύμα» (Ιωάννης 4:24) και δεν έχει μέγεθος ή σχήμα,  η έκφραση ότι πλαστήκαμε «σύμφωνα με την εικόνα του Θεού», προφανώς σημαίνει κάτι πέρα από το φυσικό. Σημαίνει ότι ο άνθρωπος είναι και πρόσωπο και πνεύμα, που δημιουργήθηκε για να έχει κοινωνία με τον Δημιουργό του, «με έναν τρόπο που ξεπερνά εντελώς τη σχέση κάθε άλλου όντος που ζει πάνω στη γη». Χωρίς να είναι θείος, ο άνθρωπος δημιουργήθηκε με ιδιότητες που τον κάνουν ικανό να πράττει μ’ έναν περιορισμένο τρόπο αυτά που ο Θεός κάνει με έναν απεριόριστο τρόπο. Ο σύγχρονος Βρετανός ιεροκήρυκας Peter Lewis λέει: «Η μοναδικότητα του ανθρώπου βασίζεται όχι στο γεγονός ότι μιλάμε ο ένας με τον άλλον, αλλά στο ότι ο Θεός μιλάει σε μας και μας καλεί να ανταποκριθούμε». Ως ανθρώπινα όντα δεν είμαστε ασήμαντες τυχαίες υπάρξεις, μιας χωρίς νου τυχαίας εξέλιξης ή απλά «πίθηκοι που χοροπηδάνε», αλλά ηθικά και πνευματικά όντα με νόημα, σκοπό και προορισμό.

Η Βίβλος συνοψίζει αυτή την αλήθεια λέγοντας ότι ο Θεός «τον αιώνα έδωκεν εν τη καρδία αυτών (των ανθρώπων)» (μετάφραση των Εβδομήκοντα (Ο΄). Στη νέα μετάφραση της Ελληνικής Βιβλικής Εταιρίας (ΝΜΒ): «μέσα στον άνθρωπο έβαλε την αίσθηση της αιωνιότητας» (Εκκλησιαστής 3:11), κάτι που επεξηγεί πολύ καλά ο Αμερικανός συγγραφέας Sheldon Vanauken στο ενδιαφέρον βιβλίο του A Severe Mercy (Σοβαρό ΄Ελεος). O Vanauken λέει ότι ενώ ο «χρόνος» είναι ένα τόσο πολύτιμο αγαθό για τον άνθρωπο, τελικά πάντοτε φαίνεται πως πολεμάμε ενάντια σ’ αυτόν, ενώ τα ζώα δεν φαίνεται να ενοχλούνται από το χρόνο και ενεργούν σαν να είναι το φυσικό τους περιβάλλον. Πιστεύει ότι ως άνθρωποι έχουμε «ένα είδος όρεξης για την αιωνιότητα». Δεν είμαστε, ούτε πάντοτε θα είμαστε φθαρτά όντα. Δέχεται ακόμη ότι  «πλαστήκαμε για την αιωνιότητα…Πού, διερωτώμαστε, πήγε ο χρόνος; Δεν έχουμε προσαρμοστεί σ’ αυτήν τηνιδέα. Αν αυτό ισχύει, τότε μπορεί να είναι απόδειξη ή τουλάχιστον μια δυνατή πρόταση, ότι η αιωνιότητα υπάρχει και είναι το μελλοντικό σπίτι μας». Αυτή η άποψη ταιριάζει τέλεια με την καθαρή δήλωση της Βίβλου ότι κατά το θάνατο ενός ανθρώπου θα, «επιστρέψη το χώμα εις την γην, καθώς ήτο, και το πνεύμα επιστρέψη εις τον Θεόν, όστις έδωκεν αυτό» (Εκκλησιαστής 12:7).

Έχω αφιερώσει αρκετό χρόνο εξετάζοντας τη θεωρία της εκμηδένισης μετά το θάνατο, γιατί αμέτρητοι άνθρωποι εξαπατώνται από αυτή. Όμως η Βίβλος δεν αναφέρει τίποτα που να στηρίζει αυτή την άποψη, ενώ λέει πολλά που την ανασκευάζουν και τη διαψεύδουν. Με μια φράση, η Βίβλος εκμηδενίζει την εκμηδένιση.

Είναι όλοι στο σπίτι;

Μια τρίτη θεωρία είναι ο Ουνιβερσαλισμός – το δόγμα της σωτηρίας όλων, της αποκατάστασης   των πάντων. Είναι εξίσου δημοφιλής και για έναν λόγο ακόμα πιο προφανή. Οι ακόλουθοι της θεωρίας αυτής  υποστηρίζουν πως έχουν  μια πολύ διαφορετική βάση. Ο Ουνιβερσαλισμός  αντί να απορρίπτει τη Βίβλο, στηρίζεται σ’ αυτή, τουλάχιστο σε ό,τι αφορά τη δημιουργία μας από τον Θεό, την ηθική μας ευθύνη σε όλη τη διάρκεια της ζωής μας και τη βεβαιότητα της τελικής μας κρίσης. Έπειτα βασίζεται σε μεγάλο βαθμό στο γεγονός ότι «ο Θεός είναι αγάπη» (Α’ Ιωάννη 4:8) και γι’ αυτό, ανεξάρτητα από το είδος της ζωής που έχουμε ζήσει, ο Θεός θα μας πάρει μέσα στην αγκαλιά Του και θα μας δεχτεί στον ουρανό, παραβλέποντας  τα παραπτώματά μας. Οι οπαδοί αυτής της θεωρίας ισχυρίζονται ότι όλοι θα είναι ευπρόσδεκτοι εξίσου, ακόμα και αυτοί που δεν έδειξαν  καμιά θρησκευτική τάση, όσο βρίσκονταν στη γη.. Τον Ιούλιο του 1978, ο παλαίμαχος  σχολιαστής του γκολφ του BBC Henry Longhurst  πέθαινε από καρκίνο στο σπίτι του στην Αγγλία. Όταν ο συνάδελφός του Peter Alliss του τηλεφώνησε από την Χαβάη, ο Longhurst  του είπε:  «Τώρα βρίσκομαι πολύ κοντά στο τέλος. Ποτέ δεν υπήρξα πολύ θρησκευόμενος, αλλά ξέρω πως εσύ κι εγώ θα συναντηθούμε κάποτε ξανά, ύστερα από πολλά χρόνια, σε ένα άλλο μέρος. Το μόνο καλό πράγμα που φεύγω εγώ πρώτος, είναι ότι, τουλάχιστον, θα μου δοθεί η ευκαιρία να βρω το δωμάτιο φιλοξενίας του σπόνσορα». Αυτή είναι η πιο απλή μορφή του δόγματος της σωτηρίας όλων και εκατομμύρια άνθρωποι έχουν το όνειρο του Longhurst, ακόμα κι αν δεν μπορούν να το εκφράσουν τόσο ελαφρά. Δέχονται ότι ο φυσικός φόβος του θανάτου μπορεί να  νικηθεί με  την πίστη ότι στην άλλη πλευρά του τάφου ο Θεός θα μας υποδεχτεί με ανοικτές αγκάλες και χωρίς την ανάγκη να περάσουμε τις εξετάσεις κάποιου διαγωνισμού, άσχετα από το τι πιστεύαμε και πώς συμπεριφερόμασταν. Λένε ότι, για να πάμε στον ουρανό, το μόνο που χρειάζεται να κάνουμε είναι να πεθάνουμε. Ένας μοντερνιστής  θεολόγος με φιλελεύθερες θέσεις είπε ότι ο θάνατος μοιάζει σα να πλησιάζουμε  ένα τελωνείο, με νευρικότητα, ελπίζοντας ότι οι υπάλληλοι δε θα εντοπίσουν τα λαθραία αντικείμενα που κουβαλάμε. Όταν όμως φτάσουμε εκεί, ανακαλύπτουμε  ότι τα γραφεία  είναι εγκαταλειμμένα και ότι έτσι μπορούμε να περάσουμε στην άλλη μεριά!      Είναι εύκολο να δούμε γιατί αμέτρητα εκατομμύρια άνθρωποι ασπάζονται το δόγμα της σωτηρίας όλων. Ο γνωστός συντηρητικός Αμερικάνος θεολόγος R. C. Sproul λέει τα εξής για τη θέση των πανσωτηριαστών: « Ο Θεός θεωρείται τόσο “στοργικός”, που στην ουσία δεν τον ενδιαφέρει πραγματικά αν υπακούμε στο νόμο Του. Ο νόμος είναι εκεί για να μας καθοδηγεί, αλλά ο ουράνιος «αγαθός πατέρας μας» θα κάνει στραβά μάτια και θα μας πει: «τα παιδιά είναι πάντα παιδιά!»

Σύμφωνα με το δόγμα της σωτηρίας όλων, ακόμα και αυτοί των οποίων οι πράξεις σόκαραν και πρόσβαλαν την κοινωνία, θα αντιμετωπιστούν με τον ίδιο τρόπο, με το θάνατο να λειτουργεί σαν ένα είδος «θεϊκού καθαρισμού» (καθαρμού), προσφέροντας σε όλους ένα νόμιμο εισιτήριο ηθικής και πνευματικής υγείας. Τα πανομοιότυπα δίδυμα αδέρφια Ronnie Reggie Kray υπήρξαν οι πιο διαβόητοι αρχηγοί συμμοριών του Λονδίνου για περίπου είκοσι χρόνια, άσχημα μπλεγμένοι σε ένοπλες ληστείες, εμπρησμούς, παράνομες πράξεις, βίαιες επιθέσεις και δολοφονίες. Κι όμως οι επαφές τους με πολιτικούς και με προσωπικότητες των Μ.Μ.Ε τους χάρισαν μια λαμπρή ακτινοβολία στο καλλιτεχνικό στερέωμα, ώστε, όταν ο Ronnie Kray πέθανε στις 17 Μαρτίου του 1995, ένας δημοσιογράφος εφημερίδας έγραψε: «Οι αμαρτίες του, που ήταν πολλές, συγχωρέθηκαν και ξεχάστηκαν τη στιγμή που συνάντησε τον Θεό». και

Το δόγμα της σωτηρίας όλων είναι αναμφισβήτητα δημοφιλές, αλλά δεν υπάρχει ούτε ίχνος του στη Βίβλο. Αντιθέτως, η Βίβλος διαιρεί τους ανθρώπους σ’ αυτούς που είναι «σωσμένοι» (Ρωμαίους 10:13) και σε εκείνους που είναι «χαμένοι» (Λουκάς 19:10), σ’ αυτούς που είναι στο «φως» (Ησαϊας 2:5) και σ’ εκείνους που είναι στο «σκοτάδι» (Παροιμίες 4:19), σ’ αυτούς που πέρα από τον τάφο θα γευτούν την «αιώνια ζωή» (Ματθαίος 25:46) και σ’ εκείνους που θα γευτούν την «αιώνια τιμωρία» (Ματθαίος 25:46). Αν το πιστεύουμε ότι μετά το θάνατο θα υπάρξουν βραβεία για όλους και τιμωρία για κανέναν, είναι σαν να εναντιωνόμαστε στη διδασκαλία της Βίβλου. Ο Θεός όχι μόνο δεν εγγυάται αιώνια ζωή για όλους, αλλά τονίζει: «Ιδού, έθεσα ενώπιόν σας την οδόν της ζωής και την οδόν του θανάτου» (Ιερεμίας 21:8). Επιπλέον, μας δίνει μια καθαρή οδηγία και μία εξίσου ξεκάθαρη προειδοποίηση: «Μπείτε μέσα από τη στενή πύλη· επειδή, πλατιά είναι η πύλη, και ευρύχωρος ο δρόμος που φέρνει στην απώλεια, και πολλοί είναι αυτοί που μπαίνουν μέσα από αυτή. Επειδή στενή είναι η πύλη, και θλιμμένος ο δρόμος που φέρνει στη ζωή, και λίγοι είναι αυτοί που τη βρίσκουν.» (Ματθαίος 7:13-14). Υπό το φως αυτών των διακηρύξεων, η ιδέα ότι όλοι θα ζούμε χαρούμενοι από εκεί και πέρα, δεν έχει περισσότερη αξιοπιστία από ένα παραμύθι. Δεν τολμάμε να στηριχτούμε σ’ αυτήν.

ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗ

Η ιδέα της μετενσάρκωσης είναι μια άλλη πρόταση για το τι συμβαίνει μετά θάνατον. Σύμφωνα μ’ αυτήν όταν ένα πρόσωπο πεθαίνει, «ανακυκλώνεται» και επιστρέφει στη γη σ’ ένα διαφορετικό σώμα ανθρώπου ή ζώου ή πουλιού ή ερπετού ή εντόμου και η νέα κατάστασή του εξαρτάται από την προηγούμενη ποιότητα της ζωής του. Η μετενσάρκωση έχει μακρά ιστορία και με ποικίλες παραλλαγές αποτελεί ένα σημαντικό μέρος του Ινδουισμού, Βουδισμού, Ταοϊσμού κ.τ.λ. Η κίνηση της «Νέας Εποχής» διδάσκει επανειλημμένες μετενσαρκώσεις ως ένα πνευματικό μονοπάτι ή αλλιώς «σαντάνα» sadhana, που σπάνια ολοκληρώνεται κατά τη διάρκεια της πρώτης επίγειας ζωής. Η μετενσάρκωση με τη μία ή την άλλη μορφή της συναντάται και στη Θεοσοφία, τον Πνευματισμό, τον Επιστημονισμό, τη Νέα Σκέψη, το Μυστικισμό, την ανθρωποσοφία και σε άλλες θρησκείες και αιρέσεις.

Ακόμα και άνθρωποι που δεν έχουν ουδεμία διασύνδεση με κάτι από τα παραπάνω, είναι πολύ καχύποπτοι με την όλη ιδέα της μετενσάρκωσης. Κάποτε ένας γνωστός μου μου μίλησε για ένα αξιαγάπητο γείτονά του που πέθανε, και πρόσθεσε: «Λίγο καιρό μετά ένα πανέμορφο πουλί έκανε την εμφάνισή του στον κήπο μου και είμαι σίγουρος ότι ο γείτονάς του είχε ξαναρθεί στη γη».

Πρόσφατες δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι το 20% των Αμερικάνων και το 33% των Ευρωπαίων πιστεύουν στη μετενσάρκωση. Μια οργάνωση, που προωθεί τη συγκεκριμένη θεωρία της μετενσάρκωσης, έχει μια ιστοσελίδα στο διαδίκτυο που ισχυρίζεται ότι, αν οι άνθρωποι εισέλθουν στο σύστημά της και απαντήσουν μία σειρά ερωτήσεων με «ειλικρίνεια», το σύστημά της μπορεί να προβλέψει τι μορφή θα πάρουν οι συγκεκριμένοι άνθρωποι, όταν επιστρέψουν στη γη. Οι περισσότερες παραλλαγές της μετενσάρκωσης σχετίζουν το «κάρμα» («πράξη», «ενέργεια») με το νόμο της αιτίας και του αποτελέσματος. Ο άνθρωπος που συσσωρεύει «καλό κάρμα» θα μετενσαρκωθεί σε μια ανώτερη κατάσταση, ενώ ο άνθρωπος που συσσωρεύει «κακό κάρμα» θα μετενσαρκωθεί σε μια κατώτερη κατάσταση. Η γνωστή Αμερικανίδα ηθοποιός Σίρλεϋ Μακλέιν , που είναι φανατική οπαδός της Νέας Εποχής, αναφέρει: «Η μετενσάρκωση είναι σαν θεατρική επιχείρηση. Συνεχίζεις να εργάζεσαι και να προσπαθείς μέχρι να τα καταφέρεις».

