Γράφει ο ΄Ακης Δημητριάδης
Ο Μάϊος είναι ο μήνας που ανοίγει η σαιζόν για τους ερασιτέχνες ψαράδες. Είναι ο μήνας που τα νερά της θάλασσας ζεσταίνονται και τα ψάρια «γυαλώνουν» για να γεννήσουν τα αυγά τους, δηλαδή φεύγουν από τα κρύα βαθιά νερά και έρχονται στο γυαλό, στα ρηχά και πιο ζεστά.
Το Μάϊο αρχίζει και η (ανεπίσημη και παράνομη) κυνηγετική περίοδος, με τη μετανάστευση των τρυγονιών, που περνάνε από τα Ιόνια νησιά Παξοί, Αντίπαξοι και Ζάκυνθο – η επίσημη και νόμιμη αρχίζει τον Αύγουστο.
Αρχίζουν και τα μεγάλα ψέματα. Δηλαδή, πόσο μεγάλο ήταν το ψάρι που πιάστηκε και πόσο τεράστιο ήταν το αγριογούρουνο που σκοτώθηκε.
Οι ψαράδες και οι κυνηγοί φημίζονται για τα ψέματα που λένε.
Τα ψέματα αυτά κάθε χρόνο γίνονται όλο και πιο μεγάλα, γιατί κάθε χρόνο μειώνονται ακόμα περισσότερο τα ψάρια στις ελληνικές θάλασσες και τα θηράματα στα βουνά και τα λαγκάδια. Πάνε πια οι καλές εποχές, που έριχνες την πετονιά σου και έβγαζες πολλά ψάρια. Η παράνομη αλιεία και η λαθροθηρία, σε συνδυασμό με τη μόλυνση της θάλασσας και τα φυτοφάρμακα, έχουν εξαφανίσει ψάρια και θηράματα. «Κάθε πέρσι και καλύτερα» είναι πλέον το μόνιμο παράπονο ψαράδων και κυνηγών.
Γιατί, όμως, λένε ψέματα οι ψαράδες και οι κυνηγοί;
Γενικά, γιατί λέμε ψέματα, και παραβαίνουμε την 9η εντολή;
Το 1883 για πρώτη φορά τέθηκε αυτό το ερώτημα από τον Μαξ Νορντάου στο κλασικό βιβλίο του «Τα κατά συνθήκην ψεύδη του πολιτισμού μας», στο οποίο εξηγεί ότι διαστρεβλώνουμε την αλήθεια, υποκρινόμαστε και λέμε ψέματα, επειδή αυτό είναι θεμελιώδες στοιχείο της (συν)ύπαρξής μας. Από τότε μέχρι σήμερα άπειρες ερμηνείες και απόψεις έχουν διατυπωθεί για τα ψέματα. Μερικές από αυτές, για παράδειγμα, είναι:
· Λέμε ψέματα για να καλύψουμε τις αδυναμίες μας, για να χειριστούμε τους ανθρώπους, επειδή μας βολεύει, ή ακόμα και για να τους «προστατέψουμε».
· Το ψέμα δεν είναι εύκολη υπόθεση, θέλει τέχνη, φαντασία και καλό μνημονικό. Αν δε μπορείς, χίλιες φόρες καλύτερα, να μείνεις στην αλήθεια σου.
· Λέμε ψέματα γιατί φοβόμαστε ποια εικόνα θα σχηματίσουν οι άλλοι για μας, ότι αν εμφανιστούμε με τον πραγματικό μας εαυτό, ο άλλος θα μας απορρίψει, θα απομονωθούμε και θα εγκαταλειφτούμε μόνοι και αβοήθητοι.
· Στην ερωτική ένωση η σκέψη και η έντονη φαντασία πάλλονται αλλού. Βαθιά μέσα μας κάνουμε έρωτα μ’ έναν άλλον.
· Είμαστε δειλοί. Για να μπορέσουμε να είμαστε ειλικρινείς θα πρέπει να αποφύγουμε στην ζωή μας όλα εκείνα τα πράγματα που μας κάνουν να ντρεπόμαστε, ή να φοβόμαστε.
· Μια μητέρα που έχει ένα παιδί άσχημο ή ελαττωματικό ή ανάπηρο, ποτέ δεν θα του πει την αλήθεια. Αντίθετα, θα του λέει ότι είναι όμορφο και ικανό.
· Σε έναν καρκινοπαθή επιτρέπεται να λέμε ψέματα, για να τον προστατεύσουμε από τον πανικό.
