Γράφει ο ΄Ακης Δημητριάδης 

Πρόσφατα η Μαρία Δαμανάκη έκανε δηλώσεις, σχετικά με την Ευρωπαϊκή πολιτική και τις επιπτώσεις της στην ελληνική αλιεία. Για όσους δεν το ξέρουν, η Μαρία Δαμανάκη κατέχει μια πολύ σπουδαία θέση, είναι η Ελληνίδα Επίτροπος στην Ευρωπαϊκή Ένωση, αρμόδια στις «Θαλάσσιες Υποθέσεις και την Αλιεία».

Είπε πολλά και ενδιαφέροντα η κ. Δαμανάκη.

Μερικά από αυτά:

►  Τα ψάρια που τρώμε στην Ελλάδα τα περισσότερα δεν είναι ελληνικά. Τα κάνουμε εισαγωγή από Τουρκία, Ιταλία, Αφρική, Αραβία, Ασία και Νότια Αμερική.

►  Υπάρχουν και ελληνικά, αλλά είναι λίγα (γάβρος, σαρδέλα, μπακαλιάρος, κ.ά.)

►   Πολλά εισαγόμενα τα «βαφτίζουμε» ελληνικά.

►  Τα ψάρια «ελευθέρας βοσκής», ή αλλιώς «άγρια» πελαγίσια, που ξέραμε μέχρι πριν λίγα χρόνια, είναι ελάχιστα και δεν επαρκούν για να καλύψουν τη ζήτηση. Η λύση της ιχθυοκαλλιέργειας (ιχθυοτροφείου) είναι αναγκαστική.

►  Το 1/3 των ψαριών που τρώμε προέρχεται από παράνομη αλιεία. Αυτό σημαίνει τεράστια διαφυγόντα κέρδη για το κράτος, αλόγιστη καταστροφή των ιχθυαποθεμάτων και μεγάλη ζημιά για τους νόμιμους ψαράδες.

►  Στην Ελλάδα η κατάσταση είναι η χειρότερη από ό,τι στις άλλες ευρωπαϊκές χώρες της Μεσογείου. Οι ψαράδες μας δεν εφαρμόζουν τους κανονισμούς.

►  Υπάρχουν χρήματα της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τους Έλληνες ψαράδες, σε προγράμματα που προστατεύουν τη θάλασσα και τα ψάρια, αλλά η κυβέρνησή μας δεν τα αξιοποιεί. Μια τέτοια πρωτοβουλία ονομάζεται Guardians of the Sea και εφαρμόζεται ήδη σε κάποιες ευρωπαϊκές χώρες.

►  Πολλοί παράκτιοι αλιείς ζητούν να χρησιμοποιούν τα καΐκια τους για τουρισμό. Υπάρχουν χρήματα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, για το σκοπό αυτό, αλλά κι εδώ η κυβέρνησή μας αδιαφορεί και δεν τα παίρνει.

►  Πολλοί Έλληνες ψαράδες, βλέποντας ότι οι θάλασσες μας ρήμαξαν και δεν έχουν πλέον ψάρια (σε Κάλυμνο Κορινθιακό Κόλπο, κ.ά.) ζήτησαν κάποια τμήματα της παράκτιας ζώνης να μην ψαρεύονται καθόλου, ποτέ. Να δημιουργηθούν δηλαδή άσυλα για τα ψάρια, ώστε σε δυο-τρία χρόνια να αναπαραχθούν και να γεμίσουν πάλι.

►  Η Ελλάδα έχει γύρω στους 12.000 ψαράδες, οι 10.000 είναι παράκτιοι. Αυτοί που έχουν μηχανότρατες, γριγρί, δεν είναι όλοι μαζί πάνω από 1.000. Η πλειονότητα των ψαράδων μας έχει καΐκια μικρότερα των 12 μέτρων. Την περασμένη δεκαετία τα χρήματα της Ευρωπαϊκής Ένωσης πήγαν κυρίως στα μεγάλα σκάφη και έτσι καταστρέψαμε τις θάλασσές μας.