Η ιδέα της μετενσάρκωσης φαίνεται να προσφέρει μια ελκυστική εξήγηση της ανθρώπινης προέλευσης και του προορισμού. Το να γνωρίζεις ότι έζησες πολλές προηγούμενες ζωές και ότι υπάρχουν άλλες που μπορεί να έλθουν, φαίνεται να προσφέρει ένα είδος προοπτικής για να κατανοήσουμε το νόημα της ζωής. Επίσης φαίνεται να προσφέρει απεριόριστες ευκαιρίες να «διορθωθούμε». Πολλοί άνθρωποι ελκύονται από αυτή τη θεωρία, επειδή φαίνεται να εξηγεί γιατί κάποιοι άνθρωποι έχουν μόνιμα καλή υγεία, ενώ κάποιοι άλλοι δίνουν συνεχώς μάχες με αρρώστιες, και γιατί  κάποιοι εύκολα γίνονται πλούσιοι, ενώ άλλοι  δύσκολα τα βγάζουν πέρα με τη φτώχεια.

Όταν στρεφόμαστε στη Βίβλο, ανακαλύπτουμε τελικά ότι η ιδέα της μετενσάρκωσης αναιρείται. Η Παλαιά Διαθήκη μάς τονίζει ότι «όποιος στον Άδη κατεβαίνει δεν ανεβαίνει πια» (Ιώβ 7:9 (ΝΜΒ), ενώ η Καινή Διαθήκη απλώς επιβεβαιώνει ότι «οι άνθρωποι μία φορά πεθαίνουν…» (Επιστολή Προς Εβραίους 9:27). Δεν υπάρχει η παραμικρή πιθανότητα να υπονοείται η μετενσάρκωση στα παραπάνω εδάφια. Η ζωή μας στη γη είναι μονόδρομος και ο θάνατος δεν είναι περιστρεφόμενη πόρτα.

ΟΡΙΣΜΟΣ ΘΑΝΑΤΟΥ

Έχουμε εξετάσει μερικές από τις εσφαλμένες απαντήσεις που δίνονται στο αρχικό μας ερώτημα. Τώρα είμαστε σε θέση να το εξετάσουμε υπό το καθαρό φως της Βίβλου. Το καλύτερο σημείο να ξεκινήσουμε είναι να εξετάσουμε τη φύση και τη σημασία του θανάτου. Μέχρι πριν λίγο καιρό, η στιγμή του θανάτου κάποιου προσώπου καθοριζόταν με ακρίβεια. Ήταν η στιγμή  που η καρδιά σταματούσε να κτυπά και οι πνεύμονες έπαυαν να λειτουργούν. Ωστόσο, ζούμε πλέον στην εποχή της μεταμόσχευσης καρδιάς, και μάλιστα σε μια περίεργη υπόθεση στην Καλιφόρνια, ένας άνδρας που κατηγορείτο για φόνο, υπερασπίστηκε τον εαυτό του, έχοντας ως επιχείρημα ότι το θύμα του δεν ήταν νεκρό, καθώς η καρδιά του συνέχιζε να κτυπά στο σώμα κάποιου λήπτη!

Σήμερα οι γιατροί συνήθως μιλούν για «εγκεφαλικό θάνατο» ή «βιολογικό θάνατο». Ένας άνθρωπος θεωρείται νεκρός, όταν η ηλεκτρική δραστηριότητα σε όλο τον εγκέφαλο σταματήσει, αν και αυτό μπορεί να επαναπροσδιοριστεί ιατρικά στο μέλλον. Ακόμα και αν είναι έτσι, η Βίβλος δίνει έναν ορισμό που όλοι ξέρουμε ότι είναι ακριβής. Στην Παλαιά Διαθήκη διαβάζουμε ότι  η γυναίκα του Ιακώβ, η Ραχήλ, «τη στιγμή που έβγαινε η ψυχή της, γιατί τελικά πέθανε» (ΝΜΒ) (Γένεσις 35:18), ενώ στην Καινή Διαθήκη διαβάζουμε για τον Ιησού Χριστό ότι, όταν πέθαινε «παρέδωσε το πνεύμα» (Κατά Ιωάννη 19:30). Σε άλλο σημείο, η ίδια κατάσταση γίνεται γνωστή ως διαχωρισμός του σώματος από την ψυχή, καθώς «το σώμα είναι νεκρό χωρίς την ψυχή» (Επιστολή Ιακώβου2:26). Χωρίς το πνεύμα το ανθρώπινο σώμα είναι πτώμα.

Πού βρίσκεται το σώμα;

Ο διαχωρισμός μεταξύ σώματος και πνεύματος σημαίνει ότι μπορούμε να απαντήσουμε στο ερώτημα, «Πού πηγαίνουμε απ’ εδώ;» Θα εστιάσουμε πρώτα τι συμβαίνει στο ανθρώπινο σώμα μετά το θάνατο, και η απάντηση είναι αρκετά απλή. Στις περισσότερες κοινωνίες-κουλτούρες ακολουθεί μια τελετουργία ταφής. Η ταφή συνήθως είναι συγκεκριμένη και ευρέως γνωστή. Σε κάποιες όμως περιπτώσεις, όταν το πρόσωπο είναι διάσημο,  μπορεί να χρησιμοποιηθεί κρύπτη, μνημείο, μαυσωλείο, όπως, π.χ., είναι το Taj Mahal στην Ινδία ή οι Πυραμίδες στην  Αίγυπτο. Σε άλλους πολιτισμούς το πτώμα αφήνεται βορά στα ζώα και στα πουλιά. Μια άλλη επιλογή είναι η ταφή στη θάλασσα, όπως επίσης και στο διάστημα…

Όποια μέθοδος και αν επιλεγεί, επιβεβαιώνει ό,τι ο Θεός είπε στον πρώτο άνθρωπο του πλανήτη μας: «Χώμα είσαι, και στο χώμα θα επιστρέψεις» (ΝΜΒ) (Γένεσις 3:19). Αυτό από μόνο του φωτίζει την αρχική δημιουργία του ανθρώπου, καθώς η Βίβλος μας λέει ότι «…τότε ο Κύριος ο Θεός έπλασε τον άνθρωπο από το χώμα της γης και φύσηξε μέσα στα ρουθούνια του πνοή ζωής» (Γένεσις 2:7). «΄Ετσι έγινε ο άνθρωπος ζωντανό ον» (ΝΜΒ). Αυτό μας λέει ότι ο άνθρωπος δεν είναι το αποτέλεσμα της εξέλιξης εκατομμυρίων χρόνων, αλλά προέρχεται απευθείας από τη γη,  χωρίς την ενδιάμεση διαδοχή (εναλλαγή) κατώτερων πλασμάτων, καθώς με το θάνατο, το σώμα του ανθρώπου επιστρέφει στην αρχική του κατάσταση. Με άλλα λόγια, τα σώματά μας είναι βιοδιασπώμενα, (biodegradation = βιοδιάσπαση: η διαδικασία δια της οποίας οι οργανικές ουσίες διασπώνται από τα ένζυμα που παράγονται από ζωντανούς οργανισμούς) ή αλλιώς, στη διάλεκτο των Πουριτανών, γινόμαστε «τροφή των σκουληκιών». Ο Πήτερ Λιούις είπε σωστά το εξής: «Ο ίδιος ο θάνατος θα επιστρέψει τον άνθρωπο στο χώμα από το οποίο δημιουργήθηκε, παρ’ ότι δεν πλάστηκε για να πεθάνει».

‘Ασχετα με τη μέθοδο που επιλέγουμε, συμπεριφερόμαστε με μεγάλο σεβασμό στο νεκρό σώμα του αγαπημένου μας προσώπου. Ακόμα και μετά την ταφή, το φυσικό μας ένστικτο μάς οδηγεί να πιστεύουμε πως ό,τι απέμεινε από το σώμα είναι σημαντικό. Τον Μάιο του 1990, μια μεγάλη Βρετανική εφημερίδα ασχολήθηκε με την ιστορία του Άρθουρ Στρέιντζ, ο οποίος ως νέος είχε παίξει ποδόσφαιρο στην τοπική ομάδα της πόλης του Ντόρτσεστερ Τάουν και παρέμεινε πιστός οπαδός της για πολλά χρόνια μετά την απόσυρσή του από τα γήπεδα.

Μετά το θάνατό και την καύση του η οικογένειά του σεβάστηκε την επιθυμία του οι στάχτες του σώματός του να σκορπιστούν στο κέντρο του γηπέδου της ομάδας, όπου έπαιζε. Κάποια χρόνια αργότερα οι ιδιοκτήτες ενός σούπερ μάρκετ αγόρασαν το γήπεδο και η ομάδα μεταφέρθηκε σε άλλη τοποθεσία. Αυτή η πώληση έφερε τεράστια κέρδη για την ομάδα, αλλά καθώς η ανακατασκευή του εκεί χώρου ξεκινούσε, οι οικογένειες του Άρθουρ Στρέιντζ και άλλων οπαδών, των οποίων οι στάχτες είχαν σκορπιστεί στο γήπεδο αγωνιούσαν για την ακριβή τοποθεσία, όπου έπεσαν οι στάχτες. Τελικά ένα μέρος του χόρτου του αρχικού γηπέδου αφαιρέθηκε και μεταφέρθηκε στο κέντρο (σέντρα) τουκαινούριου. ΄Υστερα από την τελετή αφιέρωσης, ο ιερέας της ομάδας είπε στους δημοσιογράφους: «Αυτό που ήθελαν οι συγγενείς του Στρέιντζ και των άλλων ήταν τα προσφιλή τους να μην είναι κάτω από το ταμείο του σούπερ μάρκετ».

Αυτό μας τονίζει κάτι που είναι πολύ ζωτικό, δηλ. να κατανοήσουμε τη διδασκαλία της Βίβλου ότι ο «θάνατος» ποτέ δεν σημαίνει «τέλος». Οποτεδήποτε η Βίβλος μιλά για το θάνατο, εννοεί αποχωρισμό, όχι τερματισμό ή τέλος. Ο Φράνσις Σέϊφερ μιλώντας για τη στιγμή που ένας άνθρωπος προσεγγίζει το τέλος της ζωής του, λέει: «Παρατηρήστε έναν άνθρωπο καθώς πεθαίνει. Πέντε λεπτά αργότερα συνεχίζει να υπάρχει. Δεν υπάρχει κάτι που να σταματά την ύπαρξη του ανθρώπου. Αυτός συνεχίζει να υπάρχει. Δεν παύει να είναι ανθρώπινη ύπαρξη. Δεν έχασε πράγματα που φυσικά είχε ως άνθρωπος. Δεν αλλάζει αυτόματα σε ζώο ή σε μηχανή. Αυτό το έζησα κατά ένα πολύ προσωπικό τρόπο τον Ιούλιο του 1990, σε ένα νοσοκομείο. Η ηλικιωμένη μητριά μου μόλις είχε κάνει μια πολύ σοβαρή εγχείρηση και κατά τα φαινόμενα έφτασε στο τέλος της επίγειας ζωής της. Καθώς κρατούσα το χέρι της και προσευχόμουν γι’ αυτήν, ανταλλάξαμε λίγες λέξεις μεταξύ μας (οι τελευταίες της ήταν: «Αγαπώ εσένα και τον Ιησού Χριστό») και έπειτα άφησε την τελευταία πνοή της. Ωστόσο αυτό δεν σημαίνει ότι δεν υπήρχε πλέον. Ο άνθρωπος δεν είναι απλά ένα σώμα χωρίς ψυχή ή ψυχή χωρίς σώμα, αλλά είναι σώμα και ψυχή μαζί. Στην περίπτωση της μητριάς μου αυτά τα δύο χωρίστηκαν. Το άψυχο σώμα της δεν ήταν απόδειξη ότι είχε εκμηδενιστεί. Τίποτε δε  θα μπορούσε πιο καθαρά να αποδείξει ότι ο θάνατος δεν είναι το τέλος αλλά ένας αποχωρισμός – ο αποχωρισμός της ψυχής από το σώμα».

Πού είναι η ψυχή;

Αφού έχουμε ήδη απαντήσει στο απλό ερώτημα, «Πού πηγαίνει το σώμα από εδώ;» πρέπει προφανώς να απαντήσουμε και σε ένα άλλο ερώτημα, «Πού πηγαίνει η ψυχή από εδώ;» Υπάρχουν πολλές απόψεις στο συγκεκριμένο ερώτημα, και μια από τις πιο δημοφιλείς  λέει ότι μετά το θάνατο η ψυχή «κοιμάται», τουλάχιστον μέχρι μια μελλοντική ημερομηνία, μια άποψη που επικρατεί ακόμα και μεταξύ μειονοτικών παρεκκλησιαστικών δογμάτων, που αξιώνουν ότι αποτελούν μέρος της Χριστιανικής Εκκλησίας. Φαίνεται η άποψη αυτή να προσφέρει κάποια  παρηγοριά σ’ αυτούς που πενθούν για τα αγαπητά τους. Δεν τολμούμε όμως να δώσουμε μια απάντηση, η οποία στηρίζεται μόνο και κυρίως στα συναισθήματά μας. Και πάλι πρέπει να στηριχτούμε μόνο στη Βίβλο, προκειμένου να λάβουμε τη σωστή απάντηση στο παραπάνω ερώτημα.

Όταν στρέψουμε την προσοχή μας στη Βίβλο, βρίσκουμε ότι οι ψυχές όσων έχουν πεθάνει παραμένουν ζωντανές και έχουν συνείδηση σε μια –όπως τη λένε οι θεολόγοι- «ενδιάμεση κατάσταση». Η Βίβλος συγκεκριμένα αναφέρεται στους νεκρούς ως εκείνοι που «κοιμήθηκαν τον ύπνο τους» (Ψαλμός 76:5). Παρόμοια γλώσσα χρησιμοποιείται περίπου 40 φορές στην Παλαιά Διαθήκη. Υπάρχουν παρόμοιες αναφορές και στην Καινή Διαθήκη, συμπεριλαμβανομένης της μαρτυρίας του πρωτομάρτυρα Στέφανου. Καθώς οι εχθροί του Ευαγγελίου που κήρυττε  τον λιθοβολούσαν μέχρι θανάτου, τα τελευταία λόγια του ήταν: «Κύριε, μην τους λογαριάσεις την αμαρτία αυτή. Και έπειτα κοιμήθηκε» (Πράξεις 7:60)

Με την πρώτη ματιά, οι παραπάνω αναφορές φαίνεται να εννοούν «ύπνο ψυχής», αλλά υπάρχουν δυνατά  επιχειρήματα που εναντιώνονται σε κάτι τέτοιο. Το πρώτο είναι η διδασκαλία της Βίβλου, που εξηγεί ότι αυτό που «κοιμάται», όταν κάποιος πεθαίνει, είναι το πρόσωπο, από την άποψη ότι δεν είναι πλέον σε θέση να συμμετέχει σε ενσυνείδητες καθημερινές δραστηριότητες. Αυτή η απουσία της συνειδητής δραστηριότητας μοιάζει μ’ εκείνο που συμβαίνει, όταν κοιμόμαστε το βράδυ (ή οποιαδήποτε άλλη στιγμή  της ημέρας). Η περιγραφή ταιριάζει απόλυτα στο τι πραγματικά συμβαίνει κατά το θάνατο. Είναι πάρα πολύ σημαντικό να καταλάβουμε ότι η χρήση του «ύπνου» ως ένα συνώνυμο του θανάτου συνιστά μια συμβολική γλώσσα και όχι μια θεολογική θέση. Ένας νεκρός άνθρωπος δίνει την εντύπωση ότι κοιμάται και υπάρχουν φορές που για λίγα δευτερόλεπτα, είναι δύσκολο να κάνεις τη διάκριση.  Λίγες στιγμές μετά το θάνατο της μητριάς μου, οι νοσοκόμες ήρθαν να την αλλάξουν θέση, για να την κάνουν να νιώσει πιο άνετα και χρειάστηκαν κάποια λεπτά, για να συνειδητοποιήσουν ότι είχε πεθάνει.