· Ο παππούς μου την περίοδο της Κατοχής έκρυψε στο σπίτι έναν που τον καταδίωκαν οι Γερμανοί κατακτητές για να τον σκοτώσουν. Όταν οι Γερμανοί μπήκαν στο σπίτι, είπε ψέματα ότι δεν ξέρει τίποτα – κι έκανε πολύ καλά, γιατί του έσωσε τη ζωή.
· Όταν βλέπω έναν παχύσαρκο, δεν μου πάει να του πω στα ίσια ότι είναι χοντρός σαν βόδι. Προτιμώ να του πω ότι τα παραπανίσια κιλά δείχνουν πιο όμορφες γραμμές στο πρόσωπο.
· Προσπαθώ να μην λέω ψέματα, όχι για λόγους ηθικής, αλλά γιατί αργά ή γρήγορα αποκαλύπτονται.
· Κανείς δε τα αρέσει τα ψέματα, αλλά και κανείς δεν είναι ικανός και αρκετά δυνατός για να ζει με την αλήθεια.
· Η αλήθεια είναι πικρή, αλλά πρέπει να λέγεται.
· Αν θέλουμε να είμαστε ειλικρινείς και ευθείς δεν θα πρέπει να κλέβουμε, να εξαπατούμε, να φοβόμαστε τις συνέπειες των πράξεών μας, να έχουμε εξαρτήσεις, να απατούμε την γυναίκα μας, να βαριόμαστε να ασχοληθούμε με τα παιδιά μας, να ενδιαφερόμαστε για τον θαυμασμό των άλλων, και πολλά άλλα. Όλες οι εμπαθείς και ελαττωματικές πράξεις είναι αιτίες ψεμάτων.
· Αν είμαστε καθαροί στην ζωή μας και μέσα μας, θα δούμε ότι τα ψέματα δεν μας χρειάζονται καθόλου.
Ας ξαναγυρίσουμε, όμως, στους ψαράδες και τους κυνηγούς, οι οποίοι δεν λένε ψέματα μόνο σε τρίτους, αλλά και αναμεταξύ τους. Όπως εκείνοι οι δυο φίλοι, που περηφανεύονταν ο καθένας για τα κατορθώματά του:
Ο ψαράς είπε,
– Πού να στα λέω! Προχτές έπιασα ένα τεράστιο ψάρι. Τρεις ώρες παιδευόμουν να το βγάλω, κόντεψε να με ρίξει στη θάλασσα, κι όταν το ζύγισα ήταν 18 ½ κιλά – πρώτη φορά πιάνω τέτοιο θηρίο!
Ο κυνηγός απάντησε,
– Αυτό δεν είναι τίποτα! Εγώ τις προάλλες καθώς κυνηγούσα μέσα στο δάσος, είδα πίσω από ένα θάμνο να κουνιούνται τα φύλλα από ένα τεράστιο αγριογούρουνο. Οπλίζω αμέσως και, μπαμ – μπαμ, το ρίχνω κάτω. Όταν πήγα να δω το θηρίο, έπαθα σοκ! Αντί για αγριογούρουνο είχα σκοτώσει τον αγροφύλακα!
– Και τι έκανες;
– Με έπιασε πανικός, ανθρωποκτονία εξ αμελείας, εξ υπαιτιότητος, ισόβια κάθειρξη… Κοίταξα γύρω – γύρω, δεν με έβλεπε κανείς, έσκαψα ένα λάκκο για να τον θάψω. Ακριβώς, όμως, την ώρα που τον έθαβα, πέρασαν δυο που έκαναν τζόκινγκ, κοντοστάθηκαν και είδαν τι έκανα. Αυτό επιδείνωνε τη θέση μου, μάρτυρες κατηγορίας… σηκώνω ξανά το όπλο, και μπαμ – μπαμ, τους ξαπλώνω κάτω κι αυτούς… Σκάβω αμέσως ένα λάκκο να τους παραχώσω, αλλά την ώρα που τους έθαβα, για κακή μου τύχη, περνάει ένα πούλμαν με καμιά 50/ριά τουρίστες. Σταμάτησαν να δουν τι συμβαίνει, άρχισαν να παίρνουν βίντεο και φωτογραφίες…
– Και τι έκανες τότε;
– Λοιπόν. Μεταξύ κατεργαρέων ειλικρίνεια. Σε μένα, τουλάχιστον, μη λες ψέματα, σε ξέρω καλά. Σίγουρα προχτές που πήγες για ψάρεμα θα έπιασες πάλι κανένα μικρό σπαράκι. Εάν δεν κόψεις μερικά κιλά από τα 18 που λες ότι έπιασες, τότε κι εγώ θα σκοτώσω όλους τους επιβάτες του πούλμαν…!