(η πιθανή αστρονομική ερμηνεία του)[i]

Γράφει ο Αντώνης Δ. Περιάλης, Μαθηματικός – Ηλεκτρονικός

 

Το ανθρώπινο πνεύμα μέσα στους αιώνες αναζητά την αιτία των πραγμάτων. Κάπο­τε πίστευαν (μέχρι και το 19ο αιώνα) ότι σε κάθε ερώτημα  μπορούμε να δώσουμε μια απάντηση.  Νόμιζαν ότι ήταν  απλά θέμα χρόνου. Καθώς προχωρά η επιστήμη κάποτε θα μπορούσε να το  απαντήσει.  Σήμερα αποδεικνύεται ότι μια τέτοια σκέψη είναι ένα ευχάρι­στο αλλά απραγματοποίητο όνειρο. Η εμπει­ρία μας από τη μοντέρνα φυσική[iii] μάς έπεισε ότι υπάρχει όριο στη γνώση. Όμως παρόλο που ξέρουμε ότι δεν μπορούμε να δώσουμε ερμηνεία σε όλα, κάτι  μας σπρώχνει να μπούμε πιο βαθιά στα μυστήρια της Φύσης.

Είναι όμως επιτρεπτό να αναζητούμε ερ­μηνείες σε θέματα πίστης;

Ο μεσαίωνας με απόλυτη σιγουριά και ε­πισείοντος την ποινή του θανάτου είπε όχι. Χιλιάδες πέθαναν στη φωτιά γιατί έσκαψαν στη γνώση, σε περιοχές που ’ταν κοντά στο Δόγμα.

Δέσμια η ανθρώπινη σκέψη στο αλάθητο θρησκευτικό δόγμα, μπορούσε να κινηθεί  μόνο σε προκαθορισμένα πλαίσια.

Τι θα συνέβαινε αν κάποιος προσπαθούσε να δώσει μια ερμηνεία στο  άστρο των Χρι­στουγέννων;

Καλύτερα ας μη σκεφτούμε την απάντη­ση. Όμως και σήμερα υπάρχει η άποψη: «Μην ψάχνεις στην περιοχή των ενεργειών του Θεού για φυσικές ερμηνείες, γιατί αυτά που ο Θεός πραγματοποιεί είναι έξω από τη φύση, υπερφυσικά.

Το πρόβλημα βέβαια,  τι είναι φυσικό και τι  είναι υπερφυσικό, πάντα υπάρχει. Αλλά το σοβαρότερο στην άποψη αυτή είναι η δέ­σμευση που γίνεται στον Θεό να μη χρησιμο­ποιήσει τη φύση. Πιστεύουμε  ακριβώς το αντίθετο. Ο Θεός χρησιμοποιεί τη  φύση για τους σκοπούς Του, όταν το θελήσει. Από­ψεις πέρα από αυτή είναι απλώς συναισθημα­τικές.

Άρα μπορούμε να αναζητήσουμε σε ε­πεμβάσεις του Θεού φυσικές λύσεις. Δεν ση­μαίνει βέβαια ότι θα τις βρούμε οπωσδήποτε, ούτε ότι και η ερμηνεία θα ’ναι απόλυτη. Έ­χουμε όμως το δικαίωμα της έρευνας, μόνο που τα βήματά μας πρέπει να ’ναι γεμάτα σε­βασμό και τα συμπεράσματά μας ποτέ απόλυ­τα.

Με αυτό το σκεπτικό επιχειρούμε λίγες σκέψεις για το άστρο των Χριστουγέννων. Το κέρδος: Η Βίβλος δεν περιγράφει παραμύθια για μάγους και μαγικά άστρα, αλλά ιστορικές και μερικές φορές επιστημονικές πραγματικότητες.

Ας δούμε την Ευαγγελική αφήγηση

Ματθ. 2:1 – 12  1ΚΑΙ όταν ο Ιησούς γεννήθηκε στη Βηθλεέμ τής Ιουδαίας, κατά τις ημέρες τού βασιλιά Ηρώδη, ξάφνου, ήρθαν στα Ιεροσόλυμα μερικοί μάγοι από ανατολάς, λέγοντας:

2 Πού είναι αυτός που γεννήθηκε, ο βασιλιάς των Ιουδαίων; Επειδή, είδαμε το αστέρι του στην ανατολή, και ήρθαμε για να τον προσκυνήσουμε. 3 Και καθώς ο βασιλιάς Ηρώδης το άκουσε, ταράχτηκε, και μαζί του ολόκληρη η Ιερουσαλήμ, 4 και αφού συγκέντρωσε όλους τούς αρχιερείς και τους γραμματείς τού λαού, ρωτούσε να μάθει απ’ αυτούς, πού γεννιέται ο Χριστός. 5 Και εκείνοι τού είπαν: Στη Βηθλεέμ τής Ιουδαίας· επειδή, έτσι είναι γραμμένο διαμέσου τού προφήτη: 6 «Και εσύ Βηθλεέμ, γη τού Ιούδα, δεν είσαι καθόλου ελάχιστη ανάμεσα στους ηγεμόνες τού Ιούδα· επειδή, από σένα θα βγει ένας ηγέτης, που θα ποιμάνει τον λαό μου τον Ισραήλ». 7 Τότε, ο Ηρώδης, αφού κάλεσε κρυφά τούς μάγους, εξακρίβωσε απ’ αυτούς τον καιρό που φάνηκε το αστέρι· 8 και καθώς τους έστειλε στη Βηθλεέμ, είπε: Αφού πάτε, εξετάστε ακριβώς για το παιδί· και όταν το βρείτε, αναγγείλατέ το και σε μένα, για νάθρω και εγώ να το προσκυνήσω. 9 Και εκείνοι, αφού άκουσαν τον βασιλιά, αναχώρησαν, και ξάφνου, το αστέρι, που είχαν δει στην ανατολή, προπορευόταν απ’ αυτούς, μέχρις ότου, φτάνοντας, στάθηκε επάνω εκεί όπου ήταν το παιδί. 10 Και καθώς είδαν το αστέρι, χάρηκαν με χαρά υπερβολικά μεγάλη. 11 Και όταν ήρθαν στο σπίτι, είδαν το παιδί μαζί με τη Μαρία, τη μητέρα του, και πέφτοντας κάτω το προσκύνησαν, και ανοίγοντας τους θησαυρούς τους, του πρόσφεραν δώρα, χρυσάφι και λιβάνι και σμύρνα. 12 Και επειδή τους αποκαλύφθηκε από τον Θεό σε όνειρο να μη επιστρέψουν στον Ηρώδη, αναχώρησαν στη χώρα τους από άλλον δρόμο.

Από την ευαγγελική αφήγηση μπορούμε να βγάλουμε έξι προκαταρκτικά συμπερά­σματα.

1. Το άστρο πρέπει να ’ταν κάτι το ασυ­νήθιστο για τις γνώσεις των αστρολόγων ε­κείνης της εποχής, που βέβαια δεν ήταν μά­γοι με τη σημερινή έννοια της λέξης, αλλά ει­δικοί επιστήμονες με πολλές γνώσεις για τα άστρα. Γι’ αυτό προσέλκυσε την προσοχή τους.
2. Πρέπει το φαινόμενο να ’χε αρκετή διάρκεια ζωής μια και οι μάγοι διέσχισαν με­γάλη απόσταση παρακολουθώντας το.
3. Το άστρο πρέπει να ’ταν αρκετά δυσ­διάκριτο στον πολύ κόσμο γιατί, όπως φαίνε­ται, άλλοι δεν το παρατήρησαν, ιδιαίτερα δε στο Ισραήλ.
4. Την εποχή που γράφτηκαν τα ευαγγέ­λια, ο κόσμος ονόμαζε «αστέρα» οτιδήποτε έβλεπε στον ουρανό. Έτσι με την λέξη «αστέ­ρα» μπορούμε να υποθέσουμε ότι ήταν ένα οποιοδήποτε «ουράνιο φαινόμενο».
5. Το άστρο ήταν στην ανατολή «τον αστέρα αυτού εν τη ανατολή», και μια που οι μάγοι βρισκόντουσαν στην Ανατολή όταν εί­δαν το άστρο, ταξίδεψαν προς τη Δύση για να φθάσουν στην Βηθλεέμ.
6. Παρόλο που σήμερα γιορτάζουμε τα Χριστούγεννα σης 25 Δεκεμβρίου, δεν πρέ­πει να είναι αυτή η ημερομηνία που γεννήθηκε ο Χριστός. Τα Σατουρνάλια και τα Βρουμάλια, Ρωμαϊκές γιορτές, έσπρωξαν τη μετέπειτα εκκλησία να ορίσει σαν ημέρα γέννη­σης του Ιησού Χριστού την 25η Δεκεμβρίου, που ήταν η κεντρική γιορτή της γέννησης του αήττητου ηλίου (η γνωστή σαν Dies Natalis Invicti) για να μετατραπούν οι γιορτές των Ε­θνικών σε Χριστιανικές.