Δεύτερον, η Βίβλος διδάσκει με συνέπεια ότι η ψυχή έχει συναίσθηση και μετά το θάνατο. Αυτό φαίνεται ξεκάθαρα σε μια ιστορία που είπε ο Ιησούς σχετικά με δύο άντρες, που η ζωή τους ήταν πολύ διαφορετική. Ο πρώτος ήταν ένας πλούσιος αλλά άθεος. Όταν πέθανε, θάφτηκε και «βασανιζόταν» στον «Άδη» (Κατά Λουκά 16:23). Ο δεύτερος ήταν φτωχός, αλλά προφανώς ήταν θεοσεβής και όταν «πέθανε, τον μετέφεραν οι άγγελοι στην αγκαλιά του Αβραάμ» (Κατά Λουκά 16:19-31). Ο «Άδης» ξεκάθαρα σημαίνει έναν τόπο τιμωρίας για τους ασεβείς, ενώ ο Αβραάμ αναγνωρίζεται παγκόσμια από τους πιστούς ως ο «πατέρας όλων εκείνων που πιστεύουν» (Προς Ρωμαίους 4:11). Η φράση «αγκαλιά του Αβραάμ» δεν χρησιμοποιείται πουθενά άλλού στη Βίβλο, και προφανώς συμβολίζει ένα μέρος μεγάλης μακαριότητας.

Δεν είναι ανάγκη να εξετάσουμε τις λεπτομέρειες και τη σημασία της ιστορίας αυτής. Για το συγκεκριμένο όμως θέμα που μελετάμε αξίζει να παρατηρήσουμε ότι ένα μεγάλο μέρος της αφήγησης αναφέρεται στον πλούσιο που βλέπει και μιλάει. Καθώς το σώμα του είχε θαφτεί και ως εκ τούτου κείτεται κάτω από τη γη, η γλώσσα είναι προφανές ότι είναι μεταφορική και σχετίζεται με την ψυχή του, που έχει συναίσθηση καθώς ήταν σε θέση να νιώσει τον πόνο των βασάνων που περνούσε. Είναι αδύνατο να αρνηθούμε ότι και οι δύο, ο πλούσιος (στον Άδη) και ο φτωχός Λάζαρος (στην αγκαλιά του Αβραάμ) ήταν «ζωντανοί», παρόλο που σ’ αυτό  το στάδιο, τα σώματά τους κείτονταν στους επίγειους τάφους.

Μια άλλη περικοπή από τη Βίβλο που τονίζει τη συνείδηση και συναίσθηση των πεθαμένων, με ένα πιο θετικό τρόπο, είναι η συζήτηση του Ιησού με τους Σαδδουκαίους, μέλη ιερατικής μερίδας που δεν πίστευαν στη μετά θάνατο ζωή και στην ανάσταση των νεκρών. Ο Ιησούς τους παρέθεσε μια περικοπή από την Παλαιά Διαθήκη, όπου ο Θεός είπε στον Μωυσή: «Εγώ είμαι ο Θεός του Αβραάμ, και του Ισαάκ και του Ιακώβ». Και πρόσθεσε «Ο Θεός δεν είναι Θεός νεκρών, αλλά ζωντανών» (Κατά Μάρκον 12:26-27). Καθώς μιλούσε ο Χριστός, τα σώματα των τριών πατριαρχών είχαν ήδη αποσυντεθεί σε τάφους στη Χεβρώνα, περίπου 30 χλμ νοτίως.

Πρέπει να συνοψίσουμε αυτή την σημαντική ενότητα, προτού προχωρήσουμε. Οποιεσδήποτε διακρίσεις και αν κάνουμε εμείς για κοινωνικούς ή άλλους λόγους, η Βίβλος διαιρεί την ανθρωπότητα σε δύο ομάδες, χρησιμοποιώντας διάφορα ονόματα, όπως «δίκαιος» (Προς Ρωμαίους 1:17) και «άδικοι» (Β’ Επιστολή Πέτρου 2:9). Αν διαβάζαμε όλη τη Βίβλο, θα ανακαλύπταμε ότι οι «δίκαιοι» είναι εκείνοι που έχουν μια ζωντανή σχέση με τον Θεό και επιζητούν να Τον υπηρετούν και να Τον υπακούν. Αντίθετα οι «άδικοι» είναι εκείνοι που, αν και εξωτερικά μπορεί να είναι θρησκευόμενοι, στην πραγματικότητα δεν έχουν μια τέτοια σχέση με τον Θεό. Μετά το θάνατο οι ψυχές των δικαίων βρίσκονται στην «αγκαλιά του Αβραάμ» ή, όπως αναφέρεται αλλού στη Βίβλο, στον «Παράδεισο», που είναι ένας τόπος αφάνταστης μακαριότητας (Κατά Λουκά 23:43). Οι ψυχές των ασεβών είναι στον Άδη, όπου «τους κρατά υπόδικους ως την ημέρα της κρίσης για να τιμωρηθούν» (Β’ Πέτρου 2:9). Αναλύοντας σε βάθος κανείς το βιβλικό νόημα των παραπάνω λέξεων, καταλαβαίνει ότι οι δίκαιοι δεν είναι στον Παράδεισο ακόμα και ότι οι άδικοι δεν είναι ακόμα στην Κόλαση. Θα μπορούσαμε να δώσουμε ένα παράδειγμα, λέγοντας ότι οι δίκαιοι είναι στο παλάτι, αναμένοντας να εισέλθουν στην αίθουσα του θρόνου, ενώ οι άδικοι είναι στη φυλακή, περιμένοντας την τελική καταδίκη τους. Αλλά προτού φθάσουν και οι δύο στον τελικό προορισμό τους, ένα πραγματικά σημαντικό γεγονός θα λάβει χώρα – κάτι που  θα επηρεάσει και τους ζωντανούς ανθρώπους στη γη.

Η Δεύτερη ‘Ελευση – Η ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ ΤΟΥ

Από όλες τις βιβλικές διδασκαλίες, υπάρχει μία που συχνά παρεξηγείται από τους χριστιανούς και πολλές φορές εμπαίζεται από τους άπιστους: Η επιστροφή του Κυρίου Ιησού Χριστού στη γη, γνωστή και ως Δεύτερη ‘Ελευση.

Δεν είναι τόσο δύσκολο να δει κανείς γιατί δίνεται τέτοια κακή εντύπωση στους άπιστους. Πρώτον, η ιδέα ότι ένας άνθρωπος, είχε πεθάνει και θάφτηκε πριν 2000 χρόνια, ξαφνικά θα επανεμφανιστεί, προφανώς από το διάστημα μοιάζει περισσότερο με επιστημονική φαντασία, παρά κάτι άλλο που να λαμβάνεται σοβαρά υπόψη. Δεύτερον, πολλές αιρέσεις έχουν μιλήσει για το «τέλος του κόσμου» και έπλασαν σενάρια που περιλαμβάνουν την Δεύτερη ΄Ελευση του Χριστού, αλλά πολλοί άνθρωποι είναι καχύποπτοι σ’ αυτές τις «θρησκείες του περιθωρίου».

Επίσης έχουν γίνει πολλές εσφαλμένες υποθέσεις σχετικά με τη χρονική στιγμή του τέλους του κόσμου. Υπήρχε μεγάλος ενθουσιασμός καθώς πλησίαζε το έτος 1000 μ.Χ. (ιδιαίτερα για εκείνους που φαντάζονταν ότι ο Θεός θα διάλεγε στρογγυλούς αριθμούς!). Για άλλους λόγους εσφαλμένα σημαδεύτηκε  το 1260 μ.Χ.

Ένας Ρωμαιοκαθολικός ιερέας έγραψε ένα βιβλίο προφητεύοντας ότι το τέλος του κόσμου θα ήταν το 1847.  Οι «Μάρτυρες του Ιεχωβά» έπεσαν έξω στις προβλέψεις  τους, τουλάχιστον τέσσερις φορές, το 1874, 1914, 1915 και 1975. Το 1988 ο Έντγκαρ Ουάισναντ από το Αρκάνσας των ΗΠΑ εξέδωσε ένα βιβλίο που κατέγραφε 88 λόγους για τους οποίους ο Ιησούς Χριστός θα επέστρεφε το 1988 στις 11, 12 ή 13 Σεπτεμβρίου. Καθώς το 2000 πλησίαζε, πολλές ομάδες άρχισαν πάλι να εστιάζουν «στους έσχατους καιρούς». Μέσα σ’ αυτούς ήταν και 82 μέλη της διαβόητης αίρεσης Davidians (Δαβιδιστές),  που σκοτώθηκαν κοντά στο Ουάκο του Τέξας κατά τη διάρκεια συμπλοκής με αστυνομικούς.

Η Βίβλος δίνει μια εντελώς διαφορετική εικόνα. ΄Οσον αφορά το μέλλον της ιστορίας του κόσμου, τίποτε δεν τονίζεται πιο συχνά και  εμφατικά από την Δεύτερη ΄Ελευση του Χριστού. Αναφέρεται όχι λιγότερο από 300 φορές μόνο στην Καινή Διαθήκη, δηλ.  μία φορά σε κάθε 13 εδάφια από τον Ματθαίο μέχρι την Αποκάλυψη.

Η μεγάλη υπόσχεση της Δεύτερης ΄Ελευσης του Χριστού είναι διάχυτη σε όλη την Καινή Διαθήκη, και κάθε συγγραφέας κάνει αναφορά σ’ αυτή, ποτέ όμως ως μια υπόθεση  αλλά ως μια βεβαιότητα.

Ο απόστολος Παύλος γράφει:  «Γιατί ο ίδιος ο Κύριος θα κατέβει από τον ουρανό την ώρα που θα ακουστεί το πρόσταγμα, η φωνή του αρχαγγέλου και η σάλπιγγα του Θεού» (Α’ Θεσσαλονικείς 4:16). ÂÂÂ Ο Ιάκωβος γράφει για τον «ερχομό του Κυρίου» (5:7). Ο Πέτρος δίνει έμφαση στη βεβαιότητά της, λέγοντας στους αναγνώστες του: «Άλλωστε, τη δύναμηκαι την παρουσία του Κυρίου μας Ιησού Χριστού στον κόσμο δε σας την γνωστοποιήσαμε ακολουθώντας μύθους επιδέξια επινοημένους, αλλά αφού υπήρξαμε αυτόπτες μάρτυρες της μεγαλοπρέπειάς του» (Β’ Πέτρου 1:16). Χρησιμοποιώντας έναν από τους αγαπημένους Του τίτλους για να περιγράψει τον εαυτό του –«Υιός του ανθρώπου» – ο Ιησούς διαβεβαίωσε τους ακόλουθούς Του: «Γιατί ο Γιος του ανθρώπου πρόκειται να έρθει με τη δόξα του Πατέρα του μαζί με τους αγγέλους του» (Ματθαίος 16:27). Σε μια άλλη περίπτωση είπε στον αρχιερέα, που ήταν ένας από τους εχθρούς Του:  «Τότε ο Ιησούς είπε: «Και θα δείτε το Γιο του Ανθρώπου να κάθεται στα δεξιά του Παντοδύναμου και να έρχεται ανάμεσα στις νεφέλες τ’ ουρανού» (Μάρκος 14:62). Αλλού προειδοποίησε τους επικριτές Του: «΄Οποιος ντραπεί για μένα και τη διδαχή μου, γι’ αυτόν θα ντραπεί και ο Γιος του Ανθρώπου,  όταν έρθει με τη δόξα τη δική του, του πατέρα και των αγίων αγγέλων» (Λουκάς 9:26)

Ακόμα και μεταξύ  αυτών που πιστεύουν στη Βίβλο υπάρχει   μεγάλη σύγχυση σχετικά με το ακριβές νόημα  συγκεκριμένων γεγονότων που θα λάβουν χώρα εκείνο τον καιρό, και αμέτρητα βιβλία γράφηκαν για να «αποδείξουν» τη μία άποψη ή την άλλη, αλλά αυτά δεν έχουν να κάνουν με το ερώτημά μας. Υπάρχουν τρία ακριβώς σημεία στα οποία πρέπει να είμαστε ξεκάθαροι πριν προχωρήσουμε.

Το πρώτο είναι ότι ο Ιησούς Χριστός θα επιστρέψει ξαφνικά και απρόσμενα, κάτι που ο ίδιος ο Ιησούς το έκανε ξεκάθαρο με μια σειρά ζωντανών παραδειγμάτων.  Είπε ότι η Δεύτερη ΄Ελευσή Του θα είναι «σαν την αστραπή που βγαίνει από την ανατολή και φαίνεται ως τη δύση» (Κατά Ματθαίο 24:27) και σαν «τον κλέφτη που εισβάλλει μέσα στο σπίτι τη νύκτα» (Κατά Ματθαίο 24:43).  Θα ξεκινήσει όπως  μια οποιαδήποτε μέρα, με τους  ανθρώπους «να τρώνε, θα πίνουν, να παντρεύονται  και να παντρεύουν» (Ματθαίος 24:38).

Θα είναι μια μέρα, κατά την οποία θα λάβουν χώρα αμέτρητες γεννήσεις, γάμοι αλλά και θάνατοι. Κάποιοι άνθρωποι θα ερωτεύονται και άλλοι θα χωρίζουν. Άλλοι θα πάρουν προαγωγή και άλλοι θα βγούνε στη σύνταξη. Κάποιοι θα μπουν στο νοσοκομείο και άλλοι θα βγουν, για κάποιους στο γραφείο θα είναι μια μέρα «μία από τα ίδια», ενώ για άλλους θα είναι μια μέρα γεμάτη ενθουσιασμό. Μ’ άλλα λόγια, όλα θα είναι τα ίδια, όπως  πάντα.

Το δεύτερο, μια οποιαδήποτε υπόθεση ή εικασία σχετικά με το χρονικό σημείο της Δεύτερης ΄Ελευσης Του είναι ανεδαφική και ανόητη,  γιατί ο ίδιος ο Ιησούς είπε: «Κι όσο για την ημέρα εκείνη και την ώρα, κανένας δεν την ξέρει» (Κατά Μάρκον 13:32). Γι’ αυτό και πρέπει να είμαστε ιδιαίτερα προσεκτικοί απέναντι σ’ εκείνους που ισχυρίζονται ότι γνωρίζουν πότε ακριβώς  ο Ιησούς Χριστός  θα επιστρέψει στη γη.

Το τρίτο, όταν συμβεί, «…κάθε μάτι θα Τον δει» (Αποκάλυψις 1:7) . Πολλοί άνθρωποι που θα ζουν τότε, θα συγκλονιστούν και θα θαυμάσουν την ΄Ελευσή Του. Κανείς δεν θα αμφιβάλλει γι’ αυτήν. Η Επιστροφή  του Ιησού στη γη δεν θα είναι όπως την πρώτη φορά,  ως ένα  βρέφος που γεννήθηκε σε μια μικρή πόλη της Μέσης Ανατολής και που οδήγησε στην αρχή του Χριστιανισμού που, σταδιακά εξαπλώθηκε σε όλο τον κόσμο δια μέσου των αιώνων. Αντίθετα, θα είναι παγκόσμια και άμεση, κάτι που θα ξεπεράσει όλα τα γεγονότα σε χώρο και σε χρόνο, κάτι που όμοιό του δεν έχει ξαναγίνει. Θα είναι δυναμικό, δραματικό και αποφασιστικό γεγονός, καθώς θα οδηγήσει την ανθρωπότητα στον τελικό προορισμό της.