►  Οι μηχανότρατες κάνουν μεγάλη ζημιά. Επίσης οι παράκτιοι που ψαρεύουν πολλές φορές μέχρι έξω, στα ρηχά, μέχρι την αμμουδιά, με «λαμπούτα» και άλλους παράνομους τρόπους.

►  Στις ιχθυόσκαλες, από όπου προμηθεύονται τα ιχθυοπωλεία,  πουλιούνται ψάρια που απαγορεύονται. Οι Αρχές κάνουν τα στραβά ματιά. Η μεγάλη πληγή που έχουμε στη Μεσόγειο, στην Ελλάδα και στην Ιταλία κυρίως, είναι ακριβώς αυτή: Τρώμε τα μωρά, τον γόνο. Μωρά καλαμαράκια, γόνος γαρίδας. Αυτό πρέπει να τελειώνει γιατί αλλιώς δεν θα δούμε ποτέ ιχθυαποθέματα της προκοπής στη Μεσόγειο. Και πρέπει όλοι να βοηθήσουμε. Οι περίφημοι chef που είναι και στην τηλεόραση, οι ενημερωμένοι πολίτες, τα sites, θα μπορούσαν όλοι να αναλάβουν πρωτοβουλίες για να μην τρώμε γόνο.

►  Το 30% των ψαριών που βγάζουμε – και σε ορισμένα ήδη της αλιείας και το 80% – απορρίπτονται ξανά στη θάλασσα. Ο ψαράς πετάει στη θάλασσα τη μισή ψαριά του. Είναι έγκλημα.

►  Είναι εύκολο πια για τις Αρχές να ελέγξουν με τα δορυφορικά συστήματα ποιος ψαρεύει στις απαγορευμένες περιοχές ή κοντά στις ακτές. Υπάρχουν σχετικά κονδύλια της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αλλά οι Έλληνες δυστυχώς δεν τα ζητούν. Παραμένουν αζήτητα.

Αυτά, τα γενικά, είπε η Ελληνίδα Επίτροπος. 

Να συμπληρώσω κι εγώ μερικά, πιο πρακτικά, σαν ερασιτέχνης ψαράς που είμαι:

►  Είναι πολύ δύσκολο να καταλάβει κανείς ένα ψάρι, λ.χ. τσιπούρα ή λαυράκι, εάν είναι ιχθυοτροφείου ή «αλανιάρικο» άγριο ανοιχτής θάλασσας. Γι’ αυτό, όταν αγοράζεις για το σπίτι τσιπούρα ή λαυράκι, καλύτερα να διαλέξεις ιχθυοτροφείου – και να την πληρώσεις φτηνά, παρά τις πανάκριβες αλανιάρες – οι οποίες έτσι κι αλλιώς είναι ελάχιστες και συνήθως τις παίρνουν τα λίγα και ακριβά εστιατόρια. Του ιχθυοτροφείου κάνουν 5-7 ευρώ το κιλό, ενώ οι άλλες 25-35. Φαίνεται ότι, γενικά στη ζωή, ό,τι είναι αλανιάρικο το πληρώνει κανείς πολύ ακριβά…

►  Στην ψαροταβέρνα πρέπει κανείς να είναι ακόμα πιο προσεκτικός, διότι  οι τιμές της αλανιάρας είναι φοβερές και τρομερές. Καλύτερα να ρωτάς το γκαρσόνι ή να βλέπεις καλά τον τιμοκατάλογο πριν παραγγείλεις, παρά να πάθεις έμφραγμα όταν έλθει η λυπητερή – ο λογαριασμός…

►  Εξάλλου, ιχθυοτροφείου και άγρια δεν έχουν και μεγάλη διαφορά στη γεύση, και τα δύο είναι πολύ νόστιμα.

►  Τη Δευτέρα καλό είναι να μη ψωνίζεις ψάρια, αν δεν είσαι σίγουρος ότι είναι φρέσκα. Τα ψάρια που περίσσεψαν από τη λαϊκή του Σαββάτου τα βάζουν πάλι πίσω μέσα στο ψυγείο, μπαγιατεύουν στην αναμονή δύο μερόνυχτα, και στη συνέχεια τα σερβίρουν για φρέσκα ημέρας.