Το ότι «ποιμένες ήσαν εν τη χώρα τη αυτή αγραυλούντες και φυλάσσοντες φυλακάς της νυκτός» σημαίνει ότι το γεγονός συνέβηκε την άνοιξη.

Την άποψη αυτή αποδεικνύουν μετεωρολογικές μελέτες, που αναφέρουν ότι η Βη­θλεέμ τον Δεκέμβριο είναι βυθισμένη στην παγωνιά και τη βροχή και κατά συνέπεια είναι αδύνατο μια τέτοια εποχή οι βοσκοί να παρα­μένουν με τα πρόβατα στην ύπαιθρο.

Θα μπορούσαμε άραγε να δούμε τον έ­ναστρο ουρανό όπως ήταν την εποχή που γεννήθηκε ο Ιησούς Χριστός;

Μια τέτοια σκέψη θα ’ταν αστεία πριν αρ­κετά χρόνια. Σήμερα όμως γνωρίζουμε ότι τα ουράνια σώματα παίρνουν θέση στον θόλο του ουρανού, με βάση εξισώσεις που έχουν σαν μεταβλητή το χρόνο. Είμαστε δηλαδή σε θέση να γνωρίζουμε τη μορφή του έναστρου ουρανού σε κάθε χρονική στιγμή και όπως α­κριβώς φαίνεται από κάθε σημείο της γης. Με βάση αυτή την νομοτέλεια λειτουργεί το πλα­νητάριο[iv], που μπορεί να δώσει την εικόνα του ουρανού όπως τη βλέπει κανείς από κάθε τό­πο και σε κάθε εποχή στο παρελθόν και στο μέλλον.

Μπορούμε επομένως να δούμε πώς ήταν τα άστρα την εποχή που γεννήθηκε ο Χρι­στός.

Πότε όμως γεννήθηκε ο Χριστός;

Ο ιστορικός του πρώτου μ.Χ. αιώνα Φλάβιος Ιώσηπος αναφέρει ότι το χρόνο που πέθανε ο Ηρώδης συνέβη έκλειψη της σελή­νης. Με τη βοήθεια των ηλεκτρονικών υπολο­γιστών μπορέσαμε να εξακριβώσουμε ότι αυ­τό έγινε στα 4 π.Χ. Άρα ο Χριστός γεννήθηκε το 4 π.Χ. ή και νωρίτερα.

Πόσο όμως νωρίτερα;

Μια αρχαία επιγραφή, που βρέθηκε το 1920, αναφέρει ότι έγιναν τρεις απογραφές στη διάρκεια της αρχής τού Αυγούστου Καίσαρα: Το 18 π.Χ., το 8 π.Χ. και το 14 μ.Χ. Η απογραφή του 8 π.Χ., συγκεντρώνει τις περισ­σότερες πιθανότητες να είναι αυιή που αναφέρεται στη Βίβλο. Επομένως, το 8 π.Χ. υπο- γράφηκε η διαταγή στη Ρώμη και στη Βη­θλεέμ η απογραφή έγινε το 7 ή το 6 π.Χ.. Δυ­στυχώς ο Διονύσιος ο μικρός, Σκύθης μονα­χός που έφτιαξε το ημερολόγιο τον 6ο μ.Χ. αιώνα, δεν είχε τα στοιχεία αυτά και έτσι έπε­σε έξω κατά 5 τουλάχιστο χρόνια.

Ο Δρ. Τάκερμαν, με τη βοήθεια των κομπιούτερς, υπολόγισε με ακρίβεια τις θέσεις και τις κινήσεις των πλανητών στα έτη 7 και 6 π.Χ.

Έτσι, κατά την διάρκεια των ετών 7 και 6 π.Χ., οι πλανήτες Δίας και Κρόνος έλαβαν μέρος σε μια αρκετά σπάνια τριπλή ή μεγάλη σύνοδο, ενώ αργότερα ο Άρης τους πλησία­σε, σχηματίζοντας ένα ισοσκελές τρίγωνο.

Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή.