Θα είναι δύσκολο να πούμε κάτι καλύτερο  απ’ αυτό που είπε ο C.S.Lewis για τη Δεύτερη ΄Ελευση του Χριστού: «Αναρωτιέμαι αν οι άνθρωποι που ζητούν από τον Θεό να παρέμβει ανοικτά και άμεσα στον κόσμο μας, αντιλαμβάνονται κάπως  πώς θα είναι αυτό,  όταν ο Θεός το κάνει! Ο Θεός θα έρθει οπωσδήποτε.  ΄Οταν συμβεί αυτό, θα είναι το τέλος του κόσμου. Όταν ο Δημιουργός κάνει την εμφάνισή Του στη σκηνή,  τότε το έργο έχει τελειώσει. Γιατί εκείνη η στιγμή θα είναι τόσο συγκλονιστική,  που θα προκαλέσει αισθήματα ακαταμάχητης αγάπης ή φοβερού  τρόμου σε κάθε πλάσμα της γης. Τότε θα είναι πολύ αργά να διαλέξουμε στρατόπεδο… Θα είναι η ώρα που θα ανακαλύψουμε ποιο στρατόπεδο διαλέξαμε πραγματικά».

ΕΠΑΝΑΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ – ΟΛΟΚΛΗΡΟΙ ΠΑΛΙ

Τώρα, βέβαια, μπορεί να διερωτάστε: «Τι σχέση έχουν όλα αυτά με το δικό μου μέλλον; Τι θα μου συμβεί,  όταν ο Ιησούς Χριστός ξανάρθει στη γη;» Η απάντηση εξαρτάται από τη στάση σου απέναντι στον Θεό, όταν συμβεί η Δεύτερη ΄Ελευση, είτε είσαι ζωντανός είτε νεκρός εκείνη τη χρονική στιγμή. Την ημέρα που ο Ιησούς θα επιστρέψει στη γη, δισεκατομμύρια άνθρωποι προφανώς θα έχουν πεθάνει, ενώ επίσης, δισεκατομμύρια άνθρωποι θα είναι ζωντανοί και θα συνεχίζουν τις  καθημερινές  τους ενασχολήσεις. Η Δεύτερη ΄Ελευση θα αλλάξει ριζικά τα πράγματα τόσο για τους ζωντανούς όσο και για τους νεκρούς.

Όσον αφορά στους νεκρούς, τα σώματά τους θα αναστηθούν. Σύμφωνα με τη  Βίβλο, όταν ο Ιησούς επιστρέψει «…όλοι εκείνοι που είναι μέσα στα μνήματα θ’ ακούσουν τη φωνή του και θα βγουν…» (Κατά Ιωάννη 5:28-29). ΄Ασχετα με την κατάσταση που βρίσκονται τα σώματα ή πόσο έχουν αποσυντεθεί, οπωσδήποτε κανένα σώμα δεν έχειεκμηδενιστεί. Στη Δεύτερη ΄Ελευση όλα θα επανέλθουν στη ζωή. 

Μερικοί θα ρωτήσουν: «Μα είναι αυτό δυνατό; Τι θα συμβεί με αυτούς που χάθηκαν στις θάλασσες, παρασύρθηκαν από τυφώνες, θάφτηκαν κάτω από αμμοθύελλες ή χιονοθύελλες, διαμελίστηκαν στον αέρα ή εξαϋλώθηκαν από τις ατομικές βόμβες στη Χιροσίμα και στο Ναγκασάκι; Τι θα γίνει με εκείνους που έχασαν μέλη του σώματός τους χρόνια πριν πεθάνουν ή με εκείνους που έκαναν μεταμόσχευση οργάνων; Πώς μπορούν όλα αυτά να εναρμονιστούν με την ιδέα ότι τα σώματα των ανθρώπων  όχι μόνο θα ολοκληρωθούν, αλλά θα ενωθούν με  τις ψυχές τους,  ώστε να αποτελέσουν για άλλη μια φορά ολοκληρωμένα ανθρώπινα όντα;» Ο σύγχρονος Βρετανός ιεροκήρυκας Τζων Μπέντον με ευκολία δείχνει ότι αυτές οι ερωτήσεις προδίδουν άγνοια της δύναμης και του σκοπού του Θεού. Αφού εξηγεί ότι ένας δάσκαλος μπορεί να γράψει στον μαυροπίνακα, έπειτα να σβήσει αυτά που έγραψε και έπειτα να ξαναγράψει τις ίδιες λέξεις ή τα σχέδια,    ο Μπέντον προσθέτει ότι «ο Θεός είναι ικανός να ανασυνθέσει τη δέσμη των γενετικών και ψυχικών πληροφοριών που υπάρχουν μέσα μας και να μας ξαναζωγραφίσει στον μαυροπίνακα της ζωής  μετά το θάνατό μας».

Ο άνθρωπος είναι μια ένωση «σώματος και ψυχής» (Ματθαίος 10:28), και μόνο με αυτή την ενότητα ο άνθρωπος είναι  ολοκληρωμένο ανθρώπινο ον. Ο θάνατος προκαλεί ένα προσωρινό διαχωρισμό μεταξύ σώματος και ψυχής,  αλλά στη Δεύτερη ΄Ελευση αυτός ο διαχωρισμός θα πάψει και οι ψυχές με τα σώματα θα επανενωθούν, ώστε όλοι εκείνοι που πέθαναν θα ξαναζήσουν ως  ολοκληρωμένα ανθρώπινα όντα. Αυτό σημαίνει ότι μπορεί οι άνθρωποι να είναι «νεκροί και θαμμένοι», ουσιαστικά όμως δεν είναι «νεκροί και χαμένοι». Αντιθέτως, «πρόκειται  να γίνει ανάσταση των νεκρών, και των δίκαιων και των αδίκων»Â  σχεδιασμένο για τον αιώνιο προορισμό του. (Πράξεις 24:15). Από εκεί και ύστερα ο καθένας θα έχει αναστημένο σώμα, αναγνωρίσιμο όπως στη γη, αλλά όχι ακριβώς ίδιο με εκείνο. Γιατί το νέο σώμα είναι

Χωρίς να εξηγεί επακριβώς πώς θα γίνει αυτό (και πώς θα μπορούσαμε να το κατανοήσουμε;) η Βίβλος λέει ότι καθώς «δίκαιοι» και «άδικοι» μαζί θα «επαναδημιουργηθούν»,  αυτό που θα συμβεί μετά είναι κάτι πολύ διαφορετικό. Οι ψυχές των απίστων θα φύγουν από το «κελί των καταδικασμένων» του Άδη και θα επανενωθούν με τα σώματά τους, προκειμένου να αντιμετωπίσουν το Δημιουργό τους για  να λάβουν την τελική φοβερή  καταδίκη τους. Οι δε ψυχές των πιστών  θα επανενωθούν με τα σώματά τους και θα σταθούν ενώπιον του Θεού, όχι για να καταδικαστούν, αλλά για να εισέλθουν  σε μια πληρέστερη εμπειρία της ένδοξης παρουσίας του Θεού από αυτήν που απήλαυσαν στον Παράδεισο.

Η Βίβλος ακόμη  μας λέει τι θα συμβεί σε εκείνους που θα ζούνε ακόμη στη γη, όταν επιστρέψει ο Ιησούς Χριστός. Ο Ίδιος το θέτει ως εξής: «Τότε, δύο άνθρωποι θα βρίσκονται στο χωράφι, ο ένας απ’ αυτούς θα παραληφθεί και ο άλλος θα εγκαταλειφθεί. Δύο γυναίκες θα αλέθουν στο μύλο, η μια θα παραληφθεί και η άλλη θα εγκαταλειφθεί» (Κατά Ματθαίον 24:40-41). Σε μια άλλη περίπτωση λέει: «Σας λέω πως τη νύχτα εκείνη θα κοιμούνται δύο μέσα σ’ ένα κρεβάτι, ο ένας θα παραληφθεί κι ο άλλος θα εγκαταλειφθεί» (Κατά Λουκά 17:34).

Οι θεολόγοι διαφωνούν εδώ και πολλούς αιώνες πάνω στο ακριβές νόημα των παραπάνω λόγων, αλλά κανείς δεν μπορεί να αμφισβητήσει ότι οι λέξεις «παραληφθεί» και «εγκαταλειφθεί» τονίζουν άλλη μια φορά τη μεγάλη διάκριση και το διαχωρισμό μεταξύ πιστών και απίστων. Όσον αφορά εκείνους που έχουν πεθάνει πριν να επιστρέψει ο Ιησούς Χριστός και αυτούς που θα είναι ακόμη στη ζωή, αμφότεροι,  πιστοί και άπιστοι, θα έχουν τελικά αλλαγμένα σώματα και ως  ολοκληρωμένα πρόσωπα θα καταλήξουν σε έναν από τους δύο τελικούς προορισμούς, ο ένας εκ των οποίων θα είναι ένδοξος, και ο άλλος ακόμη φοβερότερος χειρότερος από ό,τι μπορούν να εκφράσουν τα λόγια.

Όλα αυτά που είδαμε παραπάνω  μας οδηγούν στο σημείο να εστιάσουμε την προσοχή μας στο αναπόφευκτο γεγονός ότι ο Θεός θα «κρίνει ζωντανούς και νεκρούς» (Β’ Τιμοθέου 4:1). Τίποτα, ακόμη και ο θάνατος, δεν μπορεί να μας προστατέψει από του να σταθούμε σώμα και ψυχή, μπροστά στον Πλάστη και Κριτή μας. Η Βίβλος λέει ότι «είναι καθορισμένο για τους ανθρώπους μια φορά να πεθάνουν και μετά να κριθούν» (Εβραίους 9:27). Θα έρθει σίγουρα η στιγμή που «ο καθένας μας για τον εαυτό του θα δώσει λόγο στον Θεό» (Ρωμαίους 14:12).

Ο Κριτής

Ερχόμαστε τώρα αντιμέτωποι με ένα γεγονός που ξεπερνά τη φαντασία μας και δεν πρέπει να το υποβιβάσουμε σε εικασίες και υποθέσεις, επειδή η Βίβλος μάς προϊδεάζει για το τι πρόκειται να συμβεί, όταν συναντήσουμε τον «Κριτή όλης της γης» (ΝΜΒ) (Γένεσις 18:25). Τα βασικά γεγονότα είναι τόσο βέβαια, ώστε η Βίβλος ονομάζει την ανάσταση των νεκρών και την αιώνια κρίση «βασική αρχική διδασκαλία» (Εβραίους 6:1). Μας λέει επίσης ότι,  ενώ «ο Θεός είναι ο Κριτής» (Ψαλμός 75:7), η τελική κρίση της ανθρωπότητας θα εκτελεστεί από τον Θεό Υιό, τον Κύριο Ιησού Χριστό. Ο Ιησούς έδωσε εντολή στους μαθητές Του: «…να κηρύξουμε στον λαό, και να δώσουμε μαρτυρία, ότι αυτός είναι ο ορισμένος από τον Θεό κριτής ζωντανών και νεκρών»Â  «…πρέπει όλοι να εμφανιστούμε μπροστά στο βήμα του Χριστού» (Β’ Κορινθίους 5:10). Εκείνος που θα ενεργήσει από μέρους της Θεότητας και θα εκφέρει κρίση πάνω μας, δεν είναι ένα πνεύμα αόρατο και χωρίς συναίσθημα αλλά Κάποιος  που γνωρίζει από προσωπική εμπειρία, ως άνθρωπος όλα τα λάθη, τα προβλήματα, τις ανασφάλειες, τις δοκιμασίες και τους πειρασμούς που αντιμετωπίζει ο άνθρωπος στη γη.  (Πράξεις 10:42). Και αλλού η Βίβλος διακηρύττει:

Τότε τι θα συμβεί την ημέρα της τελικής κρίσης; Πρώτα πρέπει να κατανοήσουμε μερικές αλήθειες σχετικά με τον Θεό, τον Κριτή.

Το πρώτο σημείο είναι η απόλυτη τελειότητά Του, κάτι στο οποίο η Βίβλος επιμένει σ’ όλα τα βιβλία της. Διαβάζουμε ότι «…άγιος Κύριος ο Θεός ημών…» (Ψαλμός 99:9). Και «…ο Θεός είναι φως και σ’ αυτόν δεν υπάρχει κανένα σκοτάδι» (Α’ Ιωάννου 1:5). Η τέλεια αγιότητα είναι εκείνο που κάνει τον Θεό ξεχωριστό από οποιαδήποτε άλλη ύπαρξη. Αυτό σημαίνει ότι κάθε απόφαση που λαμβάνει είναι σωστή, δίκαιη, τέλεια και εγγυάται ότι «…πρόκειται να κρίνει την οικουμένη με δικαιοσύνη…» (Πράξεις 17:31).

Δεύτερον, είναι η Παντογνωσία Του. ΄Εχει πλήρη και τέλεια γνώση των πάντων.  Γνωρίζει οτιδήποτε αφορά τη ζωή μας. Δε γνωρίζει μόνο ό,τι φαίνεται εξωτερικά, αλλά μπορεί να ξέρει ανά πάσα στιγμή τι λέμε και τι σκεφτόμαστε. Η Βίβλος λέει ότι είναι «τέλειος κατά την γνώσιν» (Ιώβ 36:4) και ότι «…κανένα κτίσμα δεν είναι αφανές μπροστά του, αλλ’ είναι όλα γυμνά και εκτεθειμένα στα μάτια του, προς τον οποίο έχουμε να δώσουμε λόγο» (Εβραίους 4:13). Δε θα υπάρξουν «κρυμμένα μυστικά» εκείνη την ημέρα, καθώς ο Κύριος «θα φέρει στο φως τα κρυφά που υπάρχουν στο σκοτάδι, και θα φανερώσει τις βουλές των καρδιών…» (Α’ Κορινθίους 4:5). Όταν η Βίβλος μάς λέει ότι «…πρέπει όλοι να εμφανιστούμε μπροστά στο βήμα του Χριστού…» (Β’ Κορινθίους 5:10),  δε σημαίνει απλώς ότι θα είμαστε εκεί.  Να «εμφανιστούμε» σημαίνει να αποκαλυφθούμε  με τα αληθινά μας χρώματα, χωρίς τη δυνατότητα να αποπροσανατολίσουμε ή να παραπλανήσουμε τον Δίκαιο Κριτή.

Τρίτον, ο Θεός χαρακτηρίζεται από τη δίκαιη οργή Του. Δε μπορούμε να μιλούμε με ελαφρότητα για την αντίθεση του Θεού σε κάθε είδος αμαρτίας. Οποιαδήποτε άποψη για τον Θεό που επικεντρώνεται μόνο στην αγάπη, το έλεος και την αγαθότητα Του, αποσιωπά εκείνο για το οποίο κατ’ επανάληψη η Βίβλος μιλά. Γιατί η οργή του Θεού για την αμαρτία αναφέρεται περισσότερο από καθετί άλλο στη Βίβλο. Είναι κεντρικό κομμάτι του βιβλικού  πάζλ.