►  Αν σε ενοχλούν τα αγκάθια, πάρε για να μαγειρέψεις κατεψυγμένο φιλέτο γλώσσα, concasius, γαλέο ή ξιφία. Είναι πάμφθηνο, σε σχέση με τα φρέσκα, αν σκεφτείς ότι το ¼ του ψαριού τα φρέσκα το πετάμε (λέπια, κεφάλι, εντόσθια). Συνήθως τα κατεψυγμένα κάνουν 5-7 ευρώ το κιλό και είναι το ίδιο νόστιμα. Επίσης δεν θέλουν πολύ χρόνο στο μαγείρεμα ή τηγάνισμα.

►  Να χρησιμοποιείς καλό ελαιόλαδο, αυτό που βάζεις στη σαλάτα. Όχι καλαμποκέλαιο, ηλιέλαιο ή πυρηνέλαιο. Ούτε παλιό που είχε περισσέψει.

►  Υπάρχει ένα μικρό και απλό εργαλείο κουζίνας, ο καθαριστής λεπιών, που στοιχίζει μόνο 2 ευρώ, και αφαιρεί πολύ εύκολα και γρήγορα τα λέπια. Δεν χρειάζεται να παιδεύεσαι με το μαχαίρι.

►  Τα μαγειρεμένα ή τηγανισμένα ψάρια που περίσσεψαν τα βάζουμε στο ψυγείο, σε τάπερ αεροστεγές. Είναι εξίσου νόστιμα και την άλλη μέρα.

►  Οι διατροφολόγοι, που ξέρουν καλύτερα από εμάς, λένε ότι μαζί με τα ψάρια να μη τρώμε ψωμί, πατάτες τηγανητές και επιδόρπια. Μπορεί το στομάχι «να τα αλέθει όλα», αλλά δε χρειάζεται να επιβαρύνουμε χωρίς λόγο το πεπτικό μας σύστημα.

►  Πότε ένα ψάρι είναι φρέσκο:

o     Τα μάτια είναι γυαλιστερά, λαμπερά, διαφανή και διογκωμένα. Όχι βαθουλωτά.

o     Το σώμα του ψαριού είναι σφιχτό και ελαστικό, εάν το πιέσεις ελαφρά επανέρχεται, δεν κάνει λακκούβα.

o     Τα βράγχια είναι υγρά, κόκκινα ή ροζ.

o     Τα λέπια είναι άθικτα, δεν λείπουν μερικά.

o     Εάν το πιάσεις πρέπει να γλιστράει.

o     Μυρίζει θάλασσα και ιώδιο – όχι βορικό οξύ.

o     Όταν καθαρίζουμε τα λέπια, αυτά δύσκολα αποσπώνται.

►  Στη λαϊκή το μεσημέρι οι ψαράδες πουλούν τα ψάρια μισή τιμή, όσο-όσο, όχι γιατί τους πιάνει ξαφνικά γενναιοδωρία, αλλά γιατί όλη μέρα τα ψάρια, εκτεθειμένα στον ήλιο και τη ζέστη, έχουν χάσει τη φρεσκάδα τους και εάν μείνουν για την άλλη μέρα θα χαλάσουν και θα τα πετάξουν.

►  Τα φρέσκα, όταν τα βάλουμε στην κατάψυξη, όπως όλα τα τρόφιμα, χάνουν ένα μέρος από τη νοστιμιά τους.

►  Το χταπόδι και το καλαμάρι που έχουν μείνει μερικές μέρες στην κατάψυξη, γίνονται πιο μαλακά όταν μαγειρευτούν ή τηγανιστούν.

►  Τα κατεψυγμένα τα ξεπαγώνουμε στη συντήρηση του ψυγείου – όχι στον πάγκο της κουζίνας.

►  Αν δεν μαγειρέψεις αμέσως τα ψάρια που αγόρασες, βάλ’ τα σε ένα τάπερ, κι από πάνω ρίξε τριμμένο πάγο. Μετά, στη συντήρηση του ψυγείου.