Την άνοιξη του 7 π.Χ. ο Δίας και ο Κρόνος ακολουθούσαν κανονικά τη συνηθι­σμένη πορεία τους προς την Ανατολή (οι πλα­νήτες κινούνται από τη Δύση προς την Ανατο­λή). Η κίνηση του Δία είναι πιο γρήγορη από του Κρόνου γιατί ο Δίας είναι πλησιέστερα στον ήλιο.[v]

Μ’ αυτή την ταχύτητα ο Δίας και ο Κρόνος έρχονται σε σύνοδο (δηλαδή προσπερνά ο ένας τον άλλο) κάθε 20 χρόνια. Από την γή καθώς ο ένας πλανήτης βρίσκεται πίσω από τον άλλο φαίνονται σαν ένα άστρο.  Μια τέτοια σύνοδος έγινε σης 27 Μαΐου του 7 π.Χ.

Αμέσως μετά ο Δίας συνέχισε να προχω­ρεί προς τα εμπρός και οι πλανήτες απομα­κρύνθηκαν ο ένας από τον άλλο.

Τον Ιούνιο, ο Κρόνος και ο Δίας ολιγόστευσαν την ταχύτητα κίνησής τους και σε μια στιγμή άρχισαν να κινούνται προς τα πίσω.  Φανταζόμαστε ότι το πρωτοφανές αυτό γεγονός θα εντυπωσίασε τους μάγους που παρα­κολουθούσαν συνεχώς τις κινήσεις των πλα­νητών. Παρόλο που οι γνώσεις τους ήταν αρ­κετές, δεν μπορούσαν να εξηγήσουν γιατί πήγαιναν πίσω.

Σήμερα βέβαια ξέρουμε ότι το φαινόμενο συνέβη γιατί η γη μας είχε αρχίσει να προσ­περνά τους πλανήτες Δία και Κρόνο, γι’ αυτό οι δυο πλανήτες φαίνονταν να κινούνται προς τα πίσω, όπως ακριβώς συμβαίνει στο τραίνο που προσπερνά κάποια αυτοκίνητα.

Έτσι ο Δίας και ο Κρόνος ήλθαν πάλι σε σύνοδο στις 5 Οκτωβρίου. Η γη συνέχιζε το δρόμο της και οι άλλοι δυο πλανήτες λιγό­στευαν πάλι την ταχύτητά τους. Αργότερα συ­νέχισαν πάλι την κανονική τους κίνηση προς την ανατολή.

Με τον τρόπο αυτό ξαναπέρασαν ο ένας τον άλλο πάλι την 1 η Δεκεμβρίου. Έτσι το γε­γονός που συμβαίνει κάθε 20 χρόνια, συνέ­βηκε 3 φορές σε λιγότερο από ένα χρόνο. Φανταζόμαστε την έκπληξη των μάγων μια που οι κινήσεις των άστρων συνδέονταν με το μέλλον.

Αλλά ο ουρανός ετοίμαζε κι άλλη έκπληξη στους μάγους. Καθώς βρισκόντουσαν στο νέο χρόνο, το 6 π.Χ., ένας τρίτος πλανήτης, ο Άρης άρχισε να κινείται στην ίδια περιοχή και μάλιστα με μεγαλύτερη ταχύτητα, γιατί εί­ναι πλησιέστερα στον ήλιο. Στις 25 Φεβρουά­ριου ο Άρης βρισκόταν σε μια θέση πάνω και ανάμεσα στον Δία και τον Κρόνο, σχηματίζο­ντας ένα λαμπρό ισοσκελές τρίγωνο, που ή­ταν και το φινάλε των πιο εντυπωσιακών φαινομένων που είχαν παρατηρήσει ποτέ οι Μά­γοι.

Αν τώρα συνδυάσει κανείς το γεγονός ότι την εποχή εκείνη υπήρχε χρησμός στους αστρολόγους ότι μια τριπλή σύνοδος θα σήμαινε τη γέννηση ενός νέου βασιλιά, και ότι όλα αυτά συνέβηκαν στον αστερισμό του Ιχθύος, που κατά τις αστρολογικές δοξασίες αντιπρο­σωπεύει το εβραϊκό έθνος, μπορεί κανείς ν’ αντιληφτεί γιατί οι Μάγοι έψαξαν για τον νέο βασιλιά στην Ιουδαία.