Ο θεολόγος R.C.Sproul είπε σωστά ότι «ένας Θεός αγάπης που δεν  έχει οργή για την αμαρτία δεν είναι Θεός. Είναι ένα είδωλο που κατασκευάσαμε  εμείς από πέτρα».  Η Βίβλος ονομάζει ειδικά την ημέρα της κρίσης, «…ημέρα της οργής και της αποκάλυψης της δικαιοκρισίας του Θεού» (Ρωμαίους 2:5). Η οργή του Θεού είναι έκφραση της τέλειας δικαιοσύνης Του.

ΟΙ ΚΡΙΝΟΜΕΝΟΙ

Έχοντας υπόψη μας τις παραπάνω αλήθειες σχετικά με Εκείνον, «…ο οποίος πρόκειται να κρίνει ζωντανούς και νεκρούς» (Β’ Τιμοθέου 4:1), πρέπει να ρίξουμε μια ειλικρινή ματιά σε τρεις αλήθειες που η Βίβλος μάς λέει, για εκείνους που πρόκειται να κριθούν – δηλαδή τον καθένα από εμάς.

Πρώτα απ’ όλα είμαστε σε μια τρομερή  ηθική και πνευματική κατάσταση. Αυτή συνοψίζεται στη φράση: «…όλοι αμάρτησαν και στερούνται τη δόξα τού Θεού…»Â  να προχωρήσουμε παραπέρα, αν δεν διασαφηνίσουμε τι σημαίνει αυτό και ποια σημασία θα έχει την ημέρα της τελικής κρίσης. (Ρωμαίους 3:23). Δεν τολμούμε

Θα βοηθούσε να ξεκινούσαμε με το δεύτερο τμήμα αυτού του εδαφίου, που μας λέει ότι «στερούμαστε τη δόξα του Θεού». Όπως έχουμε ήδη πει, ο άνθρωπος αποτέλεσε το αποκορύφωμα της Δημιουργίας και ως τέτοιος αποκάλυψε τη δόξα του Θεού σε μεγαλύτερο βαθμό από οποιοδήποτε άλλο από τα δημιουργήματά Του. Το γεγονός αυτό τονίζεται από τον απόστολο Παύλο, που αποδίδει στον άντρα το χαρακτηρισμό της «…εικόνας και δόξας του Θεού…» (Α΄ Κορινθίους 11:7).  Η γνωστή Σύντομη Κατήχηση του Γουεστμίνστερ ως πρώτη ερώτηση έχει: «Ποιος είναι ο πρώτιστος σκοπός του ανθρώπου;». Και η απάντηση είναι, «ο πρώτιστος σκοπός του ανθρώπου είναι να δοξάζει τον Θεό και να Τον απολαμβάνει για πάντα». Για κάποιο χρονικό διάστημα οι προπάτορές μας δόξαζαν τον Θεό, δείχνοντάς τέλεια υπακοή στο θέλημά Του, με αποτέλεσμα να απολαμβάνουν μια τέλεια σχέση μαζί Του. Στο τρίτο όμως κεφάλαιο του βιβλίου της Γένεσης πληροφορούμαστε ότι αποφάσισαν να αποτινάξουν την εξουσία του Θεού και να ακολουθήσουν το δικό τους δρόμο. Τη στιγμή εκείνη φάνηκαν κατώτεροι της δόξας του Θεού και από τότε όλοι οι φυσικοί απόγονοί τους ακολουθούν τον ίδιο δρόμο. Ακόμα και αν κάναμε το καλύτερό μας, θα υστερούσαμε από τον αρχικό σκοπό μας για τον οποίον πλαστήκαμε, που  είναι να αντανακλούμε τη δόξα του Θεού στη ζωή μας.

Γιατί συμβαίνει αυτό; Τι μας οδήγησε σ’ αυτήν την κατάσταση; Τρεις λέξεις μας δίνουν την απάντηση : «΄Ολοι έχουμε αμαρτήσει». Το να αποκαλέσει κανείς κάποιον αμαρτωλό εκφράζει απόρριψη και άρνηση, επειδή όλοι θέλουμε να νομίζουν οι άλλοι το καλύτερο για μας. Ποια όμως είναι η αλήθεια; Πάρε τις Δέκα Εντολές, τις οποίες ακόμη και οι άνθρωποι που ποτέ δεν έχουν μελετήσει τη Βίβλο, τις θεωρούν ως το γνώμονα και το κριτήριο του Θεού για την ανθρώπινη συμπεριφορά. Πώς όμως θα μας μετρούσαν μ’ αυτές; Οι περισσότεροι άνθρωποι βλέπουν την αμαρτία μόνο υπό το πρίσμα της έκτης και έβδομης εντολής, «…μη φονεύσεις, μη μοιχεύσεις…» (Έξοδος 20:13-14). Σχεδόν όλοι μπορούν να πουν ότι έχουν τηρήσει την πρώτη από τις παραπάνω εντολές και πολλοί μπορούν να ισχυριστούν ότι τήρησαν και τη δεύτερη. Μια τέτοια όμως ανταπόκριση δείχνει ότι έχουμε παρερμηνεύσει τη σημασία των εντολών αυτών. Η Βίβλος όμως μας λέει ότι ο Νόμος του Θεού δεν είναι μόνο «άγιος, δίκαιος και αγαθός», αντανακλώντας τη θεϊκή φύση, αλλά είναι και «πνευματικός» (Ρωμαίους 7/13,14).

Ο Ιησούς το έκανε ξεκάθαρο αυτό λέγοντας ότι η αναίτια οργή, η περιφρόνηση  και η δολοφονία του χαρακτήρα του άλλου είναι στην ουσία φόνος που διαπράττεται στην καρδιά (Ματθαίος 5/22). Εκφράστηκε επίσης κατηγορηματικά σε σχέση με τη μοιχεία ότι «…καθένας που κοιτάζει μια γυναίκα για να την επιθυμήσει, διέπραξε ήδη μοιχεία μέσα στην καρδιά του…» (Ματθαίος 5:28). Ο Θεός είναι «καρδιογνώστης» (Πράξεις 15:8) και από τη δική Του οπτική γωνία, ακόμη και μια ανήθικη σκέψη είναι τόσο αμαρτωλή όσο και η πράξη της μοιχείας.

Η σωστή κατανόηση των ανωτέρω δύο εντολών είναι αρκετά επαναστατική. Υπάρχει όμως και μια άλλη που προχωράει ακόμη περισσότερο. Όταν κάποιος ρώτησε τον Ιησού «ποια  είναι η σπουδαιότερη εντολή», Εκείνος απάντησε: «Ο Κύριος ο Θεός μας είναι ένας Κύριος. Και θα αγαπάς τον Κύριο τον Θεό σου με όλη την καρδιά σου, και με όλη την ψυχή σου, και με όλη τη διάνοιά σου, και με όλη τη δύναμή σου», αυτή είναι η πρώτη εντολή».«Θα αγαπάς τον πλησίον σου σαν τον εαυτό σου» (Μάρκος 12:29-31).  Όπως μπορούμε εύκολα να διαπιστώσουμε διαβάζοντας τις Δέκα Εντολές που βρίσκονται στην ΄Εξοδο 20/1-17, η παραπάνω ήταν και η σπουδαιότερη αφού συνόψιζε τις τέσσερις πρώτες που αφορούν τη σχέση μας με τον Θεό και τις έξι τελευταίες που αφορούν τη σχέση μας με τους άλλους ανθρώπους. Μπορεί κανείς να πει με ειλικρίνεια ότι έχει τηρήσει τις Εντολές; Εσύ μπορείς; Έχουμε αγαπήσει τον Θεό με όλη μας την καρδιά, το νου, την ψυχή και τη δύναμη; Και αν αυτή είναι η μεγαλύτερη εντολή, τότε δεν είμαστε ένοχοι της μεγαλύτερης αμαρτίας; Η δεύτερη εντολή του Χριστού είναι εξίσου ενδιαφέρουσα. Μήπως μπορούμε να πούμε ότι συμπεριφερόμαστε πάντα στους άλλους ανθρώπους με το ίδιο ενδιαφέρον και την ίδια προσοχή με την οποία φροντίζουμε τον εαυτό μας; Αν όχι, τότε δεν είναι αλήθεια ότι παραβιάσαμε  και τις τελευταίες έξι εντολές; Και δεύτερη όμοια μ’ αυτή είναι:

Στο ίδιο συμπέρασμα θα μπορούσαμε να καταλήξουμε, αν λάβουμε υπόψη μας το δέκατο εδάφιο του δευτέρου κεφαλαίου της επιστολής του  Ιακώβου: «…΄Οποιος φυλάξει ολόκληρο τον νόμο, φταίξει όμως σε ένα, έγινε ένοχος σε όλα». Ο νόμος του Θεού δεν είναι ένα τεστ εξετάσεων στο οποίο μπορούμε να απαντήσουμε συνολικά σε πέντε ή έξι ερωτήσεις για να το «περάσουμε», ούτε μοιάζει με σωρό από πέτρες που, αν αφαιρέσεις μια, κανένας δεν θα το προσέξει.  Αντιθέτως μοιάζει περισσότερο με έναν υαλοπίνακα, που ακόμη και ένα μικρό ράγισμα  τον καταστρέφει. Θα μπορούσαμε να χρησιμοποιήσουμε και άλλες παρομοιώσεις για να καταλήξουμε στο ίδιο συμπέρασμα: αν ένας κρίκος σε μία αλυσίδα σπάσει, τότε ολόκληρη η αλυσίδα έχει σπάσει. Ένα τρύπημα από καρφί καταστρέφει ολόκληρη τη ρόδα. Ένα κόψιμο στο καλώδιο του τηλεφώνου καταστρέφει την επικοινωνία.   Η Βίβλος μάς προειδοποιεί ότι, «αν πούμε ότι δεν έχουμε αμαρτία, εξαπατούμε τον εαυτό μας και η αλήθεια δεν υπάρχει μέσα μας» (Α’ Ιωάννου 1:8).  Επομένως, αν ισχυριζόμαστε ότι δεν έχουμε αμαρτήσει, τότε προσθέτουμε μία ακόμη αμαρτία σ’ αυτές που ήδη έχουμε κάνει μέχρι τώρα.

Δεύτερον, και για να τονίσουμε τα όσα είπαμε παραπάνω, η δική μας προσπάθεια να δικαιωθούμε ενώπιόν Του δεν μπορεί να φέρει κανένα αποτέλεσμα, επειδή, «…όσοι είναι από έργα του νόμου, είναι κάτω από κατάρα· επειδή είναι γραμμένο: “Επικατάρατος καθένας που δεν εμμένει σε όλα τα γραμμένα μέσα στο βιβλίο του νόμου, ώστε να τα πράξει”» (Γαλάτες 3:10). Αν επαναπαυόμαστε στις δικές μας προσπάθειες να συμφιλιωθούμε με τον Θεό, τότε σίγουρα θα αποτύχουμε, επειδή ο Θεός απαιτεί ολοκληρωτική και όχι μερική υπακοή – και ποιος μπορεί να ισχυριστεί ότι «Εκαθάρισα την καρδίαν μου, είμαι καθαρός από των αμαρτιών μου;» (Παροιμίες 20:9).  Εσύ μπορείς;

Αν η βαθμολογία που πρέπει να «πιάσει» κανείς για να περάσει σε μία εξέταση είναι 75 %, τότε εκείνος που βαθμολογήθηκε με 70 % δεν διαφέρει από εκείνον που δεν κατάφερε να βαθμολογηθεί ούτε με 50 %. Γιατί  και οι δύο απέτυχαν. Ένας οδηγός μοτοσικλέτας που παραβίασε το όριο ταχύτητας, δεν θα αθωωθεί, επειδή φορούσε κράνος, ούτε ένας έμπορος ναρκωτικών θα κριθεί αθώος, επειδή δεν έχει ληστέψει ποτέ κάποια τράπεζα. Η Βίβλος μάς προειδοποιεί και πάλι: «…δεν ανακηρύσσεται δίκαιος ο άνθρωπος από τα έργα τού νόμου»Â  Ο Νόμος του Θεού αποκαλύπτει την αμαρτία, αλλά δεν μπορεί να κάνει κάτι για να την εξαλείψει. Μας καταδικάζει, αλλά δε  μας θεραπεύει. Εκθέτει τις αδυναμίες μας αλλά δεν μας συγχωρεί. Σωστά είπε ο John Stott, ο μεγάλος Άγγλος ιεροκήρυκας και συγγραφέας: «Ο νόμος δεν μπορεί να μας σώσει, διότι δεν μπορούμε να τον τηρήσουμε εξολοκλήρου και δεν μπορούμε να τον τηρήσουμε εξολοκλήρου εξαιτίας της αμαρτίας που κατοικεί μέσα μας». (Γαλάτες 2:16).

Τρίτον, με τη δική μας δύναμη δεν μπορούμε να αποφύγουμε την οργή του Θεού. Στην προς Ρωμαίους επιστολή διαβάζουμε: «όσοι, όμως, είναι της σάρκας δεν μπορούν να αρέσουν στον Θεό» (Ρωμαίους 8/8). Το να είναι κανείς της «σάρκας» σημαίνει ότι ο εαυτός του είναι η κυρίαρχη  δύναμη που τον ελέγχει. Κάποιος που είναι της σάρκας μπορεί βέβαια να κάνει πράγματα που είναι «καλά», αλλά δεν τα κάνει    για  να ευχαριστήσει τον Θεό ή επειδή ο Θεός τα ζήτησε. ΄Οσο κάνουμε εκείνο που θέλουμε (γιατί έτσι μας αρέσει, γιατί τα χρήματα είναι δικά μας, η ζωή είναι δική μας, ο χρόνος είναι δικός μας…), τοποθετούμε τον εαυτό μας στη θέση του Θεού και έτσι δεν μπορούμε να κερδίσουμε τη δική Του επιδοκιμασία. Ενδέχεται να ευχαριστούμε άλλους ανθρώπους, όπως τον εργοδότη μας, την οικογένειά μας ή τους φίλους μας, αλλά εφόσον η ζωή μας κυριαρχείται από την αμαρτωλή μας εγωκεντρική φύση,  τότε ποτέ δε θα ικανοποιήσουμε τον Θεό, είτε σ’ αυτή τη ζωή είτε την ημέρα εκείνη της κρίσης.

ΤΟ ΑΛΛΟ ΜΕΡΟΣ

Έχουμε ήδη δει ότι η Βίβλος διαιρεί την ανθρωπότητα σε «δικαίους» και σε «άδικους», δηλαδή τους πιστούς και τους μη πιστούς. Ο δικός μας προορισμός την ημέρα της κρίσης θα εξαρτηθεί από την κατηγορία στην οποία ανήκουμε. Η Βίβλος όμως μας βεβαιώνει ότι «…δεν υπάρχει δίκαιος ούτε ένας» (Ρωμαίους 3:10). Αυτό σημαίνει ότι από τη φύση μας είμαστε επαναστάτες, ακατάλληλοι να σταθούμε μπροστά σε έναν άγιο και δίκαιο Θεό. Όσο και αν προσπαθούμε να δικαιώσουμε ή να δικαιολογήσουμε τον εαυτό μας ή να υπερασπιστούμε την υπόληψή μας, είμαστε ένοχοι υπό το φως του Νόμου, ενώπιον του Δημιουργού. Και αν δεν υπάρξει μια εκπληκτική μεσολάβηση, είμαστε καταδικασμένοι να ακούσουμε τα τρομερά λόγια: «…πηγαίνετε από μένα, οι καταραμένοι, στην αιώνια φωτιά, που είναι ετοιμασμένη για τον διάβολο και για τους αγγέλους του» και «θα αναχωρήσουν αυτοί σε κόλαση αιώνια»Â  (Ματθαίος 25:41,46). Η σημαντική λέξη της Βίβλου γι’ αυτό   είναι  «κόλαση».