►  Τον Μάϊο-Ιούνιο τα ψάρια είναι περισσότερο «λιπαρά» και νόστιμα (πλούσια σε φωσφολιπίδια). Αυτό οφείλεται στο ότι είναι «αυγωμένα», δηλαδή έχουν αυγά και ετοιμάζονται για να γεννήσουν.

►  Τα περισσότερα ψάρια εισαγωγής από αφρικανικές ή αραβικές χώρες έχουν ωραία εμφάνιση εξωτερικά, αλλά υστερούν πολύ στη γεύση σε σύγκριση με τα ελληνικά.

►  Τα «λιπαρά» ψάρια (σολομός, σκουμπρί, σαρδέλα, γάβρος, ρέγκες, τόνος, πέστροφα κ.ά.) έχουν μεγάλη ποσότητα βιταμίνης Ω3, και προστατεύουν την καρδιά (μειώνουν την χοληστερόλη και τα τριγλυκερίδια – βοηθάνε τα αιμοπετάλια να μη «κολλάνε» μεταξύ τους).

►  Τα τηγανητά ψάρια μπορεί να είναι πιο νόστιμα και να μαγειρεύονται πιο γρήγορα, αλλά από άποψη υγείας καλύτερα να προτιμούμε τα ψητά, στο φούρνο κλπ.

Και μερικές λαϊκές εκφράσεις και παροιμίες, σχετικά με τα ψάρια:

 

►  Του κυνηγού και του ψαρά το πιάτο, δέκα φορές είν’ αδειανό και μια φορά γεμάτο. Δηλαδή, επειδή στη θάλασσα απέμειναν ελάχιστα ψάρια, ο ψαράς εννιά φορές στις δέκα γυρίζει από το ψάρεμα χωρίς να έχει πιάσει τίποτα.

►  Το ψάρι βρωμάει απ’ το κεφάλι. Δηλαδή ότι η διαφθορά ξεκινάει από τους ηγέτες και πολιτικούς.

►  Αν δεν βρέξεις παντελόνι, ψάρια δεν πιάνεις. Που σημαίνει ότι το ψάρεμα, όπως όλες οι δουλειές, για να πετύχει, θέλει ξεβόλεμα, κούραση, υπομονή και μεγάλη προσπάθεια.

►  Το μεγάλο ψάρι τρώει το μικρό…

►  Κάθε πράγμα στον καιρό του, κι ο κολιός τον Αύγουστο. Πράγματι, ο κολιός τους καλοκαιρινούς μήνες είναι πιο λιπαρός και νόστιμος.

►  Κάλιο σπάρο και στο χέρι, παρά λαυράκι και καρτέρι. Όταν δεν μπορείς να έχεις τα πολλά και τα ακριβά, αρκείσαι στα λίγα.

►  Έβγαλε λαυράκι. Το λαυράκι ελευθέρας βοσκής είναι πονηρό, δύσκολο στο ψάρεμα, δεν πιάνεται εύκολα, και γι’ αυτό θεωρείται επιτυχία όταν το πιάσει κάποιος.

►  Φάτε μάτια ψάρια, κι η κοιλιά περίδρομο. Όταν βλέπεις και λαχταράς τα ωραία ψάρια, αλλά δεν έχεις χρήματα να τα αγοράσεις, απομένεις πεινασμένος και γουργουρίζει η κοιλιά σου.

►  Φάε ψαράκι, κι έλα το βραδάκι. Τα ψάρια και τα θαλασσινά (μύδια, χταπόδι, γαρίδες, κλπ.) είναι δυνατά αφροδισιακά, διότι έχουν άφθονο ψευδάργυρο, που είναι απαραίτητος στον οργανισμό για την παραγωγή της προ-ορμόνης D.H.T. (διυδροξυτεστοστερόνης), που επηρεάζει τους σεξουαλικούς αδένες και τη λίμπιντο.

►  Το ψάρι και τη γυναίκα τα τρώνε με το χέρι. Αν φας το ψάρι με το πιρούνι και το μαχαίρι θα το χαλάσεις, θα μείνει το μισό και δε θα το ευχαριστηθείς, γι’ αυτό καλύτερα με τα χέρια. Παρόμοια και η γυναίκα, χρειάζεται άφθονα φιλιά και χάδια…