Δεν ήταν φυσικά κάτι λαμπερό σαν ά­στρο, αλλά ένα ουράνιο φαινόμενο. Μάλιστα στην ίδια περιοχή ήταν και ο ήλιος, με αποτέ­λεσμα να είναι ορατό μετά τη δύση νωρίς το βράδυ, στη Δυτική περιοχή, καθώς οι πλανή­τες ακολουθούσαν τον δύοντα ήλιο.

Τέλος, το ότι το γεγονός αυτό συνέβη την άνοιξη του 6 π.Χ., συμφωνεί και χρονολογι­κά και εποχιακά με την Ευαγγελική αφήγη­ση.

Να ’ταν αυτό το άστρο των Χριστουγέν­νων; Να ’ταν αποτέλεσμα μιας τριπλής συνό­δου πλανητών;

Ο πιστός της Βίβλου θα ρωτήσει: «Γιατί ο Θεός δεν μπορούσε να ’χει ένα έκτακτο φαι­νόμενο και να μη χρειαστεί μια τριπλή σύνο­δος;»

Εμείς δεν θα δογματίσουμε, υποστηρίζο­ντας κάποια άποψη απόλυτα.

Υπάρχει όμως μια απάντηση σαφής, επιστημονική και τεκ­μηριωμένη γι’ αυτούς που πάντα στη Βίβλο θέλουν να βλέπουν θρησκευτικούς μύθους.

Το άστρο της Ευαγγελικής αφήγησης υ­πήρξε. Αν κάποιοι   δεν μπορούν να δεχτούν το υπερ­φυσικό άστρο, είναι υποχρεωμένοι να δε­χτούν το φυσικό άστρο της τριπλής συνόδου που πρώτος ο διάσημος Κέπλερ υπολόγισε.

Ξέρουμε βέβαια ποια μπορεί να είναι η απάντηση στα προηγούμενα: «Μια σύμπτωση ήταν το ότι το φαινόμενο έγινε στην ίδια χρο­νική περίοδο με τη γέννηση του Χριστού».

Εκείνος  που  έχει στοιχειώδη γνώση πιθανοτήτων , εί­ναι αδύνατον να πιστέψει σε σύμπτωση των τόσο σπάνιων αυτών γεγονότων. Του είναι πολύ πιο απλό να πιστέψει ότι κάποιος νους δυνατός συνδύασε αυτές τις τόσο σπάνιες ι­στορικές πραγματικότητες.[vi]

Το συμπέρασμα για τον καλόπιστο είναι απλό. Αν η  Βίβλος είναι αξιόπιστη στις επιστη­μονικές λεπτομέρειες, γιατί να μη την πιστέ­ψουμε και στις άλλες αναφορές της;

Έχω την εντύπωση ότι μετά από την περιγραφή της φύσης, τα μάτια μας πρέπει να στραφούν όχι πια στο άστρο ή στην τριπλή σύνοδο ή στο

οποιοδήποτε άλλο φαινόμενο, αλλά στο βρέ­φος της Βηθλεέμ.

Σ’ αυτό που ήλθε να φέρει την Ειρήνη στην καρδιά μας και στον κόσμο.

Γιατί όχι, να αφήσουμε τους δρόμους που εί­χαμε πάρει και να γυρίσουμε πίσω, ακολου­θώντας τους ποιμένες.

«Και υπέστρεψαν οι ποιμένες δοξάζοντες και αινούντες τον Θεόν, επί πάσιν οις ήκουσαν και είδον καθώς ελαλήθη προς αυτούς».

---

[i] Υπάρχουν και άλλες επιστημονικές απόψεις για το άστρο, όπως είναι το άστρο «νόβα» ή άστρο «μετεωρίτης» που είναι όμως ασθενέστερες σε επι­χειρήματα.

[ii] Είναι Μαθηματικός Ηλεκτρονικός καθηγητής απολογητικής στο Βιβλικό Σχολείο του Ελληνικού Ινστιτούτου της Βίβλου

[iii] Αρκεί να αναφέρουμε την σχέση αβεβαιότητας του Heisenberg

[iv] Στο άρθρο χρησιμοποιήθηκαν αρκετά στοιχεία από το πρόγραμμα του Πλανητάριου.

[v] Δεν ξεχνούμε ότι οι κινήσεις των πλανητών είναι φαινομενικές γιατί εμείς τις παρατηρούμε από ένα κινούμενο σημείο αναφοράς νομίζοντας ότι η γη δεν κινείτε

[vi] Είναι μία ακόμη περίπτωση της ευρύτερης έννοιας του «ευφυούς σχεδιασμού»