Επειδή η βιβλική εικόνα είναι τόσο φρικιαστική, ώστε πολλοί    άνθρωποι προσπαθούν να μη χρησιμοποιούν τη λέξη «κόλαση» επιπόλαια και απρόσεκτα και ενοχλούνται όταν γίνεται αυτό. Κάποιοι άλλοι δεν έχουν τέτοιους ενδοιασμούς, αλλά τη χρησιμοποιούν για να περιγράψουν άσχημες καταστάσεις, όπως, π.χ., μετά από ένα τρομερό ατύχημα, λένε ότι «ήταν κόλαση το ατύχημα» ή για  να περιγράψουν μια άσχημη κατάσταση στο σπίτι ή κάπου αλλού,  λένε ότι ήταν πραγματική κόλαση κ.ο.κ.  Η λέξη χρησιμοποιείται με τη μεταφορική της σημασία κυρίως,  ώστε πολλοί πλέον αγνοούν την αρχική της σημασία,  ενώ κάποιοι άλλοι που αναφέρονται με χαρά στον ουρανό, χαρακτηρίζουν την κόλαση ως «τον άλλο τόπο», υποβιβάζοντάς την ως έναν τόπο εναλλακτικό.  

Στο πέρασμα των αιώνων οι καλλιτέχνες, οι συγγραφείς και οι ζωγράφοι έχουν απεικονίσει με το δικό τους τρόπο ο καθένας τρομερές εικόνες της κόλασης, έτσι όπως οι ίδιοι την φαντάστηκαν. Πώς περιγράφει όμως η Βίβλος την κόλαση; Οι περισσότερες αναφορές στην κόλαση, ως τον τελικό προορισμό των «άδικων», καταγράφονται στην Καινή Διαθήκη. Είναι εκπληκτικό ότι ο Ιησούς μίλησε περισσότερο σχετικά με την κρίση και την κόλαση παρά για οποιοδήποτε άλλο θέμα και ότι πάνω από τις μισές από τις συνολικά σαράντα παραβολές που είπε,  σχετίζονται με την τελική κρίση. Μερικοί, προσπαθώντας ν’ αποφύγουν το θέμα, ισχυρίζονται ότι γι’ αυτούς η ιδέα του Χριστιανισμού  είναι η Επί του ΄Ορους Ομιλία. Κι όμως    και στην Ομιλία αυτή ο Ιησούς προειδοποίησε τους ανθρώπους για τη «γέενα της φωτιάς» (Ματθαίος 5:22, 29) και για την ανάγκη να επιστρέψει κανείς από το δρόμο «που οδηγεί στην απώλεια» (Ματθαίος 7:13). Δεν μπορεί κανείς να διαβάζει τα όσα ο Ιησούς δίδαξε στην ομιλία Του αυτή και να μη δει ότι  η κόλαση δεν είναι δημιούργημα θρησκευτικής  φαντασίας ή κάποια μυθοπλασία αλλά μια τρομερή πραγματικότητα. Από όλες τις απεικονίσεις που χρησιμοποιεί η Καινή Διαθήκη  για να μας περιγράψει επαρκώς την κόλαση, καλό είναι να εστιάσουμε σε έξι:

Πρώτον, μοιάζει με σκουπιδότοπο. Στην εποχή της  Καινής Διαθήκης η κοιλάδα του Εννόμ (Ι.Ναυή 15:8), στα βορειοανατολικά της Ιερουσαλήμ αποτελούσε τη χωματερή της πόλης, στην οποία στοιβάζονταν όλα  τα σκουπίδια  και τα απορρίμματα. Αργότερα, τα πτώματα ανθρώπων και ζώων στέλνονταν εκεί για να σαπίσουν  ή για να αποτεφρωθούν από τη φωτιά που πάντα έκαιγε. Η εβραϊκή ονομασία για αυτό το θλιβερό μέρος ήταν Γε Εννόμ, και από αυτήν τη λέξη προέρχεται η λέξη Γέενα που χρησιμοποίησε ο Ιησούς έντεκα φορές, για να χαρακτηρίσει το μέρος στο οποίο είναι προορισμένοι να καταλήξουν οι «άδικοι». 

Δεύτερον, μοιάζει με φυλακή. Στην παραβολή σχετικά με τον υπηρέτη ενός βασιλιά που οδηγήθηκε στη φυλακή για σκληρή και μη συγχωρητική συμπεριφορά, ο Ιησούς προειδοποίησε τους ακροατές του ότι και ο Θεός θα κάνει το ίδιο σ’ εκείνους εκτός αν αλλάξουν τη συμπεριφορά τους (Ματθαίος 18:35). Σε άλλο σημείο ο απόστολος Πέτρος μας λέει ότι ο Θεός ξέρει τους «…άδικους να τους διατηρεί για την ημέρα της κρίσης, ώστε να τιμωρούνται» (Β’ Πέτρου 2:9) και αυτή η φυλακή περιγράφεται ως «αλυσίδες σκότους…» (Β’ Πέτρου 2:9). Είμαστε βέβαιοι ότι η τελική κατάσταση των αδίκων  δεν θα είναι καλύτερη.

Τρίτον, είναι ένα μέρος με απόλυτο σκοτάδι. Ένας από τους συγγραφείς της Παλαιάς Διαθήκης περιγράφει την κόλαση ως «…γη σκότους και σκιάς θανάτου· γη γνοφεράν, ως το σκότος της σκιάς του θανάτου, όπου τάξις δεν είναι, και το φως είναι ως το σκότος» (Ιώβ 10:21-22), ενώ ο Ιησούς προειδοποίησε  τους άδικους ότι θα ριχτούν στο «…σκοτάδι το εξώτερο» (Ματθαίος 8:12). Μιλώντας όχι απλώς για «σκοτάδι» αλλά για το «σκοτάδι το εξώτερο», δηλ. «σκοτάδι πιο βαθύ και απόμακρο»,  ήθελε να τονίσει ότι πρόκειται για κάτι απείρως χειρότερο από οποιαδήποτε πνευματική ή φυσική μορφή σκοταδιού έχουμε ζήσει εδώ πάνω στη γη.

Τέταρτον, ο Ιησούς είπε ότι οι «άδικοι» θα ζουν αιωνίως σε ένα μέρος όπου, «…το σκουλήκι τους δεν πεθαίνει» (Μάρκος 9:48). Η παραπάνω φράση αναφέρεται σε μία εσωτερική τιμωρία που δε θα έχει τέλος. ‘Οσοι καταλήξουν στην κόλαση θα βασανίζονται για πάντα, περισσότερο από οτιδήποτε είχαν στη γη,  εξαιτίας της ένοχης και αμαρτωλής συνείδησής τους που θα είναι ο χειρότερος βασανιστής τους. Θα ανακαλούν συνεχώς κάθε λόγο, πράξη και σκέψη τους που έκαναν στη γη. Αυτά τους καταδίκασαν σε αιώνια τιμωρία, καθώς και το γεγονός ότι θεληματικά επέλεξαν τον τρόπο ζωής τους που τους οδήγησε στην καταδίκη. Ο μεγάλος χριστιανός απολογητής C. S. Lewis το εξέφρασε παραστατικά λέγοντας: «Οι θύρες της κόλασης είναι κλειστές από μέσα».

Πέμπτον, ο Ιησούς είπε για την κόλαση ότι  «εκεί θα είναι το κλάμα και το τρίξιμο των δοντιών…» (Ματθαίος 8:12). Η λέξη «εκεί» είναι εμφατική, εννοώντας «εκείνον τον τόπο». Ο Ιησούς είπε  οποιοδήποτε  «κλάμα και τρίξιμο των δοντιών» έχουμε βιώσει εδώ στη γη δεν μπορεί να συγκριθεί με τίποτα με εκείνο που συμβαίνει στην κόλαση. Πόσα δάκρυα έχουμε χύσει μέχρι τώρα για ανθρώπους που σκοτώθηκαν σε πολέμους, πέθαναν από αρρώστιες ή από αυτοκινητικά ατυχήματα ή ακόμη για διαλυμένους γάμους  ή εξαιτίας οικονομικών προβλημάτων ή κακών οικογενειακών σχέσεων ή μοχθηρών κουτσομπολιών, συκοφαντιών, φτώχειας κατάθλιψης; Δεν υπάρχει τρόπος να τα μετρήσουμε αλλά τα δάκρυα αυτά δεν θα μπορούν να συγκριθούν με αυτά που θα χυθούν «εκεί». Ο ιεροκήρυκας R. Venning, δεν υπερέβαλε όταν έγραψε: «Οι οδύνες και οι πιέσεις απ’ όλες τις αρρώστιες και τα βάσανα που οι άνθρωποι υποφέρουν στη ζωή αυτή δεν είναι παρά ένα τσίμπημα ψύλλου».

Έκτον, η κόλαση μοιάζει με φωτιά, μια εικόνα την οποία χρησιμοποιεί η Βίβλος πάνω από είκοσι φορές. Ορισμένοι από τους συγγραφείς της Παλαιάς Διαθήκης την χαρακτηρίζουν ως «…θειάφι, φωτιά και φλογισμένο  άνεμο…» (ΝΜΒ) (Ψαλμός 11:6), «φωτιά που κατατρώει» (Ησαίας 33:14) και ότι ο θυμός του Θεού «… σαν τη λάβαξεχύνεται…» (Ναούμ 1:6). Δεν μπορούμε να αποβάλλουμε αυτές τις αναφορές ως διδασκαλίες της Παλαιάς Διαθήκης, ούτε ως μη συνάδουσες με τη διδασκαλία του Ιησού στην Καινή Διαθήκη, καθώς εκεί η εικόνα της φωτιάς χρησιμοποιείται ακόμη πιο συχνά. Προειδοποίησε συγκεκριμένους ανθρώπους ότι θα «…είναι ένοχοι στη γέεννα της φωτιάς…» (Ματθαίος 5:22), ενώ αλλού αναφέρθηκε σ’ εκείνους που «…θα τους ρίξουν στο καμίνι της φωτιάς» (Ματθαίος 13:42) και αλλού μιλά για την «…αιώνια φωτιά..» (Ματθαίος 18:8)

Το σύνολο των παραπάνω εικόνων και παρομοιώσεων αν και προκαλεί τρόμο, δεν μπορεί να συγκριθεί σε καμία περίπτωση με κάτι ακόμη πιο τρομακτικό – την παρουσία του Θεού! Οι άνθρωποι θεωρούν ότι οι «άδικοι» θα αποχωριστούν και θα παραμείνουν αιώνια μακριά από τον Θεό αλλά αυτή η αντίληψη έτσι όπως διατυπώνεται, δεν υπάρχει στην πραγματικότητα στη Βίβλο. Αντιθέτως, η Βίβλος μάς λέει ότι ο μεγαλύτερος τρόμος που θα βιώσουν οι «άδικοι» θα είναι ότι θα ατενίζουν τη δόξα, τη μεγαλοπρέπεια, την εξουσία και τη δύναμη του Ιησού που απέρριψαν, όταν ήταν στη γη και ο Οποίος είναι «…φωτιά που κατατρώει..» (Εβραίους 12:29). «Θα βασανιστούν με φωτιά και θειάφι μπροστά στους άγιους αγγέλους και μπροστά στο Αρνίο» (Αποκάλυψη 14:10).  Και καθώς ο όρος «Αρνίο» είναι ένας συνήθης τίτλος του Κυρίου Ιησού Χριστού, του Κριτή όλης της Οικουμένης, επιβεβαιώνεται ότι η παρουσία Του θα είναι μια φοβερή πραγματικότητα για όλους εκείνους που Τον αρνήθηκαν εδώ στη γη. Ο ιεροκήρυκας του 17ου αιώνα John Flavel έγραψε: «Ο χειρότερος τρόμος των φυλακισμένων στην κόλαση προέρχεται από την παρουσία του Αρνίου». Ο Γάλλος φιλόσοφος Jean-Paul Sartre, ο οποίος αν και μεγάλωσε σε χριστιανικούς κύκλους, αργότερα «σταμάτησε να σχετίζεται» με τον Θεό, είπε κάποτε: «Το τελευταίο πράγμα που επιθυμώ είναι να στέκομαι μπροστά στη ματιά ενός Άγιου Θεού».

Αυτή θα είναι και η τρομερή καταδίκη όλων όσων καταλήξουν στην κόλαση. Θα εκτεθούν στην τρομερή φωτιά της δίκαιης οργής του Θεού, που θα ξεσπάσει εναντίον εκείνων που το αξίζει η αμαρτωλότητά τους και το αξιώνει η αγιότητά Του, χωρίς ίχνος από αγάπη, έλεος, αγαθότητα ή ευσπλαχνία, που όλα τα απέρριψαν όσο ήταν στη ζωή και τους προσφέρονταν δωρεάν.

Μια ακόμη όμως πραγματικότητα θα κάνει την κόλαση χειρότερη: εκείνοι που θα καταλήξουν εκεί θα μείνουν για πάντα εκεί. Κατά το πέρασμα των αιώνων πολλοί άνθρωποι έχουν προσπαθήσει να βρουν τρόπους διαφυγής για τους φυλακισμένους της κόλασης. Σ’ αυτές συμπεριλαμβάνονται ο εκμηδενισμός (που θέτει τέρμα σ’ όλα τα παθήματα), η μετενσάρκωση (δηλαδή το να επανέλθει κανείς στη ζωή προκειμένου να βελτιώσει το karma του) κ.ά. Εξετάσαμε  ήδη όλα αυτά και τα ανασκευάσαμε.  Μερικοί πρότειναν ότι η κόλαση είναι ένα «σχολείο τελειοποίησης», δηλ. είναι στην ουσία τόπος καθαρμού των «αδίκων» που τους προετοιμάζει για να εισέλθουν στον ουρανό. Αυτό όμως δεν  έχει καμιά Â βιβλική βάση. Ούτε βέβαια ισχύει το πουργατόριο, μια εφεύρεση του 15ου αιώνα της Καθολικής Εκκλησίας. Αυτό το πολύπλοκο δόγμα καταγράφει πέντε πιθανούς τόπους όπου οι ψυχές των ανθρώπων, μετά το θάνατο, πάνε αμέσως σ’ έναν απ’ αυτούς όπου τιμωρούνται και εξαγνίζονται ωσότου γίνουν κατάλληλες να μεταφερθούν στον ουρανό. Η Βίβλος όμως δε διδάσκει κάτι τέτοιο. Αντίθετα η Βίβλος μιλάει για «…αιώνια φωτιά..»Â  και για «…αιώνια κόλαση..» (Ματθαίος 25:41) και ότι «…θα βασανίζονται ημέρα και νύχτα, στους αιώνες των αιώνων» (Αποκάλυψη 20:10). Ο θεολόγος L. Boettner είπε: «Αν αυτές οι εικόνες δεν μπορούν να μας διδάξουν ότι η τιμωρία των «αδίκων» θα είναι αιώνια, τότε είναι πολύ δύσκολο να το περιγράψει κανείς με την ανθρώπινη γλώσσα». Στην κόλαση δεν υπάρχει ούτε ώρα ή ημέρα ούτε εβδομάδα, μήνας ή έτος. Στην πραγματικότητα ο χρόνος είναι ατέλειωτος. (Ματθαίος 25:41)

Τρόπος διαφυγής

Για όποιον έχει αντιληφθεί το νόημα αυτού του μικρού βιβλίου  μία ερώτηση πρέπει να τον απασχολεί: πώς μπορώ να αποφύγω αυτήν την κατάληξη; Μέσα στις σελίδες της Αγίας Γραφής συναντούμε την ίδια ακριβώς ερώτηση. Και η απάντηση βρίσκεται  μέσα στην ίδια την ερώτηση: «Πώς εμείς θα ξεφύγουμε, αν αμελήσουμε μια τόσο μεγάλη σωτηρία;» (Εβραίους 2:3). Έχουμε ήδη δει την ανάγκη μας να σωθούμε από τα τρομερά δεινά της κόλασης, αλλά τι ακριβώς σημαίνει αυτή η «μεγάλη σωτηρία»;

Αποτελεί ένα μέσο συγχώρησης των αμαρτιών μας και πληρωμής της ποινής για το λογαριασμό μας. Μόνο όμως ο Θεός μπορεί πραγματικά να χαρίσει τη συγχώρηση, καθώς μόνο Εκείνος είναι που έχει προσβληθεί από όλες τις αμαρτίες που διαπράξαμε. Όταν ο Ιωσήφ, που ήταν ένας υψηλόβαθμος αξιωματούχος της Αιγύπτου, προκλήθηκε από τη γυναίκα του αφεντικού του για να διαπράξει μοιχεία μαζί της, διαμαρτυρήθηκε:  «Πώς να πράξω αυτό το μεγάλο κακό και να αμαρτήσω ενάντια στον Θεό;» (Γένεσις 39:9). Όταν ο βασιλιάς του Ισραήλ, ο Δαβίδ, ομολόγησε την αμαρτία του της μοιχείας και του φόνου, είπε κλαίγοντας μπροστά στον Θεό: «…σε σένα μονάχα αμάρτησα» (Ψαλμός 51:4). Στην Καινή Διαθήκη διαβάζουμε ότι, όταν δύο θρησκευόμενοι  υποκριτές, ο Ανανίας και η Σαπφείρα, προσπάθησαν να εξαπατήσουν τους Αποστόλους σχετικά με τη συνεισφορά τους στα οικονομικά της εκκλησίας, άκουσαν την ετυμηγορία: «Δεν είπατε ψέματα σε ανθρώπους αλλά στον Θεο» (Πράξεις 5:4). Κάθε αμαρτία από ένα «αθώο ψεματάκι» μέχρι το φόνο είναι μια πράξη προσβολής ενάντια στον Θεό. Αυτό σημαίνει ότι μόνο ο Θεός μπορεί να συγχωρήσει την αμαρτία και να προσφέρει κάποιον ως αντικαταστάτη ικανό να πληρώσει την ποινή για τις αμαρτίες όλων των ανθρώπων. 

Ο αντικαταστάτης αυτός όμως θα έπρεπε να είναι κάποιος άνθρωπος χωρίς καμία αμαρτία. Αναμάρτητος μεν, ως η ποινή να πληρωθεί όχι για την αμαρτία του ιδίου αλλά για τις αμαρτίες των υπολοίπων, άνθρωπος δε επειδή μόνο στο ανθρώπινο σώμα και την ψυχή μπορούσε να πληρωθεί η διπλή ποινή του φυσικού και πνευματικού θανάτου.

Τα σπουδαιότερα νέα που αποκαλύφτηκαν ποτέ στο ανθρώπινο γένος είναι ότι βρέθηκε τέτοιος αντικαταστάτης! Αυτό είναι και το βασικό μήνυμα της Βίβλου από την πρώτη μέχρι την τελευταία σελίδα, αλλά μπορεί να συμπυκνωθεί και μέσα σε μία φράση: «Επειδή, ο Χριστός, όταν εμείς ήμασταν ακόμα ασθενείς, πέθανε κατά τον ορισμένο καιρό για χάρη των ασεβών» (Ρωμαίους 5:6). «Ο Θεός, όμως, δείχνει τη δική του αγάπη σε μας, επειδή, ενώ εμείς ήμασταν ακόμα αμαρτωλοί, ο Χριστός πέθανε για χάρη μας» (Ρωμαίους 5:8), «Με τούτο φανερώθηκε η αγάπη του Θεού σε μας, επειδή ο Θεός τον Υιό του τον μονογενή απέστειλε στον κόσμο για να ζήσουμε διαμέσου αυτού» (Α’ Ιωάννου 4:9)

Δύο αλήθειες προκύπτουν από τα παραπάνω εδάφια. Η πρώτη είναι ότι ο Ιησούς Χριστός είναι Θεός. Το μήνυμα της Αγίας Γραφής δεν είναι ότι ο Θεός απέστειλε κάποιον τρίτο για να μας απελευθερώσει από τη δύναμη και την ποινή της αμαρτίας, αλλά ότι ο ίδιος έλαβε ανθρώπου μορφή και κατέβηκε στη γη. Ο Ιησούς διακήρυξε ξεκάθαρα ότι είναι   Θεός: «Εγώ και ο Πατέρας είμαστε ένα» (Ιωάννης 10:30), «…Κι όποιος βλέπει εμένα, βλέπει εκείνον που με απέστειλε» (Ιωάννης 12:45). Αλλά και με ολόκληρη τη ζωή Του επιβεβαίωσε τις διακηρύξεις Του. Έζησε «…χωρίς αμαρτία….» (Εβραίους 4:15). Ακόμη και στα δώδεκά Του χρόνια μιλούσε με τέτοια εξουσία, ώστε και έμπειροι θεολόγοι «…έμεναν εκστατικοί από  τη σύνεση και τις απαντήσεις του» (Λουκάς 2:47). Είχε τη δύναμη να θεραπεύσει όσους ανθρώπους έπασχαν «…από διάφορα νοσήματα και από βασανιστικές παθήσεις» (Ματθαίος 4:24). Σε μερικές περιπτώσεις ανέστησε ακόμη και νεκρούς. Και το πιο σημαντικό, είχε τη δύναμη να διαβεβαιώσει ότι «…οι αμαρτίες σου έχουν συγχωρηθεί» (Ματθαίος 9:2) και να πει σε όσους Τον εμπιστεύονταν ότι τους δίνει «…αιώνια ζωή…» (Ιωάννης 10:28). Μόνο ο Θεός μπορεί να απαλείψει την ενοχή της αμαρτίας και να χαρίσει αιώνια ζωή.  Αυτές οι δυο πράξεις τονίζουν με έμφαση την αλήθεια και μας βεβαιώνουν  ότι ο Ιησούς Χριστός είναι Θεός. Η Αγία Γραφή το επιβεβαιώνει ξανά και ξανά, διακηρύσσοντας ότι ο Ιησούς «…  είναι εικόνα του αόρατου Θεού..» (Κολοσσαείς 1:15). Το να αρνηθεί κανείς τη θεϊκή φύση του Ιησού είναι σαν να απορρίπτει της αυθεντικότητα της Βίβλου.

Η άλλη αλήθεια είναι ότι ο Ιησούς έγινε άνθρωπος, συνδυάζοντας την ανθρώπινη με τη θεϊκή φύση και από τότε και στο εξής παραμένει και Θεός και άνθρωπος.  Αν και δεν είχε φυσικό πατέρα, «…γεννήθηκε από γυναίκα…» (Γαλάτες 4:4) και  μεγάλωσε όπως και κάθε άλλο παιδί. Έπρεπε να μάθει να μιλάει, να περπατάει, να γράφει και να ντύνεται. Ένιωσε και ο ίδιος το αίσθημα της δίψας, της πείνας, της κούρασης και της αδυναμίας. Εξέφρασε   αγάπη και   θυμό,  χαρά και  λύπη. Προσευχήθηκε και νήστεψε, μελέτησε τα Γραπτά της Παλαιάς Διαθήκης (τα οποία συχνά μνημόνευε στις συζητήσεις που είχε με άλλους ανθρώπους) και παρακολουθούσε τις λατρευτικές συνάξεις. Επίσης, «…πειράστηκε σε όλα, κατά τη δική μας ομοιότητα…» (Εβραίους 4:15). Και επειδή ως Θεός «…είναι απείραστος κακών…» (Ιάκωβος 1:13), μπορούμε να είμαστε βέβαιοι ότι ο Ιησούς είχε την ίδια ακριβώς φύση με οποιονδήποτε άλλον άνθρωπο στη γη. Μόνο ο Ιησούς, ο οποίος είναι τέλειος Θεός και τέλειος άνθρωπος, μπορεί να μας απελευθερώσει από τα δεινά της κόλασης, γιατί «…ήρθε στον κόσμο για να σώσει τούς αμαρτωλούς» (Α΄ Τιμοθέου 1:15) και «σε κανέναν άλλον δε βρίσκεται η σωτηρία κι ούτε υπάρχει πρόσωπο διαφορετικό απ’ αυτό, δοσμένο κάτω από τον ουρανό μεταξύ των ανθρώπων, μέσω του οποίου να μπορούμε εμείς να σωθούμε» (Πράξεις 4:12). Τι έκανε όμως που οδηγεί στη σωτηρία των ανθρώπων από την κόλαση και στην είσοδό τους στον ουρανό; Η απάντηση της Βίβλου στο παραπάνω ερώτημα είναι ότι με τη ζωή και το θάνατό Του εκπλήρωσε όλες τις απαιτήσεις του νόμου του Θεού για λογαριασμό όλων των ανθρώπων.

Πρώτον, έζησε μία τέλεια ζωή σύμφωνα με τις απαιτήσεις του νόμου Θεού. Ποτέ δεν σκέφτηκε, είπε ή έκανε κάτι που δεν ήταν απολύτως σύμφωνο με το τέλειο θέλημα του Θεού. Είχε τη δύναμη να πει: «…Κάνω πάντοτε τα αρεστά σ’ αυτόν» (Ιωάννης 8:29). Μάλιστα κάποιος από τους μαθητές Του, που πέρασε τρία χρόνια  μαζί Του ομολόγησε ότι «δεν έκανε αμαρτία ούτε βρέθηκε δόλος στο στόμα του» (Α’ Πέτρου 2:22). Ένας ακόμη συγγραφέας της Καινής Διαθήκης τονίζει το σημείο αυτό λέγοντας ότι μόνο ο Ιησούς ήταν «όσιος, άκακος, αμόλυντος, ξεχωρισμένος από τους αμαρτωλούς» (Εβραίους 7:26). Τον χαρακτήριζαν όλες οι αρετές  και ήταν απαλλαγμένος από οποιαδήποτε αδυναμία. Έζησε μία τέλεια ζωή για  να ευαρεστήσει τον Θεό, ανταποκρινόμενος στις απαιτήσεις ενός Άγιου Θεϊκού Νόμου για λογαριασμό όλων των ανθρώπων.

Δεύτερον, πλήρωσε εξ ολοκλήρου την ποινή που απαιτούσε ο νόμος του Θεού.  Ξανά και ξανά η Βίβλος τονίζει ότι «…ο μισθός τής αμαρτίας είναι θάνατος» (Ρωμαίους 6:23). Ο Ιησούς με το θάνατό Του πλήρωσε αυτόν το «μισθό» πλήρως, μολονότι ο ίδιος δεν είχε ίχνος αμαρτίας στη ζωή Του. Ο θάνατός Του φαντάζει αντίθετος με τη λογική και την ηθική αλλά δεν είναι έτσι. Γιατί διάλεξε ο ίδιος με τη θέλησή Του να πεθάνει όχι για τις δικές Του αμαρτίες αλλά για τις αμαρτίες των άλλων. «Έπαθε μια φορά για πάντα για τις αμαρτίες, ο δίκαιος για χάρη των αδίκων, για να μας φέρει στον Θεό…» (Α’ Πέτρου 3:18). Αυτή  είναι επομένως η πεμπτουσία του Ευαγγελίου. Ο Ιησούς  πέθανε στη θέση  των αμαρτωλών και για χάρη τους.

‘Εγινε υπόλογος για τις αμαρτίες τους σαν να ήταν υπεύθυνος γι’ αυτές και πλήρωσε την τιμωρία που έπρεπε.

Και όχι μόνο πέθανε σωματικά πάνω στο σταυρό, αλλά καθώς πέθαινε αναφώνησε «…Θεέ μου, Θεέ μου, για ποιον σκοπό με εγκατέλειψες;» (Ματθαίος 27:46). Η αγωνία του Ιησού την ύστατη εκείνη στιγμή ξεπερνά το ανθρώπινο μυαλό, καθώς αντιμετώπιζε την τρομερή οργή του Θεού σε όλη της την ένταση παίρνοντας τη θέση των  αμαρτωλών με όλες  τις αμαρτίες που είχαν διαπράξει. Αυτή είναι και η «μεγάλη σωτηρία» που προσφέρει ο Θεός στους ένοχους, χαμένους και αδύναμους αμαρτωλούς και είναι και ο μόνος δρόμος σωτηρίας: «…δεν υπάρχει διαμέσου κανενός άλλου η σωτηρία· επειδή, ούτε άλλο όνομα είναι δοσμένο κάτω από τον ουρανό ανάμεσα στους ανθρώπους, διαμέσου του οποίου πρέπει να σωθούμε» (Πράξεις 4:12)

Αν η Βίβλος τελείωνε στο σημείο αυτό,  προφανώς θα μας συγκινούσε εξαιτίας της τόσο μεγάλης θυσίας, αλλά θα μας δημιουργούσε και το ερώτημα πώς θα μπορούσαμε να επωφεληθούμε απ’ αυτήν. Δεν τελειώνει όμως εδώ η ιστορία! Μετά από τρεις ημέρες (και όπως ακριβώς το είχε προφητέψει) ο Ιησούς αναστήθηκε από τους νεκρούς και μέσα σε μία περίοδο επτά εβδομάδων (πριν αναληφθεί στον ουρανό) συναντήθηκε με εκατοντάδες φίλους και ακολούθους, «…στους οποίους και φανέρωσε τον εαυτό του ζωντανό, μετά το πάθος του, με πολλά τεκμήρια» (Πράξεις 1:3) Οι αποδείξεις για την ανάσταση είναι τόσο πειστικές, ώστε ο Lord Darling, ένας πρώην Αρχιδικαστής της Αγγλίας, έγραψε κάποτε: «Υπάρχουν τέτοιες αποδείξεις, τεκμηριωμένες και λεπτομερείς, ώστε κανένας λογικός δικαστής στον κόσμο δεν θα μπορούσε παρά να βγάλει ετυμηγορία ότι η ιστορία της ανάστασης είναι πέρα για πέρα αληθινή».

Και όχι μόνο ο Ιησούς «…αποδείχθηκε Υιός του Θεού με δύναμη» (Ρωμαίους 1:4), αλλά επιπλέον η ανάστασή Του αποτελεί απόδειξη ότι εκπληρώθηκαν όλες οι απαιτήσεις του Θεού, ικανοποιήθηκε πλήρως η δικαιοσύνη Του και ότι ο άγιος θυμός Του για εκείνους για τους οποίους πέθανε ο Ιησούς, έπαυσε πλέον.

Διαφυγή

Σε κάποιο χρονικό διάστημα κατά την περίοδο της Παλαιάς Διαθήκης, το μήνυμα του Θεού στον Μωυσή ήταν το ακόλουθο: «Διαμαρτύρομαι προς εσάς σήμερον τον ουρανόν και την γην, ότι έθεσα ενώπιόν σας την ζωήν και τον θάνατον, την ευλογίαν και την κατάραν· διά τούτο εκλέξατε την ζωήν, διά να ζήτε …» (Δευτερονόμιον 30:19). Είναι καιρός σήμερα να κάνεις κι εσύ την επιλογή σου και να κάνεις τη σωστή επιλογή!

Ο τελικός σου προορισμός είναι προκαθορισμένος με τον ουρανό και την κόλαση να αποτελούν τις μοναδικές επιλογές. Αν στηρίζεσαι στις δικές σου προσπάθειες, ακόμη και στις θρησκευτικές και πιο ευυπόληπτες είσαι καταδικασμένος να ακούσεις τα τρομερά λόγια: «…πηγαίνετε από μένα, οι καταραμένοι, στην αιώνια φωτιά» (Ματθαίος 25:41) και να εκτεθείς στην οργή του Θεού για πάντα. Υπάρχει όμως εναλλακτική επιλογή. Ο Θεός με τη θαυμάσια χάρη Του έδωσε τη δυνατότητα στους αμαρτωλούς επαναστάτες να επιστρέψουν σ’ Εκείνον και να χαίρονται αιώνια στην ένδοξη δική Του παρουσία. Ο Ιησούς ήρθε στον κόσμο μας, έζησε, πέθανε και αναστήθηκε «για να μας φέρει κοντά στον Θεό», για να απελευθερώσει τους αμαρτωλούς από την ποινή και τη δύναμη της αμαρτίας και τελικά από την παρουσία της. Είναι αδύνατο να περιγράψει κανείς τη χαρά και την αγαλλίαση που θα υπάρχουν στον Ουρανό, όπου «…ούτε πένθος ούτε κραυγή ούτε πόνος δεν θα υπάρχουν πλέον» (Αποκάλυψη 21:4). Είναι πραγματικά αδύνατον να περιγραφούν η δόξα και οι απολαύσεις του Ουρανού, όπου οι δίκαιοι θα χαίρονται συνεχώς την πληρότητα της αγάπης του Θεού. Δεν μπορεί να αμφιβάλλει κανείς ποτέ για τη μεγάλη αγάπη του Θεού για τους αμαρτωλούς. Αυτός «…μακροθυμεί σε μας, μη θέλοντας μερικοί να απολεστούν» (Β’ Πέτρου 3:9). Κι ακόμη μην αμφιβάλλεις για την τέλεια δικαιοσύνη Του, με την οποία θα καταδικάσει όσους απέρριψαν τη δική Του αγάπη.

Μια μόνο ερώτηση απομένει : Πώς θα μπορούσε κανείς να αποφύγει την τιμωρία της Κόλασης και να απολαύσει τη χαρά του Ουρανού; Όλες οι αναφορές της Βίβλου στο θέμα αυτό μπορούν να συνοψιστούν στο εδάφιο : «Επειδή, με τέτοιον τρόπο αγάπησε ο Θεός τον κόσμο, ώστε έδωσε τον Υιό του τον μονογενή, για να μη χαθεί καθένας ο οποίος πιστεύει σ’ αυτόν, αλλά να έχει αιώνια ζωή» (Ιωάννης 3:16). Η λέξη «κλειδί» στο εδάφιο αυτό είναι το ρήμα «πιστεύει». Το να πιστεύεις στον Ιησού δεν σημαίνει απλώς να συμφωνείς ότι ορισμένα πράγματα σχετικά με Εκείνον είναι αληθινά ούτε καν να αποδέχεσαι απλώς ότι ο Ιησούς είναι ο Υιός του Θεού. Πρώτα πρώτα πρέπει να παραδεχτείς ότι είσαι αμαρτωλός και χρειάζεσαι το Σωτήρα, να μετανοήσεις για τις αμαρτίες σου και να αποφασίσεις ότι θα αλλάξεις τρόπο ζωής και στο εξής θα τιμάς τον Θεό και θα υπακούς στο Λόγο Του. Την απόφαση αυτή η Βίβλος την αποκαλεί «μετάνοια» και ο ίδιος ο Ιησούς είπε: «αν δεν μετανοείτε, όλοι… θα απολεστείτε» (Λουκάς 13:5).

Στη συνέχεια θα εμπιστεύεσαι τον Ιησού Χριστό και μόνο Εκείνον, για να σε σώσει από την ενοχή και τις συνέπειες της αμαρτίας σου. Θα αφιερώσεις τον εαυτό σου σ’ Εκείνον και θα πιστέψεις ότι μόνο Εκείνος μπορεί σε απελευθερώσει από την ποινή σου. Δεν υπάρχει άλλος τρόπος διαφυγής από την οργή του Θεού, εκτός από τον Ιησού που υπέμεινε στο Σταυρό την οργή αυτή για λογαριασμό όλων εκείνων που θα Τον εμπιστευτούν. Όποιος αρνηθεί να ανταποκριθεί στο κάλεσμα αυτό «…έχει ήδη κριθεί, επειδή δεν πίστεψε στο όνομα του μονογενή Υιού του Θεού» (Ιωάννης 3:18).

Αυτή είναι  η τρομερή προειδοποίηση. Γι’ αυτό  σε προσκαλώ να ανταποκριθείς προσωπικά στη θαυμαστή αγάπη και χάρη του Ιησού.

Η Βίβλος υπόσχεται ότι «καθένας που θα επικαλεστεί το όνομα του Κυρίου, θα σωθεί»Â  Επικαλέσου το όνομά Του τώρα! Ζήτησέ Του να σου δώσει τη δύναμη να αφήσεις τον αμαρτωλό τρόπο ζωής και να εμπιστευτείς μόνον Εκείνον για την σωτηρία σου,  έχοντας στο μυαλό σου την υπόσχεσή Του ότι «…εκείνος που ακούει τον λόγο μου, και πιστεύει σ’ αυτόν που με απέστειλε, έχει αιώνια ζωή, και σε κρίση δεν έρχεται, αλλά έχει ήδη μεταβεί από τον θάνατο στη ζωή» (Ιωάννης 5:24). (Ρωμαίους 10:13).

Εσύ πού θα πας φεύγοντας από εδώ;

ΠΑΡΑΚΑΤΩ ΠΑΡΑΘΕΤΟΥΜΕ ΤΟΥ ΤΙΤΛΟΥΣ ΤΩΝ ΒΙΒΛΙΩΝ ΤΟΥ JOHNBLANCHARD

Blanchard John

English

• 
  

Anchor Action
by John Blanchard
Softcover, Cassell P L C, ISBN 0304301035 (0-304-30103-5)

• 
  

Banjo Action
by John Blanchard
Softcover, Cassell P L C, ISBN 0304301051 (0-304-30105-1)

More editions of Banjo Action:

o  Banjo Action: Softcover, Cassell P L C, ISBN 030430106X (0-304-30106-X)

o Banjo Action: Softcover, Cassell P L C, ISBN 0304301078 (0-304-30107-8)

• 
  via

The Beatitudes for Today
by John Blanchard
Hardcover, Day One Publications, ISBN 0902548980 (0-902548-98-0)

• 
  via

Can We Rock the Gospel?
by John Blanchard
Softcover, Evangelical Press, ISBN 085234628X (0-85234-628-X)

• 
  

Cassell Reading Development Scheme: Teacher’s Book
by John Blanchard, Joan Tate
Hardcover, Cassell P L C, ISBN 0304301124 (0-304-30112-4)

• 
  

The Complete Gathered Gold
by John Blanchard
Hardcover, Evangelical Press, ISBN 0852346441 (0-85234-644-1)

Does God Believe in Atheists?
by John Blanchard
Hardcover, Evangelical Press, ISBN 0852344600 (0-85234-460-0)

• 
  

Evolution : Fact or Fiction?
by John Blanchard
Hardcover, Evangelical Press, ISBN 0852345305 (0-85234-530-5)

• 
  

Has Science Got Rid of God
by John Blanchard
Softcover, Evangelical Press, ISBN 0852345682 (0-85234-568-2)

• 
  

How to Enjoy Your Bible
by John Blanchard
Hardcover, Evangelical Press, ISBN 0852341822 (0-85234-182-2)

• 
  

Invitation to Live
by John Blanchard
Softcover, Evangelical Press, ISBN 0852342853 (0-85234-285-3)

• 
  via

Is God Past His Sell By Date?
by John Blanchard
Softcover, Evangelical Press, ISBN 0852345003 (0-85234-500-3)

• 
  

Is There Anybody Out There : Popular Christian Apologetics Collection
by John Blanchard
Softcover, Evangelical Press, ISBN 0852346166 (0-85234-616-6)

• 
  

Learning and Living
by John Blanchard
Softcover, Presbyterian & Reformed Pub Co, ISBN 0875529984 (0-87552-998-4)

More editions of Learning and Living:

o Learning and Living: Softcover, Evangelical Press, ISBN 0852342136 (0-85234-213-6)

• 
  

Learning and Living the Christian Life
by John Blanchard, G. R. Harding Wood
Softcover, Carey Publications, ISBN 0854795413 (0-85479-541-3)

• 
  

Luke Comes Alive
by John Blanchard
Softcover, Evangelical Press, ISBN 0852342233 (0-85234-223-3)

• 
  

Man Who Made the Millennium
by John Blanchard
Softcover, Evangelical Press, ISBN 0852344481 (0-85234-448-1)

• 
  via

Meet the Real Jesus
by John Blanchard
Softcover, Evangelical Press, ISBN 0852344996 (0-85234-499-6)

• 
  

More Gathered Gold
by John Blanchard
Softcover, Evangelical Press, ISBN 0852342195 (0-85234-219-5)

• 
  

More Gathered Gold: A Treasury of Quotations for Christmas
by John Blanchard
Hardcover, Evangelical Press, ISBN 0852342187 (0-85234-218-7)

More editions of More Gathered Gold: A Treasury of Quotations for Christmas:

o More Gathered Gold: A Treasury of Quotations for Christmas: Hardcover, Presbyterian & Reformed Pub Co, ISBN 0875527523 (0-87552-752-3)

• 
  

Not Hearers Only: Bible Studies in the Epistle of James
by John Blanchard
Softcover, Little Words, ISBN 0850090326 (0-85009-032-6)

More editions of Not Hearers Only: Bible Studies in the Epistle of James:

o Not Hearers Only: Bible Studies in the Epistle of James: Softcover, Little Words, ISBN 0850090393 (0-85009-039-3)

o Not Hearers Only: Bible Studies in the Epistle of James: Softcover, Little Words, ISBN 0850090458 (0-85009-045-8)

o Not Hearers Only: Bible Studies in the Epistle of James: Softcover, Little Words, ISBN 0850090474 (0-85009-047-4)

• 
  

Out in the Open : A Secondary School English Curriculum
by John Blanchard
Softcover, Cambridge University Press, ISBN 0521312701 (0-521-31270-1)

• 
  

Pop Goes the Gospel
by John Blanchard, Peter Anderson, Derek Cleave
Softcover, Evangelical Press, ISBN 0852341768 (0-85234-176-8)

More editions of Pop Goes the Gospel:

o Pop Goes the Gospel: Softcover, Presbyterian & Reformed Pub Co, ISBN 0875529496 (0-87552-949-6)

o Pop Goes the Gospel: Hardcover, Evangelical Press, ISBN 0852342632 (0-85234-263-2)

• 
  

Read, Mark, Learn
by John Blanchard
Hardcover, Evangelical Press, ISBN 0852342349 (0-85234-234-9)

• 
  

Right With God
by John Blanchard
Softcover, Banner of Truth Trust, The, ISBN 0851510450 (0-85151-045-0)

More editions of Right With God:

o Right With God: Hardcover, Moody Pub, ISBN 0802473571 (0-8024-7357-1)

• 
  

Scotch Rite Masonry Illus
by John Blanchard
Softcover, Kessinger Publishing, LLC, ISBN 0766126250 (0-7661-2625-0)

More editions of Scotch Rite Masonry Illus:

o Scotch Rite Masonry Illus: Softcover, Kessinger Publishing, LLC, ISBN 0766126269 (0-7661-2626-9)

• 
  

Teaching and Targets: Self-Evaluation and School Improvement
by John Blanchard
Softcover, Falmer Pr, ISBN 0415284384 (0-415-28438-4)

• 
  

Training for Triumph
by John Blanchard
Softcover, Evangelical Press, ISBN 0852342748 (0-85234-274-8)

• 
  via

Truth for Life
by John Blanchard
Softcover, Evangelical Press, ISBN 085234225X (0-85234-225-X)

• 
  

Ultimate Questions
by John Blanchard
Softcover, Evangelical Press, ISBN 0852343299 (0-85234-329-9)

More editions of Ultimate Questions:

o Ultimate Questions: Hardcover, Evangelical Press, ISBN 0852345348 (0-85234-534-8)

• 
  

What in the World Is a Christian?
by J. Blanchard
Hardcover, Evangelical Press, ISBN 0852343426 (0-85234-342-6)

More editions of What in the World Is a Christian?:

o What in the World Is a Christian?: Softcover, Zondervan, ISBN 0310201012 (0-310-20101-2)

o What in the World Is a Christian?: Softcover, Evangelical Press, ISBN 0852341679 (0-85234-167-9)

o What in the World Is a Christian?: Softcover, Kingsway Publications, ISBN 0902088785 (0-902088-78-5)

• 
  

Whatever Happened to Hell?
by John Blanchard
Softcover, Evangelical Press, ISBN 0852343035 (0-85234-303-5)

More editions of Whatever Happened to Hell?:

o Whatever Happened to Hell?: Softcover, Crossway Books, ISBN 0891078371 (0-89107-837-1)

• 
  

Where Is God : When Things Go Wrong?
by John Blanchard
Softcover, Evangelical Press, ISBN 0852345909 (0-85234-590-9)

• 
  

Where Was God on September 11?
by John Blanchard
Hardcover, Evangelical Press, ISBN 0852345089 (0-85234-508-9)

• 
  

White and Poor. All 13 of Us
by John Blanchard
Softcover, PublishAmerica, Incorporated, ISBN 1424148898 (1-4241-4889-8)

• 
  via

Why Believe the Bible
by John Blanchard
Softcover, Evangelical Press, ISBN 0852345593 (0-85234-559-3)

• 
  via

Why I Left the Contemporary Christian Music Movement : Confessions of a Former Worship Leader
by Dan Lucarini
Softcover, Evangelical Press, ISBN 0852345178 (0-85234-517-8)

• 
  

Why Y2K?: What the Millennium is Really All About
by John Blanchard
Softcover, Evangelical Press, ISBN 0852344333 (0-85234-433-3)

• 
  

Will the Real Jesus Please Stand Up?
by John Blanchard
Softcover, Evangelical Press, ISBN 0852342586 (0-85234-258-6)

• 
  via

Without Fear or Favor
by John Blanchard
Softcover, PublishAmerica, Incorporated, ISBN 1413776868 (1-4137-7686-8)

Spanish

• 
  via

Aceptado por Dios
by John Blanchard
Softcover, Banner of Truth Trust, The, ISBN 0851514065 (0-85151-406-5)

• 
  via

Ultimas Preguntas
by John Blanchard
Hardcover, Evangelical Press, ISBN 0852342373 (0-85234-237-3)

Chinese

• 
  

Ultimate Questions
by John Blanchard
Softcover, Evangelical Press, ISBN 0852343760 (0-85234-376-0)

More editions of Ultimate Questions:

o Ultimate Questions: Softcover, Evangelical Press, ISBN 0852343779 (0-85234-377-9)

Polish

• 
  

Ultimate Questions
by John Blanchard
Softcover, Evangelical Press, ISBN 085234354X (0-85234-354-X)

Estonian

• 
  

Ultimate Questions
by John Blanchard
Softcover, Evangelical Press, ISBN 0852343221 (0-85234-322-1)